خبرگزاری مهر- گروه استانها، رقیه رحمتی راد-فاطمه زیراچی: سال‌ها پیش روستاهای خراسان جنوبی رونق خاصی داشت، کشاورزی به‌گونه‌ای و صنعت روستایی نیز به‌گونه‌ای دیگر در روستاها می‌درخشید.
کارگاه‌های قالی‌بافی زیادی جوانان و نوجوانان را در خود مشغول کرده بود. این روزها، نه تنها آبادی‌ها سوت‌وکور شده بلکه صدای «دفتین» کارگاه‌های قالی‌بافی از کوچه‌پس‌کوچه‌های آن به گوش نمی‌رسد.
متأسفانه مشکلات زیادی از جمله، نبود بیمه بافندگان، نبود بازار فروش فرش و عدم‌حمایت دولت و مسئولان، پایه‌های تولید فرش دستبافت که امروز از آن به‌عنوان صنعت خراسان جنوبی یاد می‌کنند، را سست کرده است.
شرایط به‌گونه‌ای شده که بیش از ۵۰ هزار بافنده در استان وجود دارند که تنها ۱۰ درصد از این افراد تحت پوشش بیمه‌ای بوده و مابقی نیز در انتظار دمیدن صبح دولت نشسته‌اند. عدم پوشش بیمه این بافندگان به‌صورت جریان خزنده‌ای، بافندگان را از صف تولید فرش خارج می‌کند.
آن روی سکه این قضیه جایی است که عدم‌حمایت مسئولان و روی‌گردان شدن بافندگان از تولید فرش، باعث خالی شدن روستاها شده و خیل عظیمی از افراد را به سمت شغل های کاذب سوق می‌دهد.
هنرمندانی که هنر ۶۰۰ ساله را کنار گذاشتند
یکی از بافندگان فرش دستبافت در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به مشکلات پیش روی بافندگان، اظهار کرد: طی کردن مراحل اخذ بیمه بسیار دشوار است.
حسین بخشی با بیان اینکه ۴۱ سال از عمر خویش را قالی بافته‌ام، افزود: به دلیل نبود بازار فروش برای فرش و بازی دلال‌ها در میدان خریدوفروش، از این هنر روی برگرداندم.
وی ادامه داد: در حال حاضر سه نفر از دخترانم نیز تحت نظارت و حمایت اتحادیه فرش خراسان جنوبی مشغول به بافت قالی در خانه هستند.
بخشی با انتقاد از قوانین بیمه‌ای بیان کرد: هر چند مدت، افرادی به‌عنوان بازرس از دار قالی دیدن می‌کنند و چنانچه به دلایلی، این دار برپا نباشد، بیمه را قطع می‌کنند.
وی ادامه داد: بافت فرش برای این قشر از جامعه که با ناچار به این حرفه روی آورده‌اند، همانند یک شغل بوده و باید با بیمه آنها مانند دیگر افراد شاغل در نهاد های دولتی و غیر دولتی برخورد شود.
بخشی اظهار کرد: عجیب است که اگر کارمندی روزها و ماه‌های زیادی در سر کار خویش حاضر نشود، بیمه او قطع نشده و اما اگر بافنده‌ای یک ماه دار قالی را برپا نکرده باشد، بیمه‌اش در اسرع وقت قطع می‌شود.
عدم‌حمایت دولت و نمایندگان از بافندگان
این بافنده، تولید فرش دستبافت را از منابع درآمد روستاییان دانست و گفت: دولت و مسئولان باید در شرایط خشک‌سالی کنونی حمایت بیشتری نسبت به این هنر داشته باشند.
وی با گلایه از عدم‌حمایت دولت و نمایندگان از بافندگان، بیان کرد: باید در استان شرایطی فراهم شود که بافنده، فرش تولیدی خود را به‌آسانی به فروش برساند.
بخشی ادامه داد: غریب به دو سال پیش، دو تخته فرش دستبافت را به‌طور امانی و برای فروش به شرکت داده‌ام، اما تا الآن به فروش نرفته و یا پولی بابت تولید آن به‌دستم نرسیده است.
