به گزارش خبرگزاری مهر ،برنامه گفتگوی فرهنگی با موضوع «شبکه های اجتماعی و فرهنگ کتابخوانی» با حضور محمد حسن زاده مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تربیت مدرس، سیامک محبوب مدیر کل برنامه ریزی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، لیلا وصالی دانشجوی دکترای علوم ارتباطات و پژوهشگر سواد رسانه ای و تماس تلفنی با مهدی فیرزان مدیر عامل موسسه شهر کتاب روانه آنتن رادیو گفت و گو رفت.
در ابتدای این برنامه، محمد حسن زاده مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تربیت مدرس درباره تأثیر شبکه های اجتماعی بر کتابخوانی گفت: شبکه های اجتماعی یک مفهوم چندساله است و کمتر فردی در طبقات متوسط با شبکه های اجتماعی ارتباطی ندارد. این شبکه ها بر روابط اجتماعی تأثیرات مثبت و منفی گذاشتند و در حوزه فرهنگ کتابخوانی هم تأثیراتی گذاشته است اما مثبت یا منفی بودن آن بستگی به ماهیت شبکه های اجتماعی یا مکانیزم آن دارد.شبکه های اجتماعی این تأثیر را داشته که افراد بدون مراجعه به مکان های فیزیکی به اطلاعات دست پیدا کنند.
مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه کتابخوانی را نتیجه پدیده آگاهی باوری و اطلاع باوری می دانم که محصول عدالت اجتماعی است، خاطرنشان کرد: در جامعه عدالت محوری که شانس صفر می شود، افراد بر اساس شایستگی به جایگاه مناسب می رسند و دنبال دانایی و بهره مند کردن دیگران از آگاهی خود هستند.
حسن زاده با بیان اینکه مطالعه انواع مختلفی دارد با ذکر اقسام آن توضیح داد: انواع خواندن شامل خواندن به قصد لذت، آگاهی یا درمان می شود. کسی که به قصد درمان می خواند در شبکه های اجتماعی به دنبال توصیه و روش های بهتر خواندن است. کسی که با لذت می خواند دنبال تجربیات دیگران از خواندن رمان است و این بستگی به هدف ما از خواندن دارد.
وی با اشاره به اینکه شبکه های اجتماعی در بلندمدت میل به خواندن را افزایش می دهند اما خواندن در شبکه اجتماعی همراه با آسیب هایی است، یادآوری کرد: تازه ترین تحقیقات مربوط به این است که اطلاعات شبکه های اجتماعی تا چه اندازه صحت دارند و چه ارتباطی بین سواد اطلاعاتی افراد و صحت اطلاعات بازتولید شده وجود دارد.
در ادامه سیامک محبوب مدیر کل برنامه ریزی نهاد کتابخانه های عمومی کشور درباره وضعیت فعلی ما در شبکه های اجتماعی گفت: طی ۱۰۰ سال اخیر که وارد یک وضعیت مدرن شدیم، هیچ وقت کتاب جزو رسانه های اصلی ما نبود و این در طبقات خاص دیده می شد. زمانی روزنامه، رادیو و تلویزیون رسانه اصلی مردم بود اما شبکه های اجتماعی الگوی گذران وقت مردم را تغییر دادند. کتابخوان ها طی زمان های طولانی باقی ماندند و کاهش کتابخوانی نمی تواند مربوط به شبکه های اجتماعی باشد.
محبوب با بیان اینکه نمی دانیم الگوی گذران وقت مردم در شبکه های اجتماعی چگونه است که بتوانیم آن را تغییر دهیم، عنوان کرد: در دنیا در حوزه کتابخانه های عمومی نسبت به تکنولوژی بی تفاوت نیستند و ما نیز در کتابخانه های عمومی بخشی از فضای مطالعه را در فضای مجازی قرار دادیم.
