خبرگزاری مهر - گروه استانها- مریم نظری: در منتهی الیه جنوب شرقی دریای خزر، در ۱۲ کیلومتری شمال شهرِ بهشهر، جزیره‌ای رؤیایی به نام شبه‌جزیره میانکاله خودنمایی می‌کند که سالانه میزبان حدود یک‌میلیون قطعه پرنده از کشورهای مختلف به این منطقه برای زمستان گذرانی است و علاوه بر میزبانی از پرندگان شرایط بسیار خوبی برای میزبانی از گردشگران را دارا است که این مهم بامطالعه و زون بندی‌های خاصی توسط محیط‌زیست در دست اقدام است.
این روزها میانکاله نه به‌عنوان میزبان پرندگان مهاجر و نه به‌عنوان میزبانی از گردشگران و مسافران بلکه به دلیل پسروی آب، در معرض خشکی قرار گرفتن و حتی وجود ریزگردها در منطقه بیش از هر زمان دیگری در اخبار و فضاهای مجازی، ورد زبان‌ها و قلم‌ها شده و به‌نوعی موجب نگرانی افراد، مسئولان و کارشناسان این حوزه شده است.
در طول سالیان اخیر بارها و بارها در مورد کم‌آبی تالاب‌ها، خشکی، هشدار داده‌شده است و شبه‌جزیره و تالاب میانکاله نیز دارای یک جایگاه فرهنگی و آموزشی است که اکوسیستم‌های آبی آن در سال ۱۹۷۱ به‌عنوان یکی از ۲۲ تالاب بین‌المللی در ایران و ۳۵۰ تالاب بین‌المللی در دنیا در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به‌عنوان تالاب بین‌المللی میانکاله ثبت‌شده است؛ از این قاعده مستثنا نیست و با مشکل کم‌آبی دست‌به‌گریبان است که البته هنوز از مشکل کم‌آبی سالهای اخیر رها نشده درگیر احتمال مشکل دیگری به‌عنوان ریزگردها شده است و این مسائل، این منطقه را با بحران جدی کمک آبی و ریزگردها مواجه کرده است.
بر اساس معاهده بین‌المللی موسوم به کنوانسیون بین‌المللی رامسر، « تالاب به مناطق مردابی، آب مانند؛ نمزارهای سیاه و باتلاقی، برکه‌های مصنوعی و یا طبیعی که به‌طور دائم و یا موقت دارای آب ساکن یا روان، شیرین، شور و یا نیمه شور هستند و یا به مناطقی از سواحل دریا گفته می‌شود که در هنگام جذر، ارتفاع آب در آن‌ها بیش از ۶ متر نباشد. » و بر همین اساس تالاب‌ها حوضه‌های ارزشمندی هستند که معیشت بیش از یک میلیارد نفر در دنیا به آن‌ها وابسته است و مقصد گردشگری بیش از نیمی از توریست‌های دنیا را تشکیل می‌دهند و این در حالی است که از سال ۱۹۰۰ میلادی به این‌سو، نزدیک به ۶۰ درصد از تالاب‌های جهان ازدست‌رفته است و سالانه نزدیک به یک درصد از تالاب‌ها به‌واسطه هجوم پروژه‌های توسعه‌ای نابود می‌شوند که آمار بسیار نگران‌کننده‌ای است.
بر اساس نظر کارشناسان تالاب یک اکوسیستم متشکل از مجموعه موجودات زنده و غیرزنده است، به‌عنوان یک اکوسیستم زنده و پویا و در حال تغییر است و اگر دخالت‌های نادرست صورت نگیرد، می‌تواند میلیون‌ها سال دوام بیاورد و لذا باید این دخالت‌های نادرست را شناسایی و برای رفع آن اقدام کرد.
تالاب میانکاله به‌عنوان یکی از تالاب‌های مهم بین‌المللی عضو کنوانسیون رامسر از اهمیت بالای جهانی برخوردار است و که حفظ آن‌ها برای محیط‌زیست وزندگی مردم دارای اهمیت است که نجات از آن کم‌آبی نیازمند توجه همه‌جانبه به این بحران و رفع آن است و در شرایط فعلی کم‌آبی و احتمال وجود بحران خشکسالی، مردم و مسئولان را نسبت به این مسئله حساس کرده است.
شرایط فعلی در میانکاله با توجه به پس‌روی‌های فراوان شرایط اضطراری است که باید حساسیت بیشتری نسبت به این موضوع اعمال شود
احمد محمدی یکی از شهروندان بهشهر با اشاره به مشهود و قابل‌لمس بودن کم‌آبی در میانکاله به خبرنگار مهر می‌گوید: شرایط فعلی در میانکاله با توجه به پس‌روی‌های فراوان شرایط اضطراری است که باید حساسیت بیشتری نسبت به این موضوع اعمال شود و باید با آموزش‌های لازم مانع از دست‌اندازی‌های مختلف در تالاب میانکاله شد
وی معتقد است علاوه بر کمبود بارندگی در سالهای اخیر و کمبود منابع آبی، دخالت‌های انسان‌ها و افرادی است که از تالاب زنده و پر آب میانکاله، تالابی کم آب و در حال خشک شدن ساخته است؛ بسیار مؤثر بوده که باید با آموزش‌های لازم مانع از دست‌اندازی‌های مختلف در این منطقه و تالاب شد.
