به گزارش خبرنگار مهر، غلبه ریزگردها در شهر قم و ناسالم بودن هوای این روزها موجب شد تا بنیاد قم پژوهی هم جلسه هفتگی خود که شامگاه سه‌شنبه برگزار شد را به این موضوع اختصاص داده و از کارشناسان و دلسوزان محیط زیست قم دعوت کند تا به بررسی بیش و کم‌های این بحران زیست محیطی بپردازند.
ابتدا محسن محسنی، یکی از قم‌پژوهان به طرح مسئله پرداخت و از آن به عنوان یک فاجعه زیست محیطی که در قم در حال وقوع است یاد کرد.
وی با انتقاد از بی‌توجهی‌هایی که وضعیت محیط زیست قم را به این شرایط رسانده، از مسئولان خواست درباره چالش‌های زیست محیطی استان قم شفاف‌سازی کنند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم هم که میهمان این جلسه بود با اشاره به اینکه آنچه محسنی آن را فاجعه می‌خواند تازه ابتدای راه است، گفت: در روزهای اخیر ریزگردها در هوا حتی به ۴۰ برابر حد مجاز رسیده است.
نگاه سیاسی به موضوعات زیست محیطی
وی با اشاره به اینکه حتی به موضوعات زیست محیطی هم نگاه سیاسی می‌شود افزود: در این شرایط اگر صحبت از تعطیلی کنیم، به این دلیل که در دولت قبل تعطیلی زیاد رخ می‌داده موافقت نخواهد شد درحالی که این هوا حتی برای افراد سالم مضر است.
دانیالی به صحبت‌های محسنی درباره فاجعه یا بحران بودن این شرایط از نظر علمی اشاره کرد و ادامه داد: بهتر است که دنبال الفاظ نرویم چرا که واقعیت بحرانی که با آن روبه‌رو هستیم بسیار فراتر از الفاظ است.
وی با انتقاد از تفکرات مقطعی درباره محیط زیست گفت: در فصل‌های بهار و تابستان که ریزگردها به شهر قم هجوم می‌آورند، مسئولان نگران مسئله ریزگردها می‌شوند اما همین که پاییز و زمستان می‌رسد این موضوع فراموش می‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم هم با انتقاد از دانشگاه علوم پزشکی قم درباره عدم اعلام آمار افرادی که به خاطر آلودگی هوا به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند افزود: مردم و مسئولان اگر بدانند این موضوع چه اثری بر سلامت دارد، به سادگی آن را رها نمی‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: وضعیت محیط زیستی قم به شرایطی رسیده که مسئولان در این زمینه نه تنها وظیفه اطلاع‌رسانی که در واقع وظیفه افشاگری دارند.
دانیالی یکی از چالش‌های مقابله با پدیده ریزگردها را تعدد متولیان دانست و ابراز داشت: درست است که ما باید درباره آستانه خطر در زمینه مصرف آب هشدار بدهیم اما متولی آب سازمانی دیگر است. از طرفی بیابان‌زایی موضوعی است که به دست منابع طبیعی سپرده شده و این تعدد متولیان موجب می‌شود کار به درستی پیش نرود.
قدرت سیاسی پشت تصمیمات غلط زیست محیطی
وی با اشاره به انتقادی که یکی از حاضران جلسه درباره راه‌اندازی نیروگاه جدید حرارتی در قم مطرح کرد، افزود: ما هیچ گاه موافق ساخت نیروگاه در شهر قم نیستیم.
وی ادامه داد: نیروگاه فعلی قم ۱.۲ برابر شهر قم گاز مصرف می‌کند. احداث یک نیروگاه دیگر موجب می‌شود که سه برابر یک کلان شهر در قم گاز مصرف شود که این موضوع موجب خشکی هوا و کاهش بارندگی خواهد شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم با اشاره به اینکه فشارهای زیادی برای احداث یک نیروگاه حرارتی در قم وجود دارد، گفت: این نیروگاه‌های در دنیا منسوخ شده‌اند چرا که مصرف سوخت بالایی داشته و فقط ۳۷ تا ۳۹ درصد بازدهی دارند.
وی افزود: قرار بود این نیروگاه حرارتی در منطقه طایقان مستقر شود که با توجه به پوشش گیاهی این منطقه و نزدیکی شهر قم مخالف احداث آن بودیم اما بر اثر فشارها رضایت داده‌ایم که این نیروگاه در منطقه دیگری در شهر قم احداث شود که فعلاً در مرحله جانمایی است.
دانیالی به تأکید یکی از قم پژوهان در زمینه سند آمایش سرزمینی اشاره کرد و گفت: این سند سالها پیش باید تدوین می‌شد و الان هم که تدوین شده در واقع پوششی است برای استقرار برخی صنایع که هیچ استان دیگری آنها را قبول نمی‌کند.
وی با اشاره به وجود سه هزار حلقه چاه غیر مجاز در استان قم عنوان داشت: پر کردن این چاه‌ها تنش اجتماعی به همراه دارد و کار ساده‌ای نیست.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم، بخش بزرگی از مشکل در استان قم از آنجا آغاز شده که استان‌های بالا دست در حوضه آبخیز، برداشت‌های بی‌رویه‌ای داشته‌اند.