وی خاطرنشان کرد: گذر ما از تصویر به نوشتار بوده است و در ورود به شبکه های اجتماعی حجم دیدن متن زیاد شده و به احتمال زیاد خواندن ما افزایش یافته است. شبکه های اجتماعی نوشتار را وارد زندگی روزمره کرد و کودکی که به مدرسه می رود می تواند از طریق متن با دیگران ارتباط برقرار کند.
در ادامه این مباحث لیلا وصالی دانشجوی دکترای علوم ارتباطات و پژوهشگر سواد رسانه ای با بیان نظریات ارتباطی در خصوص فضای مجازی گفت: ژان بودریار معتقد است افراد آنچه را دوست دارند در فضای مجازی نشان می دهند. همچنین براساس نظریه یادگیری اجتماعی باندورا کتابخوانی مانند سایر رفتارهای اجتماعی معلول تجربه و یادگیری است. اگر قرار است چیزی را به شکل واقعی نهادینه کنیم باید روی نهاد خانواده، همسالان، مدرسه و اجتماعی کار کنیم.
وی ادامه داد: در بحث جامعه پذیری ثانویه براساس تئوری مبادله اجتماعی جرج هومنز، هر اندازه رفتاری را تقویت کنیم، بیشتر در جامعه ظاهر می شود و به این شکل خانواده ها با کتابخوانی بیشتر آشنا می شوند.
این پژوهشگر سواد رسانه ای خاطرنشان کرد: فضای مجازی بخش عمده ای از زمان مردم ما را به خود اختصاص داده و علاوه بر اوقات فراغت، اعتیاد به فضای مجازی باعث شده که زندگی مختل شود. سوال می شود که اگر فضای مجازی نبود، وضعیت مطالعه چگونه بود اما باید بررسی شود که چه میزان به کتابخوانی بها می دهیم و تا چه اندازه مطالعه در سبد فرهنگی خانواده جای می گیرد.
وصالی با بیان اینکه از فضای مجازی استفاده خیلی خوبی می توانیم داشته باشیم و فرصت هایی وجود دارد، تأکید کرد: گهگاه شاهد متن های جذاب از کتاب های خاص هستیم و مردم ترغیب می شوند که این کتاب ها را بخوانند. وجود کتاب های صوتی الکترونیک، سرعت انتشار و دسترسی بالا در فضای مجازی از جمله محاسن شبکه های اجتماعی هستند که می تواند کتاب ها را در اختیار مردم قرار دهد.
در ادامه مهدی فیرزان مدیر عامل شهر کتاب در پاسخ به این پرسش که چگونه امکان مأنوس کردن بچه ها با کتابخوانی وجود دارد، گفت: زمانی که شهر کتاب فیدیبو را به عنوان شبکه اطلاعات الکترونیک راه اندازی کرد، این مباحث داغ بود. در آن زمان تحقیقی کردیم و ۶۳ درصد به جمعیت مطالعه کننده از طریق شبکه های اجتماعی و دیگر ابزارهای اطلاعاتی اضافه شده بود. امروز بسیاری از شهروندانی که اهل مطالعه نبودند، یا مطالعه می کنند یا می نویسند.
مدیر عامل شهر کتاب گفت: امروز سرانه مطالعه ما در شبکه اجتماعی به سومین کشور دنیا نزدیک می شود و اصولا نفس مطالعه بیشتر شده است اما زمانی که تکنولوژی می آید بخشی از توانمندی ما ضعیف و بخشی دیگر تقویت می شود.
وی با اشاره به اینکه به واسطه شبکه های اجتماعی نوشتن و خواندن تقویت می شود، افزود: به واسطه همین شبکه ها سرانه مطالعه بالا رفته اما اطلاعاتی که این شبکه ها ارائه می دهند چندان قابل اعتماد نیستند و از طرفی هم در بخشی از اطلاعات کتاب های مکتوب هم غلط هایی وجود دارد و هر دو یعنی شبکه اجتماعی و کتاب های مکتوب امکان خطا وجود دارد.
برنامه گفتگوی فرهنگی از شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۰ روی آنتن شبکه رادیویی گفتگو می رود.
نظر شما