تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی «هفت تپه» برای جلوگیری از تخریب

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علی زلقی سرپرست هیات باستان شناسی با اعلام این مطلب گفت: حفاری‌های محوطه باستانی هفت تپه به آغاز دهه ۱۳۴۰ بر می‌گردد که درواقع با شکل‌گیری و توسعه کشت وصنعت‌های بزرگ همچون کشت و صنعت هفت تپه بخش وسیعی از اراضی این منطقه تسطیح شد.

وی افزود: با تسطیح اراضی بخشی از طاق هلالی یک مقبره مشخص شدکه این مساله دلیلی برای شروع کاوش‌های هفت تپه توسط عزت الله نگهبان بود که به مدت ۱۴ فصل تا سال ۱۳۵۷ ادامه داشت.

زلقی گفت: پس از یک وقفه طولانی با ایجاد پایگاه میراث فرهنگی چغازنبیل و هفت تپه در سال ۱۳۷۹، مطالعات باستان‌شناسی هفت تپه در چهارچوب بررسی و کاوش گسترده در سطح شهر توسط بهزاد مفیدی از سال ۱۳۸۱ شروع و تا کنون نیز تداوم داشته است.

این باستان‌شناس تصریح کرد: در کاوش‌های اخیر سعی شد با استفاده از روشهای جدید همچون بررسی‌های ژئوفیزیک محوطه در سطح وسیع، وسعت آثار معماری هفت تپه و گستردگی و ارتباط آنها با همدیگر مطالعه و شناسایی شود.

به گفته وی، این کاوش‌ها به خوبی نشان می‌دهد، که هفت تپه یکی از مهمترین شهرهای باستانی مربوط به فرهنگ عیلام در جنوب غربی ایران است که درکنار شوش بعنوان پایتخت عیلامی‌ها، در اواسط هزاره دوم قبل از میلاد بعنوان یکی از مراکز مهم سیاسی اقتصادی در شمال خوزستان به شمار می‌رفته است.

وی گفت: به‌رغم نیم قرن کاوش و مطالعات باستان‌شناختی بر روی این شهر و تهیه نقشه گستردگی محدوده آن، متاسفانه هنوز محدوده عرصه و حریم آن تصویب نشده است و این مساله باعث بروز مشکلات زیادی نسبت به دخل و تصرف در این محوطه شده است.

وی با اشاره به گستردگی محوطه باستانی هفت تپه گفت: سعی شد با استفاده ازنتایج کاوشهای گذشته و روش‌های مختلف و جمع‌بندی آنها نسبت به تعیین عرصه  و حریم هفت تپه اقدام شود که یکی از این روش‌ها استفاده از نتایج بررسی‌های ژئوفیزیکی است .

این باستان شناس افزود: علاوه براین، به منظور بررسی دقیق وضعیت توپوگرافی منطقه پیرامون هفت تپه از روش مطالعه عکس‌های هوایی کرونا و مقایسه آنها با عکسهای ماهواره ای جدید استفاده شد.

به گفته وی، به منظور درک بهتر از وضعیت گسترش شهر هفت تپه، بررسی‌های پیمایشی‌ای نیز انجام شد تا از این طریق بتوان اطلاعات جمع‌آوری شده را با وضعیت کنونی مقایسه و ارزیابی کرد و همچنین برای اطمینان از وجود یا فقدان آثار در بعضی از محدوده ها تعداد ۱۶ گمانه حفر شد.

زلقی با اشاره به عوامل تخریب این اثر باستانی گفت :با شکل گیری کشت و صنعت و کاغذپارس هفت تپه، در عرصه  محوطه باستانی هفت تپه و تپه ابوفندوا  شاید بتوان یکی از آسیب  رسانترین مداخلات صورت گرفته بر روی محوطه باستانی هفت تپه را ساخت منازل سازمانی کوی ایلام و هاوایی توسط کشت وصنعت هفت تپه دانست.

وی گفت: در واقع کوی ایلام و هاوایی در قلب محوطه باستانی هفت تپه ساخته شده‌اند، کوی ایلام باوسعت حدود ۳۰ هکتار و کوی هاوایی حدود ۱۳ هکتار است که در مجموع، مساحتی حدود ۴۵ هکتار از محوطه باستانی هفت تپه را تصرف کرده‌اند.

زلقی افزود: در مرکز کوی مسکونی ایلام، دقیقا یکی از تپه های محوطه های باستانی هفت تپه قرار دارد که امروزه منبع آب بر روی آن ایجادو بخشی از آن نیز درختکاری شده است، در گوشه جنوب شرقی کوی ایلام یکی دیگر از تپه های باستانی هفت تپه قرار داردوعلاوه بر این، گسترش و تغییر کاربری منازل مسکونی، گسترش تسطیح اراضی، تغییر چشم انداز منطقه بواسطه ایجاد کارخانه ها و شهرک های صنعتی از تهدیدات اصلی این محوطه باستانی به شمار می‌رود.

وی در پایان گفت: نکته مهم این است که این دو شهرک کاملا به اشتباه بر روی محوطه باستانی هفت تپه ساخته شده‌اند و از آنجاییکه ساخت آنها به بیش از ۵۰ سال پیش بر می‌گردد، نه تنها باید از هر گونه ساخت و ساز جدید یا گسترش ساخت و سازهای موجود جلوگیری کرد، بلکه ضروری است با تعامل با کشت و صنعت هفت تپه نسبت به آزادسازی و واگذاری این دو شهرک به پایگاه چغازنبیل و هفت تپه اقدام شود.