خبرگزاری مهر- گروه استانها، ونوس بهنود: دولت نهم و دهم به لحاظ طرح موضوع مسکن مهر سیلی از خبر و نقد را رقم زد. مسکن مهر پروژه‌ای بود که نیاز مسکن اقشار محروم و کم‌درآمد را تأمین می‌کرد و در وضعیتی که اقتصاددانان رقم قابل‌توجهی از مردم را در محدوده کم‌درآمدها دسته‌بندی می‌کردند، مسکن مهر کورسوی امیدی برای این قشر محسوب می‌شد.
زمانی که برای اولین بار مسکن مهر در اردبیل مطرح شد، به جرئت از هر خانواده‌ای دارا و ندار برای ثبت‌نام به کافی‌نت‌ها مراجعه کردند. هر چند شرایط ثبت‌نام تعدادی از متقاضیان را کاهش می‌داد اما در مجموع آب‌وتاب مسکن مهر همه را متحیر کرده بود و به عنوان فرصت گره‌گشایی از مشکلات اقتصادی زندگی قلمداد می‌شد.
گروهی از شهروندان معتقد بودند بالاخره از بی‌خانمانی و اجاره‌نشینی خلاص می‌شوند و به جای اجاره خانه اقساط مسکن را پرداخت می‌کنند و گروهی معتقد بودند مسکن مهر را کمک دست خرج و مخارج خانه می‌کنند و به کسی که نیازمند است اجاره می‌دهند.
امروز هر دو گروه ناکام از آرزوی خود هستند. مسکن مهر با تمامی افت‌وخیزهای سال‌های اخیر خود در عمل نتوانست نیاز مشتریان را تأمین کند و خانه‌های خالی در شهرهای کوچک و خانه‌های بی‌کیفیت نیمه‌تمام شهرهای بزرگ گواه این موضوع است.
خبرگزاری مهر بررسی میدانی از نحوه اجرای این پروژه به عمل آورده و نظرات مردمی را در کنار اقدامات مسئولان مطرح کرده است. شهروندان معتقدند هر چند مسکن مهر به مانند لطف و مهری از سوی دولت قبل ارائه شد اما در عمل به شکلی به اجرا درآمد که به دل ننشست.
مشکلات حقوقی و کیفیت مسکن در شهرهای بزرگ
هر چند سکونت در شهرک‌های مهر بزرگ اردبیل آغاز شده است اما شهروندان از بسیاری از دغدغه‌هایی که گمان می‌کردند با مسکن مهر رفع می‌شود به دور نمانده‌اند.
امروز در مساکن مهر چند گله‌مندی عمده مطرح می‌شود که یکی کیفیت ساخت‌وسازها است. یکی از ساکنان در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: هر چند ما اقساط خود را پرداخت می‌کنیم و آورده شخصی را هم پرداخت کردیم اما کیفیت پایین مصالح موجب شده هر روز به تعمیر قسمتی از خانه اقدام کنیم.
رستم آقازاده تصریح کرد: متأسفانه طی سال‌های اخیر وقتی قیمت مصالح افزایش یافته، پیمانکار از مصالح ارزان قیمت تر استفاده کرده است و برخی پیمانکاران نیز حتی تخلف کرده‌اند و برای سود آفرینی بیشتر مصالح ارزان استفاده کردند.
این اظهارات موجب شده مسکن مهر این روزها به آلونک مهر تغییر نام یابد؛ خیل عظیمی از ساکنان مساکن مهر معتقدند تصور دیگری از مسکن خود داشتند و در وضعیتی که مسکن در خارج از شهر و در زمین با قیمت نازل‌تر احداث شده این حق آن ها است که مسکن با کیفیت داشته باشند.
نه تنها کیفیت مسکن به دغدغه و دردسر شهروندان و متقاضیان تبدیل شده بلکه این روزها بخشی از انرژی دستگاه‌های متولی را نیز جذب و جلب کرده است.
مدیر مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: از کل ۴۱ هزار و ۴۲۹ واحد مسکن مهر در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر جمعیت، ۳۸ هزار و ۱۴۹ واحد تکمیل و تحویل شده است.
