خبرگزاری مهر، گروه استان ها- مهناز همتی: مسافران عبوری از شاهرود علاوه بر هوای دلپذیر و نشاط آور این شهر قطعا تصویری دیگر را نیز به یادگار خواهند برد و آن هم کوهی از نخاله های ساختمانی و زباله های پلاستیکی که در شهر، راه های فرعی و همچنین ورودی و خروجی این شهرستان که بیشتر شبیه فروشگاه عرضه محصولات پلاستیکی است، دیده می شود.
از نخستین باری که موضوع هجوم نخاله ها و زباله های پلاستیکی به شاهرود و حومه آن مطرح شد دو سالی می گذرد اما همچنان این موضوع چشم هر بیننده ای را می آزارد و دل هر دوستدار محیط زیستی را به درد می آورد و در این بین، زائران حرم رضوی که سالانه تعدادشان به ۲۵میلیون نفر می رسد، باید رویت با این پدید شوم به سمت بارگاه رضوی، بدرقه شوند.
هجوم زباله ها تنها مختص به ورودی و خروجی شاهرود به سمت تهران و مشهد نیست، طی یکسال اخیر بسیاری از مناطق حومه شهری شاهرود از جمله صحرای جلالی، آبشار هفت رنگ مجن، جاده ماسه شویی دیزج، منطقه موسوم به تل خاکستر، بدشت و ده ها منطقه دیگر میزبان سیل عظیم نخاله و زباله هایی هستند که بی رحمانه از سوی مردم و برخی مسئولان در خدمات شهری رها می شوند و گویا نظارتی برآنها نیست.
شاهرود غرق در زباله های پلاستیکی
کارشناس ارشد محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به پدیده دفع غیر بهداشتی زباله ها، گفت: پدیده زباله های پلاستیکی در شاهرود تنها به مقوله جمع شدن خروارها پلاستیک در پست فنس های فرودگاه شاهرود محدود نمی شود از یکسال گذشته تا کنون صحنه های دهشتناک را از کوه زباله های شهری شاهد بوده ایم که خدا می داند آثار سوء آن مانند بیماری های پوستی و تنفسی، چه زمانی سر باز کند.
الهام طبسی همچنین بیان داشت: شاهرودی ها با کوه های زباله بیگانه نیستند هنوز چهره شوم تل انبار شدن زباله ها در شهرک فدک و همچنین پردیس، سپاه، بهارستان و حتی منطقه بدشت و تپه موسوم به امتحانات پایه یک در میدان حسینی شاهرودی را به یاد داریم که بوی تعفن آن از یک هزار متری به مشام می رسید و من معتقدم اگر این پدیده ها در هر شهری رخ می دادند، حداقل یک معاون خدمات شهری از کار خود برکنار می شد اما در شاهرود این چنین نیست.
وی افزود: این پدیده تنها به شهر شاهرود نیز تعلق ندارد، امروز بر اساس شواهد زباله هایی در منطقه چشمه هفت رنگ مجن که یکی از جاذبه های به واقع بی نظیر استان سمنان است انباشته می شود و این علاوه بر تاثیرات سوء محیط زیستی باعث عدم حضور گردشگران نیز در منطقه می شود.
فاجعه در انتظار شاهرود
این کارشناس محیط زیست همچنین بیان داشت: امروزه شاهرود با فجایع زیادی مانند بالا آمدن سطح شورابه های کویر رضا قلی، افت سالانه سطح آبهای زیر زمینی، فرسایش خاک در جنگل ابر، افزایش گازهای گلخانه ای و ... روبرو است که آینده این شهرستان را در هاله ای از ابهام فرو می برد برای مثال در پیشروی شورابه های کویری تمام اراضی زراعی منطقه رودیان و دیزج را تا ۳۰سال آتی با خاک یکسان می کند اما من نمی دانم چرا ما انسان ها با دست خود این روند را تسریع می کنیم.
طبسی بیان داشت: اگر یک بطری پلاستیکی ماء الشعیر را برش داده و آنرا با حرارت مانند چسب بین دو چوب قرار دهیم با نیرویی بالغ بر ۳۰۰ کیلوگرم نیز نخواهد شکست حال فکر کنیم این بطری در طبیعت چگونه بازیافت می شود پس باید در دفن زباله های شهری در منطقه بدشت که اتفاقا در نزدیکی یکی از منابع آبی شاهرود نیز این اتفاق به وقوع می پیوندد فکری اندیشید.