یکی دیگر از بافندگان فرش دستبافت که به گفته خودش یک سال پیش این هنر را کنار گذاشته است، در گفت و گو با خبرنگار مهر، بیان کرد: بافت فرش به‌عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد در خانواده‌ام بود.
زهرا شکرابی با بیان اینکه بیش از ۴۰ سال تحت حمایت شرکت فرش، فعالیت کرده‌ام، افزود: بارها برای بیمه اقدام کرده‌اما موفق به اخذ گواهی بیمه‌ای نشدم.
وی با اشاره به دیگر مشکلات پیش روی بافندگان فرش دستبافت، بیان کرد: تهیه مواد اولیه و مرغوب نیز از دیگر دغدغه‌های بافندگان است.
شکرابی با بیان اینکه سالیان گذشته، فرش و نفت ایران محل ارزآوری کشور بود، افزود: همچنین خراسان جنوبی از گذشته به‌عنوان قطب تولید فرش مطرح بوده است.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی که خشک‌سالی و کمبود بارندگی باعث توقف چرخه دامداری و کشاورزی شده است، صنعت فرش دستبافت نیازمند توجه و حمایت بیشتری از سوی مسئولا ن استانی و کشوری است.
آوازه جهانی فرش‌های خراسان جنوبی گره از مشکلات بافنده باز نکرد
اگرچه مسئولان خبر از جهانی‌شدن فرش های خراسان جنوبی می‌دهند اما حمایت‌ها از بافندگان این هنر نیست به‌طوری که آخرین خبر خوش در حوزه فرش دستبافت خراسان جنوبی را رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در تیرماه سال جاری اعلام کرد خبری که امیدی به بافندگانش تزریق نمی کند تا این هنر اصیل را ادامه دهند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی نیز در جمع خبرنگاران از ثبت فرش دستباف مود بیرجند و قهستان در سازمان جهانی مالکیت فکری (wiop) خبر داد.
داود شهرکی اظهار کرد: در راستای تحقق اهداف مربوط به ثبت جهانی محصولات مهم و راهبردی استان، و پیگیری های صورت گرفته از طرف دفتر حمایت از مالکیت صنعتی وزارت صنعت، معدن و تجارت فرش دستباف مود بیرجند و قهستان در سازمان جهانی مالکیت فکری (wiop) به ثبت جهانی رسید.
وی بیان کرد: با ثبت جهانی نشان جغرافیایی فرش اصیل قهستان و مود در کنار آثاری از ایلام، کرمانشاه، خراسان شمالی، لرستان، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری و ... در سازمان جهانی مالکیت فکری این کالای هنری در کشورهای عضو معاهده لیسبون برای ثبت و حمایت معرفی شد.
شهرکی افزود: پیش‌ازاین ۱۵ منطقه جغرافیایی دیگر فرش دستباف ایران به ثبت جهانی رسیده است.
وی یادآور شد: نشان جغرافیایی نشانه‌ای است که مبدأ کالایی را به منطقه یا ناحیه‌ای از کشور منتسب می‌سازد، مشروط بر این که کیفیت و مرغوبیت، شهرت یا سایر خصوصیات کالا اساساً قابل انتساب به مبدأ جغرافیایی آن باشد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی عنوان کرد: نشانه‌های جغرافیایی برای اطلاع مصرف‌کنندگان از منشأ و کیفیت محصولات بکار می‌رود و بسیاری از نشانه‌های جغرافیایی شهرت باارزشی را کسب کرده‌اند و توسط تولیدکنندگان که محصولات خود را در آن مکان جغرافیایی تولید می‌کنند، مورداستفاده قرار می‌گیرند.
توقف ۱.۵ ساله بیمه بافندگان فرش دستبافت
رئیس اتحادیه بافندگان فرش دستبافت خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه بافندگان خراسان جنوبی مشکلات زیادی را متحمل می‌شوند، افزود: بیمه، عمده‌ترین مشکل این قشر از افراد جامعه بوده به‌طوری که در حال حاضر تنها ۱۰ درصد از بافندگان تحت پوشش قرار دارند.