برخی بی‌کیفیتی‌ها به دلیل استفاده از مصالح ارزان گزارش شده تا هزینه تمام شده کاهش یابد. شهرام باباخانی افزود: تکمیل تعداد باقی مانده تا پایان سال در دستور کار است اما از این تعداد هزار و ۳۰۰ واحد مسکن با مشکل حقوقی مواجه هستند.
وی عمده مشکل حقوقی را عدم تمکین پیمانکار به قرارداد خود دانست و افزود: به دلیل اینکه سه بار افزایش قیمت اعمال شده و پیمانکار تعدیل قیمت را نپذیرفته خود اداره راه و شهرسازی از مراجع قضایی درخواست رسیدگی به پرونده‌ها را داشته و با مستنداتی که داریم بی‌شک حکم دادگاه به نفع ما خواهد بود.
باباخانی البته این ادعا را که مسکن مهر بی‌کیفیت است نمی‌پذیرد و معتقد است برخی واحدها از تسهیلات مناسب استفاده کردند و با کیفیت مناسب احداث شدند و این ادعا که تمامی مسکن مهر فاقد کیفیت است نمی‌تواند صحیح باشد.
با این وجود مدیر مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اذعان دارد که برخی بی‌کیفیتی‌ها به دلیل استفاده از مصالح ارزان گزارش شده تا هزینه تمام شده کاهش یابد.
وی افزود: بیش از ۹۵ درصد پروژه‌ها گزارش مرحله سوم نظام‌مهندسی ساختمان مبنی بر اتمام سفت‌کاری به شکل اصولی را دریافت کردند؛ اما در نازک‌کاری مواردی غیراصولی داشتیم که به دنبال رفع آن هستیم.
مدرسه و فضای سبز مطالبه جدی ساکنان شهرک مهر
بسیاری از ساکنان مساکن مهر در واقع وقتی کیفیت پایین مصالح را دیدند به دلیل ضعف بنیه مالی در مقابل عمل انجام شده قرار گرفتند و این موضوع موجب شد در ادامه برخی پیمانکاران مساکن مهر به تخلفات دامن بزنند. بطوریکه هر از گاهی اخباری از این تخلفات که در برخی مواقع خواسته یا ناخواسته چشم‌پوشی نیز می‌شود شنیده شده و در مجموع کیفیت مسکن مهر هنوز نتوانسته نام کذایی آلونک را از آن حذف کند.
خبرگزاری مهر سه سال قبل در گزارشی تحت عنوان «مسکن مهر اردبیل و خواب شیرین خانه‌دار شدن/ ایراداتی که پاسخگو ندارد» به مشکلات جانمایی مسکن مهر و غفلت دولت از اجرای این طرح در بافت فرسوده پرداخت. جانمایی اشتباه مسکن مهر که در آن مقطع زمانی با انتقادات گسترده مواجه شد بعدها از سوی مسئولان دولت تدبیر و امید نیز مورد پذیرش قرار گرفت.
عمده دلیل انتقاد کارشناسان نیاز به بازسازی تمامی زیرساخت‌های معیشت و رفاه برای شهرک‌های مهر بود.
در وضعیتی که در بافت فرسوده همه التماس و اصرار دولت برای ساخت مسکن مورد توجه قرار نمی‌گرفت مساکن مهر به حاشیه شهرهای بزرگ که زمین‌های بزرگ بدون زیرساخت‌های لازم برای زندگی بود کشانده شدند. در واقع این سو تدبیر موجب دردسر شد؛ چرا که مردم از دولت تقاضا داشتند در کنار مسکن، مدرسه، درمانگاه، مسجد، کلانتری، پارک و فضای سبز نیز تحویل دهد.
اینبار دولت نمی‌توانست از مردم پول ساخت مدرسه را به صورت قسط‌بندی دریافت کند در نتیجه مسکن مهر نه تنها شهروندان بلکه خود دولت را زیر بار فشارهای اقتصادی و اجتماعی قرار داد.