وی افزود: نکته دیگر قابل ذکر زباله های بیمارستانی در شاهرود است امروزه بیمارستان خاتم الانبیاء(ص)، امام حسین(ع)، مجتمع جدیدالتاسیس بهار، مجتمع رضوی، درمانگاه امام حسین(ع) و ده ها مجتمع دیگر زباله های عفونی و پزشکی تولید می کنند که هیچگاه مسئولان درباره شیوه دفع آنها اظهار نظر و اطلاع رسانی نکرده اند و از شواهد برمی آید که دانشگاه علوم پزشکی شاهرود یک دستگاه سوزاندن زباله های عفونی به صورت علمی را خریداری کرده اما هیچگاه درباره آن شفاف سازی نشده است.
شاهرود از زباله ها متضرر شده است
بر اساس آمارها، از هر تن زباله ۴۰۰ متر مکعب گاز گلخانه ای دی اکسید کربن و ۶۰۰ لیتر شیرابه خارج می شود که این حجم وسیع با توجه به آمار رشد جمعیت و عدم مدیریت بازیافت بسیار جای تامل دارد امروزه حجم بسیار زیادی از زباله را نایلون ها تشکیل می دهند که این کیسه های پلاستیکی عمدتا از ترکیبی پلیمری به نام «پلی اتیلن» سبک درست شده که برای نخستین بار این ماده درسال ۱۸۹۸ کشف شد.
در ابتدای کشف همانند بسیاری از اکتشافات بشری کسی از نحوه کاربرد آن اطلاعی نداشت ولی پس از چند سال در همه فعالیت های بشری به عنوان یک ماده اصلی خودنمایی کرد. نیمه عمر این ماده در طبیعت بین ۵۰ تا بیش از ۳۰۰ سال است. به عبارت دیگر ۵۰ تا ۳۰۰ سال زمان نیاز است تا نیمی از ماده پلیمری به چرخه طبیعت باز گردد. این مدت زمان در مقایسه با مدت زمان مربوط به سایر مواد و همچنین با لحاظ کردن شدت تولید این ماده توسط انسان عمق فاجعه ای را که در آینده ای نه چندان دور به وقوع می پیوندد را نشان می دهد.
طبق آمار جهانی روزانه بالغ بر سه میلیون تن زباله در سراسر دنیا تولید می شود که سهم ایران در تولید زباله به ۴۰ هزارتن در روز می رسد میزان پلاستیک های تولیدی در ایران بیش از ۱۷۷ هزار تن تخمین زده می شود این رقم معادل ۵۰۰ تن در هر روز برآورد می شود براساس آمارهای ارائه شده هر فرد تهرانی به طور متوسط روزانه سه پلاستیک وارد چرخه محیط زیست می کند که امروزه به عنوان یکی از مشکلات زیست محیطی شهرهای کشور ما به شمار می روند.
این فجایع در شاهرود اما می توانند آثار سوء بیشتری داشته باشند وجود گونه های نادر جانوری و مجاورت با زیستکره توران که از آن به عنوان آفریقای ایران یاد می شود، منابع آبی موجود در حومه شهر، قنوات مستقر در صحرای جلالی و کویر مرکزی، وجود چاه های تامین آب شرب در داخل شهر و همجواری زباله ها با زندگی مردم باعث می شود تا شاهرود، شرایط ویژه ای نسبت به پدیده شوم دفع غیر بهداشتی زباله ها داشته باشد.
زباله های برای محیط زیست خطرساز هستند
فعال محیط زیست و مسئول جمعیت دیده بان طبیعت استان سمنان نیز در این گفتگو گفت: با توجه به حجم عظیم زباله در ورودی شهر به خصوص در جاده مشهد-شاهرود مسافران و هموطنان با منظره نازیبای پلاستیک های رها شده مواجه هستند که این امر نقص بزرگی در مدیریت شهری محسوب می شود که سهم مسئولیت نیروی انتظامی از همه بیشتر است چرا که به راحتی می تواند با اعمال قانون و اخذ جریمه از رانندگان و اتوبوس های سواری که برای لحظه ای کوتاه در این قسمت پلاستیک و زباله های خود را رها می کنند می تواند در راستای حفاظت از محیط زیست گامی به جلو بردار.
