پخش تفسير قرآن به زبان اقوام مختلف از برنامه‌هاي آينده راديو قرآن است / مأموريت ما ترويج فرهنگ قرآني است

خبرنگار مهر: با توجه به اينكه ترويج فرهنگ قرآني يكي از ماموريت هاي شبكه راديويي قرآن است، به نظر شما اين شبكه در اين زمينه چقدر موفق بوده و چه فعاليت هايي در اين راستا انجام شده است؟

- دكتر بهروز رضوي نژاد: از لحاظ شنونده ما سومين يا چهارمين شبكه راديويي هستيم. البته نبايد انتظار داشته باشيد كه ما در رتبه اول باشيم. جايي كه راديوهاي عمومي است، خيلي مشكل است كه يك راديو اختصاصي اول شود. اما از لحاظ ميزان رضايت شنوندگان از برنامه هاي اين شبكه ما رتبه اول را داريم و بعد بقيه شبكه هاي راديويي قرار دارند. يعني همان تعداد شنونده اي كه ما داريم، از برنامه هاي اين شبكه راضي هستند. اين صحبت من هم بر اساس آماري است كه معاونت نظارت و برنامه ريزي براي ما ارسال كرده است، اما از لحاظ ميزان شنونده پشت شبكه هايي چون راديو ايران، ورزش و جوان هستيم. ديگر شبكه هاي راديوهايي چون فرهنگ و معارف، سلامت و ... بعد از شبكه قرآن قرار گرفته اند.

من كمتر از يك سال است كه مسئوليت راديو قرآن را پذيرفته ام. چشم انداز ده ساله راديو قرآن هم قبل از مديريت بنده و در زمان مديريت آقاي دكتر ساري نوشته شده بود. ما شنوندگان خود را تقسيم بندي كرديم. يك دسته شنونده ظاهر قرآن هستند كه شامل بخش هاي روخواني، تجويد، روانخواني، صوت و لحن و ... مي شود. عده اي ديگر از شنوندگان علاقمند به بخش محتوا و تفاسير قرآن هستند. ما فعاليت هاي بسياري انجام داديم تا مخاطبان را بشناسيم كه از راديو قرآن چه چيزي مي خواهند.

* چگونه مخاطبان خود را شناسايي مي كنيد؟

- در زمان برگزاري نمايشگاه قرآن، استوديو سيار قرآن در آنجا مستقر مي شود و مخاطبان نظرات شان را به ما منتقل مي كنند و ما انتظارات مخاطبان را دسته بندي مي كنيم. اتفاقاً چندي پيش يكي از قاريان به من گفت كه اجازه بدهيم بخش محتوايي را راديو معارف وارد شود و ما بيشتر قرائت پخش كنيم، چرا كه راديو قرآن گنجينه اي از تلاوت هاي مختلف دارد و به اين بخش هم اهميت مي دهد، پس بهتر است در اين بخش فعال شويد.

ما تلاوت هاي زيادي داريم، حتي براي پخش برخي تلاوت ها وقت نداريم. از سوي ديگر عده اي از شنوندگان از راديو قرآن پخش تلاوت هايي در سطح حرفه اي مي خواهند و عده اي ديگر در سطح مبتدي. بنابراين بايد پاسخگوي نياز شنوندگان باشيم. ما تنها شبكه اي هستيم كه از طريق كامپيوترهم پخش داريم. يكي ديگر از فعاليت هاي درازمدت ما اين است كه يك تفسير صوتي از بهترين منابع ضبط  كنيم و براي غني كردن آرشيو كنار بگذاريم. به عنوان نمونه اگر 30 دقيقه تلاوت با صداي مصطفي اسماعيل يا عبدالباسط پخش كرديم، باكسي را به مدت چهار تا پنج دقيقه براي تفسير كوتاه آيات تلاوت شده اختصاص مي دهيم. البته قبل از شروع تلاوت هم اشاره اي كوتاه به آياتي كه قرار است تلاوت شود، مي كنيم.

* آيا طرح ديگري براي اين شبكه در نظر داريد؟

- طرح ديگر درازمدت ما اين است كه براي هر قومي قرار است به زبان خودش تفسير بگذاريم. براي ضبط مجالس قاريان هم اقدام مي كنيم. از سوي ديگر جملات در راديو بايد كوتاه باشد، چرا كه اگر جملات پيچيده باشد، شنونده دچار مشكل مي شود. ما سعي مي كنيم به اين موارد توجه كنيم. فرهنگ سازي وظيفه ماست. بنابراين بايد قرآن را در سطح عالي پخش كنيم تا فرهنگ سازي به نحو مطلوب انجام شود.