موسی آقاجانی نیز با اشاره به خشکی دریای چهارفصل بهشهر منتهی به میانکاله می‌گوید: در سالهای گذشته در همین فصل این دریا که منتهی به میانکاله است پر از آب بود و پرندگان بسیاری در آن قابل‌مشاهده بودند اما امروزه با خشکی که در این منطقه اتفاق افتاده است سطح آب بسیار پایین رفته و پسروی فراوانی در این منطقه داریم که باید در این راستا چاره‌اندیشی شود.
وی به خبرنگار مهر گفت: پسروی آب این منطقه در ضلع غربی میانکاله به‌قدری مشهود است که حتی می‌توان کیلومترها در این منطقه‌ای که تا سالهای گذشته پر از آب بوده است امروز پیاده‌روی کرد و اگر ایجاد سدهای سنگی در حوزه استحفاظی این منطقه نبود حتی با خودرو هم می‌شد وارد منطقه‌ای که تا سال قبل پر از آب بود شد و رفع این معضل درگرو همکاری مردم و تلاش همه‌جانبه مسئولان و نجات میانکاله از خشکی است تا دچار مشکلات دریاچه ارومیه نشویم.
تغییرات اقلیمی و ساخت سد در حوزه‌های آبریز، خشکی تالاب میانکاله را تشدید می‌کند
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بهشهر نیز با معرفی پناهگاه حیات‌وحش میانکاله می‌گوید: این پناهگاه حیات‌وحش با ۶۸ هزار و ۸۰۰ هکتار شامل اکوسیستم آبی و خشکی است که وسعت تقریبی اکوسیستم آبی شامل تالاب و خلیج میانکاله ۴۵ هزار هکتار و اکوسیستم خشکی شامل شبه‌جزیره، نوار ساحلی و جزایر کوچک شامل ۲۳ هزار و ۸۰۰ هکتار است که این نسبت با پسروی و پیش روی آب متغیر می‌شود.
زمان رضا احمدی با اشاره به اینکه این منطقه زیستگاه زمستان گذرانی یک‌میلیون پرنده از ۲۳۰ گونه است و از تنوع گونه‌ای بسیار فراوان برخوردار است، این منطقه را زیستگاه پرندگان مهم و در معرض خطری همچون عقاب دریایی، دم‌سفید، اردک سر سپید، پلیکان پا خاکستری و ... می‌داند که ازنظر تنوع زیستی از تنوع بالایی برخوردار است.
وی بابیان اینکه این منطقه بر اساس مطالعات اکولوژیستی دارای ۱۸۰ گونه گیاهی، ۱۰ گونه پستاندار، ۲۰ گونه ماهی شناسایی‌شده است، در مورد بحران کم‌آبی و خشکسالی که این روزها در محافل فراوانی شنیده می‌شود و به دغدغه مردم و مسئولان تبدیل‌شده است؛ می‌گوید: پسروی و خشکی قسمتی از تالاب در پناهگاه حیات‌وحش میانکاله یکی از معضلاتی است که طی چند سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم و بالطبع این مسائل تبعات زیست‌محیطی مختلفی را به دنبال دارد.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بهشهر با اشاره به تبعات زیست‌محیطی این پسروی تالاب معتقد است که کاهش سطح اراضی تالابی و تخریب زیستگاه پرندگان مهاجر، تغییر مهاجرت پرندگان آبزی و کنار آبزی (مهاجر) و کاهش جمعیت آن‌ها، فرسایش بادی رسوبات پهنه‌های ساحلی و حتی آلودگی هوایی و گردوغبار و ریز گردها، افزایش میزان شوری و تغییر در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب، تجاوز و تصرفات غیرقانونی به اراضی تالاب توسط افراد سودجو و فرصت‌طلب و ورود غیرمجاز و هجوم شکارچیان به داخل ممنوعه ازجمله این تبعات است که باید با دقت و حساسیت بیشتری در این راستا وارد شویم.
احمدی با اشاره به اینکه این پسروی تنها به چند سال اخیر خلاصه نمی‌شود و بر اساس کارشناسی‌های انجام‌شده در بیش از ۴۰ سال گذشته نیز چنین اتفاقی در منطقه گزارش‌شده است، می‌گوید: با توجه به نقشه‌های مختلف و بازبینی‌های انجام‌شده دلیل پسروی، به دلیل موقعیت خلیج و ارتباط آبی با دریای خزر و هم‌جواری تالاب و خلیج با دریای خزر است که این تالاب و خلیج مستقیماً" تحت تأثیر نوسانات دوره‌ای آن قرارگرفته و این مسئله دارای سابقه تاریخی است که تقریباً در سال ۱۹۷۵ حدود ۴۰ سال پیش نیز در این منطقه و تالاب اتفاق افتاده است.
