به گزارش خبرگزاري مهر، محمد بن احمد بيروني مشهور به ابوريحان، دانشمند بزرگ ايراني در علوم مختلف چون رياضي، فيزيك و نجوم، جغرافيا، زمين شناسي و مردم شناسي تبحر داشت، وي در شهر كاث، از شهرهاي ولايت خوارزم، به دنيا آمد. پدرش، ابوجعفر احمدبن علي انديجاني، ستاره شناس خوارزم شاه بود. اما اين كار پدر، خيلي دوام نداشت و او از دربار رانده و به همراه خانواده اش در يكي از روستا‌هاي خوارزم ساكن شد.
ابوريحان آموختن دانش را از كودكي آغاز كرد و آشنايي وي با يكي از دانشمندان عصر خود باعث راهيابي به دربار خوارزم شاه و مدرسه سلطاني خوارزم شد. از جمله كارهايي كه بيروني كرده اين است كه وجوه توافق ميان فلسفه فيثاغوري، افلاطوني و حكمت هندي و بسياري از مذاهب صوفيه را بيان كرده است.
او از نخستين كساني است كه به محاسبه وزن مخصوص ( چگالي) بسياري از اجسام مبادرت ورزيد و چنان اين محاسبه را دقيق انجام داد كه اختلاف وزن‌هاي محاسبه شده وي با وزن‌هايي كه دانشمندان در قرن‌هاي اخير با توجه به تمام وسايل جديد خود تهيه كرده اند، بسيار ناچيز است.
ابوريحان در طول عمر خود به شهرهاي مختلفي سفر و به اندازه گيري طول و عرض جغرافيايي آن شهرها مي پرداخت و سپس موقعيت هر شهر را روي يك كره مشخص مي كرد و پس از سال‌ها توانست آن نقاط را روي يك نقشه مسطح پياده كند و اين مقدمه علم كارتوگرافي بود كه اين كار با ابوريحان شروع شد. اندازه گيري چگالي فلز و سنگ گران‌بها، اندازه گيري قطر و محيط زمين، شيوه اي نو براي طراحي نقشه هاي جغرافيايي، اندازه گيري فاصله بين شهرها، پژوهش در باورها و تاريخ مردم هندوستان و تهيه فهرست كتاب‌هاي زكرياي رازي، از اقدامات ماندگار اوست.
بيروني نخستين دانشمندي است كه در پژوهش و نوشته‌هاي خود به پيشينه تاريخي و مقايسه نظريات دانشمندان پيش از خود در موضوع مورد نظر پرداخته است. گاه كتاب هايي را تنها به خاطر تاريخ علم نگاشته است. براي نمونه، در «الاثار الباقيه» كه در گاهشماري و شناخت زمان است، به معرفي گاهشمارهاي ملت هاي مختلف مانند هندي، عربي، يوناني، يهودي و ايراني مي پردازد يا در كتاب «تمهيد المستقر» و«التحليل» و «التقطيع»، كه در نجوم است، از چگونگي به دست آوردن شاخص‌هاي گوناگون نجوم در سه مكتب يوناني،هندي و ايراني و ميزان تأثيرپذيري دانشمندان گوناگون از آن‌ها سخن مي‌گويد.
از ديگر ويژگي‌هاي پژوهشي بيروني آشنايي او به چند زبان است. او فارسي، تركي، عربي، عبري، سرياني و سانسكريت را به‌خوبي مي‌دانسته و با زبان يوناني نيز آشنايي داشته است.
ابوريحان در طول زندگي خود حدود 143 كتاب در زمينه هاي نجوم، هيات، منطق و حكمت نوشت و سرانجام، در رجب 440 هجري قمري در 77 سالگي در غزنه درگذشت.
نظر شما