امیرحسین ولیان همچنین معتقد است: مسئولان شهر باید این دغدغه و احساس مسئولیت را داشته باشند که از نهادها و دستگاه های اجرای بخواهند با مکاتبات اداری به فرماندهی منطقه، مجتمع رفاهی و فرودگاه برای حفاظت از طبیعت بیش از پیش ساعی باشند.
وی افزود: یکی از اقدامات مثبت در زمینه زباله های رها شده در ورودی شهر اجرای مراسم های پاکسازی تحت عنوان استقبال از بهار که با مشارکت مردمی بسیار خوبی در این امر مواجه بودیم ولی نظیر این اقدامات تا زمانی که مسئولان سمن ها را یاری نکنند نمی تواند موثر واقع شود.
سمن ها نقش مهمی در آموزش جامعه دارند
این فعال محیط زیست درباره نقش سازمان های مردم نهاد در مقابله با این پدیده، گفت: سمن ها نقش بسیار مهمی را در آموزش و فرهنگ سازی به عموم مردم برعهده دارند چراکه بخش عظیمی از این حجم زباله به عدم آگاهی مردم مربوط می شود و اینکه عموم مردم از عوارض این مواد پلاستیک که امروز به راحتی رها می کنند مطلع شوند و بدانند چرخه زندگی خود انسان را دچار اختلال می کند و در نهایت منجر به از بین رفتن طبیعت و به خطر افتادن سلامت بشر خواهد شد یقینا همکاری لازم را خواهند داشت.
ولیان افزود: همچنین سمن ها می توانند با برگزاری جلسات با نمایندگان مجلس از آنها اصلاح قانون زیست محیطی را خواستار شوند که با تصویب قانونی با افزایش مالیات بر تولید پلاستیک و دادن یارانه ای به کسانی که نایلون های زیست تخریب و قابل بازیافت تولید می کنند و یا تولید ظروف یکبار مصرف بر پایه گیاهی در راستای حفاظت از محیط زیست گامی به جلو بردارند و با این کار مزیت اقتصادی به کسانی بدهند که در این بخش به طبیعت خدمت می کنند، هزینه تولید پلاستیک باید افزایش پیدا کند چرا که ارزان بودن و دردسترس بودن خود دلیلی به استفاده انبوه از این ماده مخرب طبیعت شده است.
وی همچنین ادامه داد: از سوی دیگر سمن ها می توانند با همکاری آموزش و پرورش و مدیران دستگاه های اجرایی نقش آموزش را عهده دار شوند با توجه به اینکه فعالیت گروه های مردمی به صورت داوطلبانه و خیرخواهانه و بدون کوچکترین چشم داشتی است آموزش چهره به چهره در مناسبت های خاص می تواند آگاهی مردم را در زمینه محیط زیست و لزوم پاک نگه داشتن آن پررنگ جلوه دهد و همچنین در برنامه های نمادین با همکاری شهرداری با نصب بنرهای آموزشی این تاثیر را در بین مردم مطلوب تر ارائه دهند که در راستای آموزش نقش صداسیما بسیار کم است و باید در برنامه های مختلف با همکاری سمن ها از هر فرصتی برای آگاهی بخشی به عموم مردم استفاده کند.
دفن زباله ها در شاهرود بهداشتی نیست
رئیس اداره حفاظت از محیط زیست شاهرود نیز در گفتگو با مهر ضمن بیان اینکه آنچه که ما در بخش مدیریت زباله به عنوان چالش مطرح می کنیم مرکز دفن است که بعضا دیده شده زباله های خانگی و بیمارستانی به صورت مخلوط دفن می شود، اظهار داشت: در این رابطه با شهرداری شاهرود مذاکره کردیم و کارگروه پسماند را تشکیل دادیم تا این بخش از زباله به صورت کاملا مجزا دفن شود.
صمد جلالی افزود: یکی از دغدغه های محیط زیست در ورودی و خروجی شهر برای استقبال و بدرقه از مردم و هموطنان چهره ناشایستی است که متاسفانه با وجود انبوهی از نخاله رقم می خورد لذا برای حل و فصل این موضوع از اداره راه، شهرداری، منابع طبیعی و نماینده سمن ها یاری گرفته ایم و پیشنهاد ما برای برون رفت از این موضوع آن است که شهرداری پیمانکارانی را با شناسنامه مشخص معرفی کند و همه عملیات اجرایی از دفن و تخلیه از طریق این پیمانکاران صورت گیرد اما متاسفانه عملکرد شهرداری به لحاظ جمع آوری نخاله مورد تایید اداره محیط زیست نیست.
