به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، احمدعلی افتخاری استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، در این نوشتار کوتاه مراحل تربیت دینی را به تربیت فردی، تربیت خانوادگی، تربیت نزدیکان و خویشان و تربیت اجتماعی تقسیم می کند و با توجه به آیات قرآن هر کدام از این مراحل را بررسی می کند.
تربیت فردی
هر کسی در عرصه تربیت وظیفه دارد، نخست به خود بپردازد و با اراده خویش در پرورش استعدادهای تعبیه شده در نهاد خویش را به رشد و شکوفایی برساند، صلاحیت‌های لازم را پیدا کند یعنی مربی خود مربی و خانه تکانی کند. از خود آغاز کند تا در مراحل بعدی، گفتارش بلکه کردارش، همگان را به نیکی و صلاح فراخواند.
از این رو خداوند می‌فرماید: «أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ» [۱] ای کسانی که ایمان آورده اید به خودتان بپردازید. (خود را بپایید). «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ» [۲] ای کسانی که ایمان آورده اید خودتان را نگه‌دارید.
تربیت خانوادگی: پس از خودسازی، پرداختن به نهاد خانواده و تربیت اعضای آن از مسئولیت‌های خطیر پدر و مادر است که خداوند نیز بدان توصیه فرموده: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ» [۳] ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود و خانواده‌تان را از آتش نگه‌دارید.
أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاهِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا» [۴] خانواده خود را به نماز فرمان ده و خود در آن کار پایداری کن. «وَکَانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاهِ وَالزَّکَاهِ وَکَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا» [۵] و همواره حضرت اسماعیل(ع) خانواده خود را به نماز و پرداخت زکات امر می‌کرد و نزد پروردگارش شایسته و پسندیده بود.
تربیت نزدیکان و خویشان: با گسترش دامنه تربیت از حوزه خود و خانواده، گروه‌هایی بر ما حق، ویژه دارند پیوند خونی دارند و بابسته است بدان‌ها بپردازیم تا مجموعه وابستگان و نزدیکان ما به صلاح و رشد برسند و در توسعه تلاش‌های تربیتی زبان بیگانگان بر ما گشوده نگردد و خرده نگیرند!
و پیام بر در آغاز رسالت آشکار خود به این مهم می‌پردازد: «وَأَنذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ» [۶]
خویشاوندان نزدیک‌ات را بترسان (بیم ده).
تربیت اجتماعی
در این مرحله نیز، هم‌سایگان، دوستان و آشنایان، به ویژه جوانان و گروه‌های پذیرا، در اولویت هستند. آنگاه همه گروه‌های اجتماعی: «فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَهٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَهٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی الدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ» [۷].
چرا از هر گروهی، دسته ای به سفر نروند تا دانش دین خویش را بیاموزند و چون بازگشتند مردم خود را هشدار دهند، باشد که از زشت‌کاری پروا کنند؟ این بیان الاهی نشانگر این حقیقت است که کسب صلاحیت علمی، تجربی و اخلاقی و… برای مربی ضروری است.
«وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» [۸].
باید که از میان شما گروهی باشند که] مردم را [به خیر دعوت کنند و امر به معروف و نهی از منکر کنند. اینان رستگارانند] رستگاران حقیقی اند [.
«فَإِنَّمَا یَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ وَتُنذِرَ بِهِ قَوْمًا لُّدًّا» [۹]. آیین قرآن را به زبان تو آسان گردانیدیم تا پرهیزگاران را مژده دهی و ستیزه‌گران را بترسانی.
«وَأَنذِرِ النَّاسَ یَوْمَ یَأْتِیهِمُ الْعَذَابُ» [۱۰]. مردم را از آن روزی که عذاب می‌رسد، بترسان.
قال رسول الله(ص) ألا و کُلّکُم مَسئُولٌ عَن رَعیَّتِهِ. فَالأ میر الَّذی الناس راعٌ وَ هُوَ مَسئُولٌ عَن رَعیَّتِهِ و الرَّجُل راعٌ عَلی أهل بَیتِه وَ هُو مَسئُولٌ عَنهُم، وَ المِرأهُ راعِیَهٌ علی بِیتِ بَعلِها وَ والِدِه وَ هِیَ مَسئُولَهٌ عَنهُم [۱۱].
آگاه باشید که همه شما در برابر ملت و مردم خود مسئول هستید. امیر و فرمان‌روا که حاکم بر مردم است. در مقابل مردم مسئولیت دارد و مرد در مقابل خانواده‌اش و زن در مورد خانه شوهر و فرزندانش مسئولیت دارد.
......................................
مائده، آیه ۱۰۵.
تحریم، آیه ۶.
تحریم، آیه ۶.
طه، آیه ۱۳۲.
مریم، آیه‌های ۵۵-۵۴.
شعرا، آیه ۲۱۴.
توبه، آیه ۱۲۲.
آل عمران، آیه ۱۰۴.
مریم، آیه ۹۷.
ابراهیم، آیه ۴۴.
صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۴۵۹.
نظر شما