محمدحسن کامیابی مسک از توقف یک و نیم ساله بیمه بافندگان فرش دستبافت خبر داد و گفت: سرانه بیمه‌شدگان خراسان جنوبی به نسبت میزان بافندگان، بسیار پایین است.
در حال حاضر تنها ۱۰ درصد از بافندگان فرش دستبافت خراسان جنوبی تحت پوشش بیمه ای قرار دارند وی ادامه داد: مسئولان باید شرایط جغرافیایی خراسان جنوبی را در نظر گرفته و سپس برای سرانه بیمه بافندگان این استان تصمیم اتخاذ کنند.
کامیابی با تاکید بر اینکه مشکلات فرش خراسان جنوبی باید در اولویت برنامه دولت قرار گیرد، افزود: بازار فرش در این استان رکود شده و افراد زیادی از چرخه بافندگی خارج‌شده‌اند.
وی ادامه داد: انتظار ما از استاندار خراسان جنوبی و دیگر مسئولان استانی و کشوری این است که تا حد امکان از صنعت فرش دستبافت استان حمایت کنند.
طرح های بر کاغذ مانده برای رونق فرش دستبافت ده ساله شد
رئیس اتحادیه بافندگان فرش دستبافت خراسان جنوبی اظهار کرد: دَه سال پیش، چهار طرح در راستای رونق فرش دستبافت در سفر هیئت دولت به تصویب رسید، اما تاکنون اعتباری برای اجرای آنها دریافت نشده است.
وی با بیان اینکه میزان اعتبار موردنیاز برای این طرح‌ها در همان زمان، سه میلیارد تومان برآورد شد، ادامه داد: اجرای این طرح‌ها، نقش شایانی درافزایش رقابت‌پذیری بافندگان، کیفیت فرش دستبافت و اشتغال‌زایی دارد.
کامیابی، فروشگاه اینترنتی سفارش پذیر فرش دستباف را یکی از این طرح‌ها دانست و افزود: برپایی ایستگاه تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب باقیمت تمام‌شده کارخانه از دیگر این طرح‌ها بود.
وی برگزاری کلاس های دائمی آموزش بافنده‌ها در راستای آشنایی با بازار جهانی و ایجاد نمایشگاه دائمی فرش دستبافت خراسان جنوبی را از دیگر طرح های مصوب شده دانست.
تولید ۲۵ هزار مترمربع فرش دستبافت
رئیس اتحادیه فرش دستبافت خراسان جنوبی با بیان اینکه در دوماهه نخست سال جاری، ۲۵ هزار مترمربع فرش دستبافت توسط بافندگان استان تولید شده است، افزود: ارزش این تعداد فرش، هشت میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است.
وی از صدور این فرش‌ها به کشورهای اروپایی اعم از آلمان، ایتالیا، امارات خبر داد و گفت: ارزش تقریبی این میزان صادرات، ۱.۵ میلیون دلار بوده است.
کامیابی ادامه داد: هم اکنون ۵۰ هزار بافنده به‌صورت تمام‌وقت، پاره‌وقت و یا فصلی به‌کار تولید فرش مشغول بوده و نیازمند توجه جدی از سوی مسئولان هستند.
وی ادامه داد: بافندگان فرش دستبافت از محروم‌ترین و مظلوم‌ترین اقشار جامعه بوده و در سخت‌ترین شرایط نیز به تهیه مایحتاج زندگی می‌پردازند.
۱۵۰۰ بافنده در صف انتظار برای بیمه
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر، بیان کرد: تعداد بیمه‌شدگان فرش در استان از پنج هزار و ۸۰۰ به چهار هزار و ۹۰۰ نفر کاهش یافته است.
مهدی ماهگلی با بیان اینکه هم اکنون بالغ بر هزار و ۵۰۰ بافنده فرش در صف بیمه قرار دارند، اظهار کرد: درصورتی‌که بیمه‌شدگان فرش، حق بیمه خود را در زمان مقرر پرداخت نکنند، از لیست بیمه حذف می‌شوند.
وی بازنشستگی بافندگان و عدم پرداخت حق بیمه را از جمله عوامل کاهش بیمه‌شدگان فرش دانست و گفت: تأمین اجتماعی به دلیل کسری اعتبار، مجوز افزایش تعداد بیمه را نمی‌دهد.