در حال حاضر در کل شهرک‌های مهر اردبیل که رقم مساکن آن پیش از این قید شد تنها و تنها هشت مسجد و پنج مدرسه احداث شده است که برخی تحویل شده و برخی در شرف اتمام است.
یکی از ساکنان مساکن مهر معتقد است مدارس باید در اولویت ساخت قرار می‌گرفت چرا که نیاز مبرم ساکنان است و اغلب خانواده‌های ساکن در مساکن مهر خانواده‌های جوانی هستند که دانش‌آموز دارند.
فاطمه احدی افزود: از قدیم‌الایام برای مجالس مختلف اغلب شهروندان اردبیلی به مسجد خانه پدری خود مراجعه می‌کنند، تا جایی که برخی مساجد در شهرک‌های مهر عملاً تا مدت‌ها بی‌استفاده باقی مانده است.
این اظهارات در حالی است که مدیر مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان، ساخت مسجد را اقدامی خودجوش از سوی مردم می‌داند.
باباخانی با بیان اینکه خیرین به ساخت مدرسه در مساکن مهر که اغلب با تعدد کلاس مواجه است و مدارس بزرگ است رغبت ندارند، ادامه داد: در مقابل مردم به صورت خودجوش هزینه‌های ساخت مسجد را می‌دهند.
هر چند این اقدام قابل‌توجه است اما باید از مسئولان برنامه‌ریز پرسید که برای تکمیل زیرساخت‌های روبنایی مساکن مهر بهتر نبود جهت‌دهی مناسبی ایجاد شود تا امروز ساکن مسکن مهر با طی دو ساعت زمان مجبور به فرستادن کودک خود به مدرسه نشود؟ از سویی آیا بهتر نیست دیدگاه خیرین برای ساخت مدرسه‌های اختصاصی به نام خود تغییر یابد و چند خیر سرمایه‌های خود را برای ساخت مدرسه تجمیع کنند؟
به نظر می‌رسد در جانمایی زیرساخت‌های روبنایی نیز مسکن مهر اردبیل راه به اشتباه رفته است. هنوز از تکمیل کلانتری و درمانگاه و مدرسه به تعداد کافی خبری به گوش نمی‌رسد و مسئولانی که خود را دلسوز نشان می‌دهند در مقاطع مختلفی بازدیدهای ظاهری از مساکن مهر انجام داده و تکمیل این زیرساخت‌ها را درخواست می‌کنند.
اما مسئله این است که در سال پایانی پرونده مسکن مهر، ساکنان هنوز طعم واقعی رفاه را در شهرک‌های مهر لمس نکرده‌اند و به دلیل مشکلات مالی و از سر ناچاری اقدام به سکونت کرده‌اند.
تقاضای اندک مسکن مهر در شهرهای کوچک
مشکلاتی که ذکر آن رفت در ادامه گره دیگری به کار مسکن مهر انداخت. بطوریکه سیلی از متقاضیانی که انصراف دادند پای میدان آمدند و گروهی نیز اقدام به فروش مسکن مهر کردند. بازار خرید و فروش مسکن مهر در ابتدا با مقاومت همراه شد؛ چرا که مغایر با دیدگاه مسکن مهر بود اما در ادامه وقتی در خود اردبیل خبر بی‌کیفیتی مسکن به گوش‌ها رسید خیلی‌ها به بنگاه‌های املاک مراجعه کردند تا به اصطلاح خودشان این شر را از سرشان باز کنند.
از سویی ممنوعیت خرید و فروش مسکن برای مجردها موجب شد بسیاری از جوانان در سن ازدواج نیز نتوانند بهره‌ای از این طرح ببرند و فیلترهای متعدد شهرک‌های مهر نارضایتی‌هایی را به دنبال داشت.
چند بار قیمت مسکن را افزایش دادند و ما وقتی دیدیم توان بازپرداخت اقساط را نداریم انصراف دادیم. تا جایی که سیل خرید و فروش مساکن مهر اگر مالک قادر به اجاره دادن آن نباشد همچنان در شهرهای بزرگ پابرجاست و در شهرهای کوچک نیز به اذعان مدیر مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان پنج درصد از مسکن تمام شده بدون تقاضا باقی مانده است.
