خبرگزاری مهر- گروه استانها: هم‌زمان با ورود اسلام به ایران ماه رمضان نیز به دلیل جایگاه بسیار والای خود در میان دیگر ماه‌های سال در بین اقوام، مذاهب و حتی فرهنگ‌های گوناگون صاحب آداب‌ورسوم خاصی شد که مردم هر منطقه با توجه به سنت‌های خود از این ماه پرفیض الهی استقبال می‌کردند.
خراسان شمالی به‌عنوان استانی با گنجینـه فرهنگ‌های بومی و مهـد اقـوام و آیین‌های مختلـف، شاهد زندگی مسالمت آمیز قومیت‌های فارس، ترک، کرد و ترکمن در کنار یکدیگر بوده و از آداب‌ورسوم زیبایی در این ماه مبارک برخوردار است.
مردم خراسان شمالی از اواخر ماه شعبان بانظافت خانه‌ها، اماکن عمومی و مساجد و تهیه مایحتاج به استقبال ماه رمضان می‌روند و همچنین برای بهره‌مندی هرچه بیشتر از این ماه مبارک از روحانیون دعوت می‌کنند تا در تمام مساجد و حسینیه‌ها مراسم‌های مذهبی خود را برگزار کنند
.
همچنین از دیرباز پس از نظافت خانه و مساجد به نظافت شخصی خود می‌پرداختند. در این زمان حمام‌های موجود بیشتر از قبل شلوغ و دو شیفته می‌شدند. حمام‌هایی همچون سراب، جاجرمی‌ها، وکیلی، کـوثر، نور و مـلاک به‌طور دائم باز و آتش آن‌ها لحظه‌ای خاموش نمی‌شد.
در ماه ضیافت الله در تمام مساجد و حسینیه‌ها برنامه قرائت قرآن و نماز جماعت روزانه برگزار می‌شود. حتی این برنامه‌ها در بعضی از خانه‌های محلات در میان زنان رایج است.
از گذشته‌های دور در این استان، شیوه‌های مختلف و سنتی بیدار کردن مردم برای سحری خوردن همچون استفاده از مناره، طبل و شیپور، زدن درب منازل و سحری خوانی وجود داشت اما متأسفانه باوجود فناوری‌های جدید امروزه این شیوه‌ها کاربردی ندارد.
طبل زنی آهنگین در بجنورد
در بجنورد در زمان سحری سه نوع طبل نواخته می‌شد که هرکدام مفهوم خاصی داشت.
آهنگ طبل اول با عنوان «قره خاتون تو پلو بیشر»، برای بیدار کردن خانم خانه بود تا با برخاستن بساط سحری را آماده کند.
آهنگ طبل دوم، یعنـی خانم خانه دیـگ غـذا را پـایین بیـار «قره خاتون قازانه دیشر»، درواقع با آهنگ این طبل تمام افراد خانواده برای خوردن سحری بیدار می‌شدند.
آهنگ طبل سوم نیز به معنای موعد اذان بود که پس‌ازآن مؤذن اذان را می‌گفت.
طبل زنی و چاوش‌خوانی در بین کوچ‌نشینان
کوچ‌نشینان و مردان عشایر به دلیل زندگی در بیابان‌ها، با نگاه کردن به آسمان و رصد ستارگان حلول ماه را اعلام و همچنین هنگام سحر با چاوش‌خوانی مردم چادرنشین را برای خوردن سحری بیدار می‌کردند. در مناطقی که چاوش‌خوان وجود نداشت با کوبیدن بر تشت‌های مسی مردم بیدار می‌شدند.
به اعتقاد عشایر، کوبیدن بر تشت‌های مسی فضایی معنوی را به هنگام سحر در بین مردم کوچ‌نشین ایجاد می‌کند.
ماه رمضان در میان کرمانج های خراسان شمالی
یکی از رسوم منحصربه‌فرد کرمانج های خراسان شمالی هدیه دادن به نوجوانان در آستانه ماه مبارک رمضان است. هدیه دادن به نوجوان‌هایی که برای نخستین بار روزه می‌گیرند از سال‌های دور در میان مردم کرمانج مرسوم بوده است.
همچنین یکی دیگر از رسوم قدیمی کرمانج های خراسان شمالی نگهداری گوسفند بوده است تا برای ماه رمضان، گوسفند را قربانی کنند.
ماه رمضان در میان ترک‌های خراسان شمالی
با توجه به اینکه صله‌رحم در بین اقوام ترک خراسان شمالی بسیار رواج دارد و همیشه برای صلح و رفع مشکلات پیش‌قدم می‌شوند، در آستانه این ماه بزرگان با دعوت و صحبت میان افرادی که با یکدیگر مشکل‌دارند، صلح و آشتی را برقرار می‌کنند.