وی معتقد است: برنامه توسعه‌ای و تغییرات اقلیمی و ساخت سد در حوزه‌های آبریز به‌ویژه در استان گلستان نیز این خشکسالی را تشدید می‌کند و گواه بر این مسئله است.
این مسئول زیست‌محیطی راهکار جلوگیری از این پسروی و خشکی تالاب و خلیج میانکاله را، مدیریت آب‌های سطحی منطقه (که در این راستا تمام کانال‌ها و روان آب‌هایی که به سمت تالاب و خلیج درحرکت بود (بخصوص در ضلع جنوبی) به‌نوعی توسط واحدهای پرورش ماهی مسدود شده که باید لایروبی شده و به سمت تالاب هدایت شود)، مطالعه ارزیابی و لایروبی کانال خوزینی و چاپاق لی و احداث کانال جدید به‌طوری‌که بتوان آب دریای خزر را به تالاب منتقل کرد بیان می‌کند.
احمدی بابیان اینکه میانگین بین ۵۰۰ هزارتا یک‌میلیون قطعه پرنده در طول سال است از این منطقه می‌توان به بهشت پرندگان ایران نام برد که با توجه به وجود تا یک‌میلیون قطعه پرنده از ۲۳۰ گونه در تالاب بین‌المللی و ذخیره‌گاه زیست‌کره به «بهشت پرندگان ایران» معروف شده است و علی‌رغم اینکه همچون همیشه مدیریت میانکاله در اختیار محیط‌زیست استان مازندران و اداره محیط‌زیست بهشهر است برای رفع این معضل پسروی و خشکی در تالاب و خلیج میانکاله، نیازمند نگاه ملی و فراملی و اختصاص بودجه‌های مختلف در این راستا هستیم تا از این معضل عبور کنیم.
احیای میانکاله، نیازمند عزم جدی دولت، مجلس و مردم
و اما دراین‌بین نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی که خود نیز سالها در سازمان محیط‌زیست کشور فعالیت داشته است نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اهمیت پناهگاه حیات‌وحش به‌عنوان تالاب مهم کشور را بسیار فراوان می‌داند که اگر پسروی فعلی دریا کنترل و مراقبت نشود وضعیت خطرناکی در آینده برای میانکاله حادث خواهد شد و باید این مسئله همچون دریاچه ارومیه جدی گرفته شود.
علی‌محمد شاعری، با اشاره به‌احتمال خشک شدن ذخیره‌گاه شبه‌جزیره میانکاله معتقد است در کنار خشکسالی احتمالی میانکاله، کانون بزرگ گردوغبار در مازندران شکل خواهد گرفت و با پدیده ریزگردها نیز مواجه می‌شویم و به‌نوعی این منطقه کانون ریزگردها خواهد شد و با انباشت ریز گردهای میکرونی روی‌هم و وزش یک طوفان، خطرات فراوانی را به دنبال خواهد داشت که با توجه به این مسائل، احیای میانکاله، را نیازمند عزم جدی دولت، مجلس و مردم است.
وی معتقد است: همه آحاد جامعه از مردم تا مجلس و دولت باید در این راستا وارد کارشده و برای نجات میانکاله تلاش کنند که در همین راستا نیز ما در مجلس با تمام توان وارد عمل شده‌ایم.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی، احیای میانکاله را از اولویت‌های این کمیسون اعلام می‌کند و می‌گوید: اینکه تالاب بین‌المللی میانکاله در استان مازندران در معرض خشک شدن قرارگرفته نتیجه علل و عوامل مختلفی است که باید به آن پرداخته شود اما در شرایط فعلی باید در احیایان با فوریت وارد عمل شد چراکه اگر دیر به آن پرداخته شود به سرنوشت دریاچه ارومیه گرفتار خواهد شد.
شاعری با اشاره به درخواست اعتبار دو میلیارد تومانی برای نجات میانکاله از خشکسالی احتمالی در مجلس گفت: کمیته ملی نجات تالاب بین‌المللی میانکاله نیز از مدت‌ها پیش تشکیل‌شده است چراکه معتقدیم که اگر تالاب بین‌المللی میانکاله که در فهرست کنوانسیون رامسر قرار دارد خشک شود زیستگاه اصلی هزاران هزار پرنده مهاجر نابود خواهد شد و لذا احیای آن جزو اولویت‌های کمیسیون قرار خواهد بود و اعتبارات لازم برای لایروبی کانال‌ها تأمین می‌شود.
به گزارش مهر، اگر زلزله، سیل، رانش زمین و هر حادثه غیرمترقبه دیگری در شهر و دیار ما اتفاق بیفتد مسلماً اولین اقدام در این راستا، تشکیل ستاد مدیریت بحران و برنامه‌ریزی دقیق برای رفع این معضل و مشکل است و در شرایط فعلی نیز شرایط اضطراری میانکاله و کم‌آبی نیازمند نگاه ویژه مسئولان در رده‌های مختلف شهرستان، استان و کشور برای مدیریت این بحران و رفع این معضل است تا شاهد دریاچه ارومیه دیگری در تالاب و خلیج میانکاله، این بهشت پرندگان ایران نباشیم.
نظر شما