* راديو قرآن پنج گروه تلاوت، همخواني و مديحه سرايي، تفسير علوم و معارف قرآن، آموزش و آيه هاي زندگي دارد. برنامه هاي كدام يك از اين گروهها در اولويت شما قرار دارد؟

- نيمي از برنامه هاي شبكه قرآن به واسطه گروه تلاوت تامين مي شود و اين گروه در درجه اول قرار دارد. در حال حاضر ما گنجينه خوبي از تلاوت هاي مختلف داريم. علاوه بر آن براي تقويت اين گنجينه مونيتورينگ خوبي از ماهواره اينترنت فراهم مي كنيم. در بخش ترتيل سعي مي كنيم آثار خوبي از قاريان خوب جهان اسلام ضبط كنيم كه به سبك هاي مختلفي خوانده اند. همچنين دوستاني از كشورهايي چون پاكستان و ... سي دي هاي تلاوت هاي مختلف را براي ما مي آورند. ما هم بعد از انجام كارهاي فني روي آنها، آن تلاوت ها را پخش مي كنيم.

* آيه هاي زندگي جزو برنامه هاي پرمخاطب راديو قرآن است كه گروه مستقلي هم براي آن تشكيل شده، شما قصد داريد اين طرح را تا چه زماني ادامه دهيد و آيا آيتم هاي جديدي به اين برنامه اضافه مي شود يا نه؟

- برنامه راديويي تا زماني كه شنونده دارد بايد ادامه پيدا كند و با همفكري بايد آيتم هاي جديدي به آن اضافه كرد. در واقع براي جذب شنونده بايد هر كار مطلوبي را انجام داد. حامي مالي سري جديد اين برنامه وزارت ارشاد است و با وزير ارشاد به توافق رسيده ايم كه از سوي اين وزارتخانه 114 نفر از برندگان به حج عمره فرستاده شوند. البته سال هاي گذشته هم جوايز نفيس به شنوندگان داده شده است.علاوه بر آن قرار است آيتم هايي جديدي به اين برنامه اضافه شود كه در حال حاضر بررسي مي شود.

* خبرگزاري مهر: نمايش هاي راديويي معمولاً شنوندگان زيادي دارد. نمايش هاي راديويي با محوريت قرآن تا چه حد در اولويت شما قرار دارد؟

- ضمن احترام به نظر شما، من معتقدم بعد از آمدن تلويزيون، نمايش راديويي كمرنگ شده و ما خيلي كم سراغ داريم افرادي را كه بگويند مي روم نمايش راديويي گوش دهم. البته ما در حال حاضر نمايش هاي 15 دقيقه اي داريم. من احساس مي كنم نمايش هاي خيلي كوتاه نسبت به نمايشنامه هاي بلند بهتر جواب مي دهد.  ما سعي مي كنيم داستان هايي برگرفته از قرآن و يا داستان هاي اخلاقي را در قالب نمايشنامه ارائه كنيم.

* آيا برنامه هاي مختص شنوندگان شهرستاني از شبكه راديويي قرآن پخش مي كنيد؟

- برنامه عطر قرآن روزهاي شنبه كاملاً اختصاص به شهرستان ها دارد. در اين برنامه با صدا و سيماي استان هاي مختلف ارتباط مي گيريم، مسلماً وقتي مخاطبان زياد هستند، انگيزه ما نيز تقويت مي شود كه با انرژي بيشتر نسبت به گذشته برنامه هاي خوبي بسازيم.

* براي غني كردن آرشيو تلاوت هاي قرآن چه تمهيداتي داريد؟

- ما اگر كنداكتور را براي يك سال ببنديم، تلاوت به اندازه كافي داريم، حتي فرصت نمي كنيم برخي تلاوت ها را پخش كنيم، اما با اين حال باز هم مي گوئيم كه تلاوت كم داريم. قاريان مصري تلاوت هاي خوبي دارند، ما هم اين تلاوت ها را جذب مي كنيم. بعضي مواقع دوستان CD تلاوت ها را مي آورند و بعد از انجام كارهاي فني تلاوت را پخش مي كنيم. از سوي ديگر كشورهاي عربي در ماه رمضان دست به آرشيو مي برند و تلاوت هاي نابي را پخش مي كنند و ما هم مونيتورينگ مي كنيم و آنها را براي شنوندگان مي گذاريم.

قاريان داخلي هم هر كجا برنامه دارند به ما اعلام مي كنند و ما براي ضبط برنامه ها اقدام مي كنيم. تاكيد ما براي ضبط تلاوت هاي مجلسي خيلي بيشتر از استوديويي است، چرا كه استوديو شرايط خودش را دارد و تلاوت بدون حس لازم و صدا خشك است. ولي در مجلس شور ديگري دارد. در واقع تلاوت كار حسي است و محيط تاثير بيشتري بر قاريان مي گذارد.