وی درباره راه حل رفع این معضل هم توضیح داد: شهرداری موظف است با اکیپ های فعال به خصوص در اطراف منازل مسکونی در حاشیه شهرک های تازه تاسیس اقدام به پاکسازی این مناطق کند به طور مثال در شهرک کوثر تا شعاع ۲۰۰ متری در منطقه شکار ممنوع تپال این نخاله ها به عنوان عامل تهدید کننده حیات وحش و زمین همچنان خود دارایی می کند و به صورت موردی نیز مشاهده شده که مردم نخاله های خود هر جایی که می توانند انباشته می کنند که باید همه دستگاه های دولتی در این امر همت کرده و برای برطرف کردن این موضوع اقدام کنند.
۲دهه دفن غیر بهداشتی زباله ها در شاهرود
رئیس اداره محیط زیست شاهرود همچنین درباره دفن زباله های شهری این شهرستان، گفت: محل دفن زباله کیلومتر ۱۰جاده شاهرود-مشهد پشت پاسگاه شهید نوری است که به مدت دو دهه دفن زباله در این محل صورت می گیرد که به صورت تراشه هایی به طول ۱۰۰متر و عرض ۳۰-۴۰ متر دراین محل احداث شده که زباله در آن تخلیه و مراحل دفن انجام می شود شهرداری تعداد هفت کانکس بازیافت برای تفکیک زباله از مبدا در سطح شهر احداث کرد که متاسفانه در حال حاضر تعطیل است.
جلالی بیان داشت: از شهرداری خواهان این امر هستیم که این کانکس ها مجددا راه اندازی و بیشتر شناسانده شود و اگر این بستر مهیا نباشد محیط زیست شاهرود به لحاظ تفکیک زباله به مخاطره خواهد افتاد و متاسفانه در مرکز دفن زباله ملقمه ای از زباله از قبیل کارتون، شیشه و پلاستیک را داریم که نوعی سرمایه محسوب شده که می تواند درآمد زا باشد ولی متاسفانه شاهد آن هستیم که به راحتی دفن می شود.
وی افزود: طبق قانون از سال ۹۲ باید همه شهرهای ایران و شهرستان ها تفکیک زباله را از مبدا شروع کنند و طی آن با مکاتباتی که با شهرداری داشتیم اعلام کردیم که تفکیک زباله باید از مبدا آغاز شود لذا روش دفن زباله به طور ۱۰۰درصد علمی و عملی نبوده و مورد تایید محیط زیست نیست چرا که در کنار این پروسه خونابه کشتارگاه هم دفن می شود و شرایط تایید را ندارد ولی به طور کلی این مسئله دفن زباله به علت مسافت زیادی که با حوزه شهری و روستایی در اطراف شاهرود دارد مسئله بغرنجی محسوب نمی شود.
جلالی همچنین تصریح کرد: به نظر ما راهکار این امر آن است که نهاد شهرداری مدیریت پسماند شامل همه مراحل جمع آوری، پردازش و بازیافت را از مبدا آغاز کند و اگر این امر صورت گیرد در محل دفن کار جدا سازی این زباله ها به مراتب راحت تر و ارزان تر خواهد بود و ضمن اینکه در این راستا باید به سمت انرژی های نو گامی به جلو برداریم که این زباله ها به صورت انرژی و سرمایه نهفته ای است و می تواند به راحتی تبدیل به برق و مشتقاتی از این قبیل شود.
فرایند دفن بی خطر زباله های عفونی انجام می شود
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شاهرود همچنین گفت: مطب ها، ساختمان های پزشکان، درمانگاه ها و بیمارستان ها بزرگترین منابع تولید زباله عفونی هستند که دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در رابطه با این معضل، فرایند بی خطر سازی و جمع آوری این زباله ها را انجام می دهد اما این نوع زباله ها مانند انوع خانگی به صورت سنتی دفن می شوند.
محمد محمدی بیان داشت: تبدیل زباله های عفونی به زباله های بی خطر در حال حاضر در تمام زیرمجموعه های دانشگاه علوم پزشکی شاهرود انجام می شود اما با توجه به آلودگی محیط زیست که این قبیل زباله ها آنرا ایجاد می کنند، در تلاش هستیم تا با تعامل شهرداری شاهرود مراحل دفن زباله های عفونی را از سایر زباله ها جدا سازی کنیم.