ماهگلی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در راستای حل مشکل بیمه بافندگان فرش، اظهار کرد: به تأمین اجتماعی پیشنهاد داده‌ایم که در عوض حذف افراد از لیست بیمه، طرح جایگزین را اجرا کند.
وی ادامه داد: متأسفانه به دلیل اینکه اعتبار تأمین اجتماعی نیز از سال ۸۹ ارتقاء نیافته است، با افزایش تعداد و یا جایگزین افراد حذفی از لیست بیمه بافندگان مخالف می‌کند.
بنا به گفته معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی تا زمانی که تعداد بیمه‌شدگان به دو هزار و ۸۰۰ نفر نرسد، افزایش بیمه افراد را ندارند.
لزوم تأمین بودجه برای بیمه بافندگان از سوی دولت
مدیرکل تأمین اجتماعی خراسان جنوبی هم در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: هم اکنون چهار هزار و ۸۰۰ بافنده فرش تحت پوشش بیمه قرار دارند.
مجید درویشی سهمیه مجاز برای بیمه بافندگان فرش دستبافت خراسان جنوبی را دو هزار و ۹۰۰ نفر دانست و افزود: نمایندگان و دیگر مسئولان ذی‌ربط راهکارهایی را برای افزایش سرانه بیمه بافندگان استان ارائه دهند.
وی با اشاره به مشکل بیمه بافندگان فرش دستبافت، اظهار کرد: دولت باید در بودجه سنواتی خود، اعتبار پرداخت حق بیمه این افراد را تأمین کند.
درویشی با بیان اینکه میزان بیمه‌شدگان فرش دستبافت کاهش یافته است، افزود: درصورتی‌که بافنده‌ای حق بیمه را در زمان مقرر پرداخت نکند، از لیست بیمه حذف می‌شود.
مدیرکل تأمین اجتماعی خراسان جنوبی اظهار کرد: همچنین افرادی به‌عنوان بازرس هر چند مدت از کارگاه‌های قالی‌بافی بازدید کرده و درصورتی‌که بافنده‌ای فعالیت نداشته باشد، بیمه وی قطع می‌شود.
تذکر کتبی نمایندگان خراسان جنوبی به وزیر کار برای رفع مشکل بیمه قالی‌بافان
نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی گفت: نمایندگان خراسان جنوبی تذکر کتبی به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای رفع مشکل بیمه قالی‌بافان دادند.
حجت‌الاسلام پیش‌ازاین در گفتگو با خبرنگاران با اشاره به خشک‌سالی های ۱۸ ساله و از رونق افتادن کشاورزی و دامداری در روستاهای استان بیان کرد: دولت به بحث صنایع‌دستی به‌ویژه قالی‌بافی و رفع کردن مشکلات این صنعت در استان باید توجه ویژه داشته باشد.
حجت‌الاسلام عبادی با بیان اینکه بیمه کردن قالی‌بافان سبب دلگرمی آنها و رونق این صنعت در روستاها می‌شود، تصریح کرد: بافندگان فرش جزو اعضای مرفه جامعه نبوده بنابراین حمایت دولت از این قشر امر به‌جا خواهد بود.
وی از تذکر کتبی نمایندگان مردم خراسان جنوبی در مجلس به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی برای رفع موانع بر سر راه بیمه شدن قالی‌بافان استان خبر داد و خواستار اختصاص اعتبارات لازم توسط دولت برای این امر شد.
عبادی افزود: با توجه به رونق گرفتن بحث صادرات، دولت باید برای صادرات فرش به بازارهای بین‌المللی از بافندگان حمایت و پشتیبانی کند.
این‌طور که پیداست خراسان جنوبی مشکلات زیادی را باید به دوش بکشد و در نهایت نیز در زیر خروارها رنج و غم، چهره بپوشاند، چرا که درد های زیادی از مصائب دامداران و بافندگان گرفته تا خشک‌سالی، خشک شدن منابع آبی و خالی شدن روستاها پیش رو دارد و اما در سکوت تلخ مسئولان به انتظار فرجامی دردناک نشسته است.
نظر شما