* راديو قرآن از زمان راه اندازي تاكنون تغييرات جزئي داشته، آيا در اين تغييرات تهيه كننده نقش مهم دارد يا خود مديريت؟

- تغييرات يا كمي هستند يا كيفي. به لحاظ كمي ما سعي كرديم ساعت برنامه راديو قرآن افزايش پيدا كند كه اين اتفاق افتاد و اين راديو كه با دو ساعت برنامه كارش را شروع كرده بود، اكنون 24 ساعته است. به لحاظ كيفي هم سعي كرديم محتواي برنامه ها غني تر شوند و تلاوت هاي هر ساعت را متنوع و غني تر انتخاب كرديم. البته بايد قبول كنيد كه هزينه راديو خيلي كم است و اتفاقات نمي تواند مانند تلويزيون كلان باشد، حتي ممكن است هزينه معاونت صدا به اندازه هزينه يكي از شبكه هاي سيما باشد.

ما سعي كرديم باكس هاي برنامه ها تخصصصي باشد. از سوي ديگر ما با كمبود گوينده در اين شبكه راديويي رو به رو بوديم و بايد گويندگاني براي راديو قرآن آموزش مي داديم كه اين كار انجام شد. اين تغييرات تدريجي بوده، به همين دليل كمتر متوجه اين تغييرات شديد، چرا كه بسياري از تغييرات زيربنايي است. ما نمي توانيم در عرض يك شب تغييرات كلان به وجود آوريم. از سوي ديگر من از تهيه كنندگان حرفه اي ديگر شبكه ها دعوت مي كنم تا تجارب شان را در اختيار ما بگذارند.

* چرا جايگاه گزارشگر در اين شبكه راديويي كم رنگ است؟

- به نظرم بين گزارش و گزارشگر تفاوت است. وقتي صحبت از گزارشگر مي شود، شما منتظريد كسي بيايد و بعد از حال و احوال با شنوندگان گزارش خود را ارائه دهد. اما گزارش مي تواند بدون گزارشگر هم باشد. در راديو قرآن برنامه هاي تفسيري و سخنراني نيازي به حضور گزارشگر ندارد و ما مي توانيم گزارش مراسم را پخش و گزارشگر را حذف كنيم. البته برخي برنامه ها نياز به گزارشگر دارد، مثل برنامه هاي صبحگاهي يا اعياد كه تعداد اين برنامه ها محدود است. به خاطر نوع كار ماست كه شما حضور گزارشگر را كمتر احساس مي كنيد. معتقدم برنامه هاي خبري بايد گزارش زنده شوند و مابقي گزارش ها بايد توليدي باشند تا با تامل انجام شود.

* چرا از ريتم هاي قرائت به عنوان موسيقي استفاده مي كنيد؟

- شما اينطور حس مي كنيد، بلكه اين نغمه صبا يا ديگر نغمه هاست. در نغمه صبا مي توان هم آواز خواند و هم قرآن. خواندن تواشيح يا قرآن به سبك هاي سه گاه، بيات و ... تمام اينها نغمه هاي عربي است، حتي بسياري از اين نغمات فارسي است. به عنوان نمونه سه گاه، نهاوند، چهارگاه و .... نغمات عربي براي برنامه سازي انجام مي شود و اين كار بديعي است كه ايران انجام داده و بدون استفاده از موسيقي نغمات عربي را استفاده كند.

اگر شما شبكه هاي قرآن ديگر كشورها را گوش كنيد، متوجه مي شويد كه آنها يا قرآن پخش مي كنند يا تهذيب. آنها برنامه ساز حرفه اي در اين عرصه ندارند، بنابراين وارد اين حرفه هم نمي شوند. تنها راديو قرآن ايران است كه وارد برنامه سازي شده است. وقتي ما برنامه هاي صبحگاهي را با تواشيح و ذكر روز مي رويم، آهنگين است. موسيقي است، ولي موسيقي سازي نيست، بلكه موسيقي آوازي است.

* وظيفه اصلي تهيه كننده در راديو انتخاب موسيقي است. با توجه به اينكه در راديو قرآن موسيقي پخش نمي شود، پس وظيفه اصلي تهيه كننده چيست؟

- اركان برنامه سازي در راديو كلام، موسيقي، افكت و سكوت است. ما سه تا را به طور كامل داريم. موسيقي مي ماند كه ما موسيقي سازي نداريم، اما موسيقي كلامي و آوازي داريم. البته ما براي برخي جاها كه نياز است از صداي شبيه ساز استفاده مي كنيم كه اين صداي جنبي جاي موسيقي را پر مي كند. تهيه كننده در راديو قرآن براي استفاده از موسيقي محدوديت دارد، به همين دليل كارش مشكل است، اما شدني است.