لزوم احیای حقابه‌های زیست محیطی استان قم
وی با اشاره به اینکه تقاضای بنیادین محیط زیست قم، احیای حقابه‌های زیست محیطی دشت‌ها است افزود: تقاضای ما این است که استانداران تمام استان‌های حوضه آبخیز دریاچه نمک به یک جمع‌بندی برای احیای بخشی از حقابه‌های زیست محیطی استان قم برسند.
دانیالی با اشاره به اینکه قدرت این کار در استان قم وجود دارد اما اراده‌ای دیده نمی‌شود گفت: قم آب برای شرب نداشت اما قدرتی که در این استان موجود بود موجب شد این آب از مسافتی دور تأمین شود، برای تأمین حقابه‌ها هم باید چنین اتفاقی بیفتد.
وی با اشاره به نامه‌نگاری مسئولان قمی با سازمان محیط زیست و به دنبال آن شورای عالی آب کشور اظهار داشت: نظر شورای عالی آب این بود که استان قم مطالعات جامعی در این زمینه انجام دهد که روی این مطالعات تصمیم گیری شود و حالا ما منتظر تأمین اعتبارات برای انجام این مطالعات هستیم. با حداقل اعتباری هم که امسال به ما داده‌اند پخش سیلاب را برای کنترل بحران آغاز کرده‌ایم که این البته نیازمند وقوع بارندگی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم با اشاره به اینکه برای حل این بحران باید از تجربیات دیگر کشورها استفاده کرد گفت: در کشور آمریکا در زمان روزولت این مشکل ایجاد شده بود که با کاشت ۲۰۰ هزار اصله نهال و کنترل بر کشاورزی و مناطق حفاظت شده این مشکل در قالب یک برنامه ۹ ساله حل شد.
وی با اشاره به اقداماتی که نهادهای مختلف برای مبارزه با این پدیده انجام می‌دهند افزود: حرکت‌ها فوق‌العاده ضعیف است و اگر این حرکت‌ها تقویت نشود در آینده شاهد شرایط بدتری خواهیم بود.
دانیالی با اشاره به افزایش اراضی کشاورزی با وجود تشدید بحران آب و پدیده بیابان‌زایی در سال جاری ادامه داد: وقت آن رسیده که به خودمان بیاییم و مشکلات را در اندازه واقعی آنها ببنیم.
بحران تازه آغاز شده است
احمدرضا شفیعی، معاون فنی اداره‌کل محیط زیست استان قم هم مهمان دیگر این جلسه بود که به بیان مطالبی درباره عمق مشکلی که قم با آن مواجه است، پرداخت.
وی با اشاره به اینکه وضعیتی که امروز مشاهده می‌شود، تازه شروع یک بحران است، اظهار داشت: این بحران تنها به ریزگردها ختم نمی‌شود و در عرصه‌های مختلف گریبان ما را خواهد گرفت.
وی با اشاره به اینکه طی ۵۰ سال اخیر ۱۱ روستا در استان قم کاملا خالی از سکنه شده که برخی از آنها هزاران سال قدمت هم داشته‌اند، افزود: بقیه روستاها را هم دولت با بودجه خودش سرپا نگه داشته و در واقع دیگر کارکرد روستا ندارد.
معاون فنی اداره‌کل محیط زیست استان قم با اشاره به ریشه‌های به وجود آمدن این مشکل ادامه داد: استان قم در انتهای حوضه آبخیز قرار دارد و برداشت‌های بی‌رویه در بالادست و احداث ۶۰ سد در ۵۰ سال اخیر سبب به وجود آمدن وضعیت این روزها است.
به گفته وی بسیاری از این سدها فقط در سال‌های نخست آبیاری کرده‌اند و پس از اینکه زمین‌های پایین دست خود را شور کرده‌اند، دیگر آبی وجود نداشته که پشت این سدها جمع شود.
وی با اشاره به اینکه رودخانه قره چای ۱۵ سال است که هیچ آوردی برای استان قم ندارد گفت: آورد قمرود هم به ۱۰ درصد رسیده و رودخانه شور سال‌های زیادی است که کاملا از حقابه‌های قم حذف شده است.
وی با اشاره به اینکه دریاچه نمک از بین ۳۰ حوضه آبخیز در کشور بحرانی‌ترین وضعیت را دارد اضافه کرد: از نظر مدت بحران هم ما رکورد دار هستیم چرا که برخی از دشت‌های استان قم از سال ۱۳۴۵ در فهرست دشت‌های ممنوعه قرار گرفته‌اند.
در ادامه این جلسه یکی از بومیان دشت مسیله قم به بیان تجربیات خود در بیابان‌زدایی پرداخت.
محسنی همچنین از روزهایی یاد کرد که رودخانه‌های شور قم آب فراوان داشته و به صورت یک رودخانه دائمی در مسیر قم تهران جاری بوده است.
سلیقه، یکی دیگر از قم‌پژوهان حاضر در این جلسه به اهمیت اتکا به سند آمایش سرزمین برای توسعه شهرها و روستاها اشاره کرد و گفت: کشور ما ظرفیت ۶۰ میلیون نفر جمعیت را دارد و هر چه جمعیت بیش از این تعداد باشد، فشار مضاعف به منابع وارد می‌شود.
نظر شما