همچنین اقوام ترک‌زبان خراسان شمالی در آستانه ماه رمضان اقدام به تهیه مواد غذایی و پختن ماهی می‌کنند چراکه اعتقاددارند ماهی پاک‌کننده است.
تات‌ها
تات‌های خراسان شمالی یک هفته قبل از ماه رمضان اقدام به برگزاری دوره‌های قرآن، برگزاری نمازهای جماعت می‌کنند تا بدین طریق خود را آماده ماه رمضان کنند.
یکی از رسوم منحصربه‌فرد روستاهای تات نشین خراسان شمالی چراغانی کردن کوچه‌ها و خیابان‌ها است.
ترکمن‌های خراسان شمالی
ترکمن‌های خراسان شمالی در آستانه ماه رمضان علاوه بر نظافت منزل و مساجد، با فرش‌ها و نمدهای مختلف که مخصوص اقامه نماز است مساجد را مزین می‌کنند. این رسم در بین اهالی و اقوام ترکمن به «نمازلیق» معروف است.
یکی دیگر از آداب ترکمن‌های سنی مذهب خراسان شمالی پیش از شروع ماه رمضان، روزه گرفتن و به پیشواز رفتن این ماه است، برخی از ترکمن‌های استان ماه‌های رجب و شعبان را روزه گرفته تا به‌علاوه بر ماه رمضان سه ماه را روزه‌بگیرند.
ترکمن‌های خراسان شمالی ماه رمضان را «آرازا آی» می‌نامند و چند روز قبل از ماه رمضان صدای قرآن از خانه‌ها شنیده می‌شود.
ترکمن ها با اعتقاد به اینکه هر کس هلال ماه را زودتر ببیند ثواب بیشتری می‌برد به پشت‌بام‌ها و یا نقاط بلند در شهر می‌روند تا هلال ماه را ببینند. این سنت در بین آن‌ها به نام «آی گورمک» معروف است.
یکی دیگر از رسوم قوم ترکمن در خراسـان شمالی اقامـه نمـاز «تـراویج» اسـت که عـلاوه بـر برپـایی نمازهای یومیه و ختم قرآن، شب‌ها در مساجد اقدام به برپایی نماز جماعت با عنوان تراویج می‌کنند.
تراویج، نمازی ۲۰ رکعتی است که در قالب ۱۰ نماز دورکعتی، پـس از اقامـه نمـاز عشاء بـه جماعت خوانده می‌شود.
ماه رمضان و صله‌رحم
کمک به محرومان، افطاری دادن در مدت یک ماه رمضان، دیدوبازدید از یکدیگر و رفتن به تفرجگاه‌ها پس از افطار ازجمله کارهایی است که از گذشته‌های دور تا به امروز در میان مردم خراسان شمالی مرسوم است.
شاهنامه‌خوانی در قهوه‌خانه‌ها
برپایی مراسم نقالی در قهوه‌خانه‌ها و خوانـدن شـاهنامه، اسکندرنامه و مختارنامـه و بازی‌هایی چـون گل بازی، پادشاه و وزیـر در حدفاصل افطار تا سحر از برنامه‌های ماه رمضان بوده است.
افطار
برگزاری مراسم افطاری یکی دیگر از رسوم زیبا در میان مردم خراسان شمالی به‌خصوص بزرگان و ریش‌سفیدان است که بنا بر رسم هرساله خود یک یا چند روز از این ماه را افطاری می‌دهند.
بزرگداشت شب‌های قدر
در مراسم بزرگداشت شب‌های قـدر مـردم خراسان شمالی با دعوت از قاریان قـرآن، بزرگـان محـل، همسایه‌ها، دوستان، اقـوام و خویشـان مراسم احیا را برگزار می‌کنند که پس از افطار بـه خوانـدن قرآن، برگزاری مجلس روضه، دعا و نیایش تا اذان صبح ادامه می‌دهند.
عید فطر در خراسان شمالی
روز عید فطر، زکات فطریه را پیش از برآمدن خورشید به متولیـان پرداخت کرده تا کار توزیع و رساندن آن بـه خانواده‌های نیازمند انجام شود. همچنین مردم این استان با شرکت در نماز عید فطـر بـه سبب بهره‌مندی از نعمت روزه و توفیق در برگزاری مجالس و محافل مذهبی خدا را شکر می کردند.
نظر شما