باباخانی متذکر شد: هر چند از کل ۹۸۲ واحد مسکن ۹۹ ساله و چهار هزار و ۳۱۱ واحد خود مالکی، ۹۵ درصد به اتمام رسیده اما ۹۰ درصد دفترچه اقساط دریافت کرده‌اند.
یکی از متقاضیان انصراف داده به خبرنگار مهر گفت: در شهرهای کوچک وسع مالی مردم پایین‌تر است؛ چند بار قیمت مسکن را افزایش دادند و ما وقتی دیدیم توان بازپرداخت اقساط را نداریم انصراف دادیم.
وی افزود: از سویی به حدی کیفیت مصالح ساخت را کاهش می‌دهند که با قیمت برابر می‌توان مسکن مناسب‌تری در بخش‌های مرکزی شهر خریداری کرد.
میراث ناتمام دولت قبل و ایده مشابه دولت فعلی
طی سال‌های اخیر مشکلات مسکن مهر به حدی بالا گرفته که برخی دولتمردان فعلی گفته‌اند این مشکلات را ما به وجود نیاورده‌ایم و حل و فصل آن نیز در وظایف ما نیست.
اما برخی دیگر مشکلات مردمی را مشکلات خود دانسته و به ضرورت حل و فصل مشکلات مسکن مهر تأکید داشته‌اند. این دوگانگی دیدگاه در کنار کمبود مالی دولت موجب شده رشد مسکن مهر لاک‌پشتی باشد و تنها با هدف پاسخ به مطالبه مردم هر از گاهی شتابی به خود ببیند.
با این وجود بسیاری از مشکلات مسکن مهر به ویژه نیازهای روبنایی همچنان به مساعدت نیازمند است. ساکنان شهرک‌های مهر معتقدند وظیفه دولت تکمیل این نیازمندی‌ها است و اگر مسکن کیفیت مناسب ندارد، حداقل لازم است از امکانات جانبی و زیرساخت‌های دیگر برخوردار شود.
هر چند شهرک‌های مهر اردبیل با برنامه‌ریزی و تجمیع امکانات می‌تواند به شکل مطلوبی برای زندگی ساکنان دست یابد اما به نظر می‌رسد دولت قبل از تکمیل این میراث ناتمام بهتر است پرونده دیگری از جمله مسکن اجتماعی ویژه محرومان را باز نکند.
به گفته مدیر مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان در حال حاضر تقاضا برای مسکن در اردبیل وضعیت نرمال و متعادلی دارد و حتی اگر بازار مسکن از رکود خارج شود سیل تقاضا به راه نمی‌افتد.
این اظهارات نشان می‌دهد بیش از کمی سازی باید به کیفی سازی اقدام کرد و از سوی تدبیر جدیدی برای مساکن مهر بی‌استفاده در نظر گرفت.
رئیس کمیته امداد کشور در سفر خود به اردبیل همکاری برای استفاده از مساکن مهر بی‌استفاده برای محرومان و مددجویان را مطرح کرد.
موضوعی که می‌تواند در تمامی استانها مورد توجه قرار گیرد. هم اینک با وجود قیمت بالای مصالح هزینه‌های قابل‌توجهی برای احداث مسکن محرومان از سوی خیرین صورت می‌گیرد. در حالی که مساکن دست نخورده مهر خالی مانده است.
اگر اقتصاد مقاومتی به بهره‌وری تأکید دارد به منزله استفاده بهینه از سرمایه‌های موجود است. بنابراین استفاده بهینه از سرمایه مسکن در اردبیل می‌تواند همان هزینه خیرین را به سمت احداث زیرساخت‌های روبنایی از جمله مدرسه و درمانگاه گسیل دهد و در عین حال مساکن مهر بی‌استفاده نیز با چراغ یک خانواده محروم گرم شود.
نظر شما