وی افزود: فعلا زباله های عفونی نیز در شاهرود مانند سایر زباله ها دفن می شوند.
شاهرود بهترین شرایط دفن زباله را دارد
شهردار شاهرود درباره دفن زباله ها و نخاله های شهری به خبرنگار مهر گفت: برای جمع آوری این نخاله ها که مربوط به سالها اقدام غیرقانونی برخی از کامیون هاست پیمانکار استخدام کرده ایم و به استناد آمار و ارقام در سال گذشته بخش قابل توجهی از این نخاله ها را از اطراف و اکناف شهر به محل های تعیین شده منتقل کردیم اما با توجه به حجم وسیع این نخاله ها که از سالها قبل ریخته شده این اقدام ما خیلی به چشم نمی آید.
سید حسن میرفانی با بیان اینکه سالانه دو میلیارد تومان برای جمع و دفن زباله هزینه می شود، اظهار داشت: اگرچه اکیپ های بازرسی شهرداری در طول شبانه در سطح شهر تردد دارند و از این اقدام غیر قانونی با قاطعیت جلوگیری می کنند اما با توجه به وسعت شهر این کفایت ندارد و نیاز به همراهی همه شهروندان و مسئولان هستیم تا این پدیده مذموم اجتماعی در شهر باصفای شاهرود ریشه کن شود.
وی با بیان اینکه تا سال گذشته ٦٠٠ باکس برای جمع آوری زباله ها در سطح محله های شهر داشتیم که این تعداد طی یک سال گذشته به یک هزار و ۲۰۰ سطل رسیده، ادامه داد: درباره وضعیت دفن زباله در شاهرود نیز باید گفت این امر اگر چه با ایده آل مطلوب فاصله دارد اما در همه کشور روش دفن زباله ها همین گونه است لذا ما یکی از بهترین شرایط را در شاهرود داریم که در بازدیدهای مسئولان مختلف به این نکته اذعان شده است از سوی دیگر هرشب بیش از ١٠٠ تن زباله از سطح شهر جمع و دفن می شود.
شهردار شاهرود همچنین گفت: امروز اکثر قریب باتفاق شهرک ها و نقاط مرکزی شهر مجهز به باکس شده و با خرید و نصب بیش از ٣٠٠ باکس دیگر تا دو ماهه آینده تمام شهر با استفاده از ماشین های مکانیزه جمع آوری خواهد شد ضمن اینکه زباله هایی که تا کنون در معابر در معرض حمله حیوانات موذی بودند از این پس در امان از این حمله و آسیب بوده و کمک بسیار خوبی به بهداشت عمومی شهر شده است از سوی دیگر باید گفت هر باکس زباله ٧٠٠ تومن برای شهرداری هزینه داشته است.
دفن زباله ها به صورت علمی برعهده شهرداری است
در پایان باید گفت مسئولیت دفن زباله های شهری در نهایت بر عهده شهردای شاهرود است اما نکته محرز در این بین آن است که عدم دفن زباله های شهری به صورت بهداشتی می تواند عواقب زیست محیطی فراوانی داشته باشد.
در این بین اما آیندگان هستند که بر زمین شهر و دیارمان زندگی خواهند کرد و امیدواریم تصمیمات مجموعه عوامل مدیریت شهری شاهرود و سایر مسئولان شهرستان به نحوی رقم بخورد که بتوانیم شاهد وجود زمینی پاک برای آیندگانمان باشیم از سوی دیگر کاهش آثار مخرب زباله ها را می توانیم از خودمان شروع کنیم امروزه باید بدانیم که زباله های پلی اتیلن با دوام ترین گروه از زباله های دارای مصرف عمومی هستند و این مواد علاوه بر اثرات ناشی از دوام طولانی، اثرات جبران ناپذیر زیست محیطی از جمله روی حیات وحش دارند و بسیاری از این اثرات موجب مرگ جانوران بویژه جانوران درخطر انقراض می شوند.
سه عنصر حیاتی هوا، آب و خاک که ایزد منان به رایگان در اختیاربشر قرار داده تا همه از آن استفاده کنند و اینکه عده ای اقدام به ریخت و پاش زباله و ایجاد آلودگی در محیط زیست کنند شایسته صفات انسانی و اخلاقی نیست و حیات درختان به عنوان منبع تولید اکسیژن را با ریختن زباله با خطر مواجه می کنیم و آنها را به کام مرگ فرو می بریم حال باید کمی در این باره بیاندیشیم.
نظر شما