به گزارش خبرنگار مهر، آثار و زندگی هنری نصرالله افجه‌ای هنرمند شاخص عرصه خوشنویسی و نقاشی خط عصر روز گذشته ۲۷ شهریورماه به عنوان چهره ماندگار مورد بررسی قرار گرفت. این نشست که سومین نشست از سلسله نشست های پژوهشی در مورد چهره‌های ماندگار هنرهای تجسمی بود با سخنرانی عین‌الدین صادق‌زاده و علی شیرازی درباره این هنرمند همراه بود.
صادق زاده در ابتدای سخنان خود درباره افجه ای ترجیح داد ابتدا درباره مکتب سقاخانه که به اعتقاد وی افجه ای از جمله کسانی بود که رو به روی این جریان قرار داشت سخن بگوید. او در این باره گفت: هنرمندانی که به عنوان هنرمندان مکتب سقاخانه می شناسیم سعی داشتند هویت ایرانی را در نقاشی های خود بیاورند و البته از خط هم در این میان استقاده کردند اما برای هنرمندان پیرو این مکتب خط هویت مستقل نداشت و دغدغه خوشنویسی در کار نبود. اما کسانی مانند نصرالله افجه ای و یا محمد احصایی اتفاقا هنرمندان عرصه نقاشیخط هستند که حضور خط و خوشنویسی در آثارشان پر رنگ است.
وی ادامه داد: افرادی مانند استاد افجه ای معتقد هستند در عرصه نقاشیخط شرایط و امکاناتی فراهم است که در خوشنویسی صرف فراهم نیست اما در نهایت برای آنها اصالت خط اهمیت دارد. کار آنها ادامه خوشنویسی است برای همین بر عرصه خوشنویسی تسلط بسیار دارند.
صادق زاده با بیان اینکه هنرمندانی چون افجه ای علاوه بر خوشنویسی بر نقاشی و گرافیک خطوط نیز تسلط دارند اضافه کرد: واقعیت این است که باید در بررسی آثار هر هنرمند به دو عنصر زمان و مکان توجه کرد. کاری که این اساتید در زمانه خود و با توجه به امکانات انجام دادند کاری بسیار سترگ بود. تقریبا بسیاری از گرافیست ها و نقاشان در آن دوران که این اساتید کار نقاشیخط می کردند با این شیوه و نوآوری مخالف بودند و آنها پیشگامانی بودند که در این راه استقامت کردند.
این هنرمند با بیان اینکه آثار افجه ای را باید نوعی غزل‌واره دانست بیان کرد: در آثار او می توان مهربانی و زیبایی درونی خود هنرمند را مشاهده کرد. به راستی هنر معاصر ایران بدون نام افجه ای رنگی ندارد.
آثار افجه ای ریشه در سنت ایرانی دارد
علی شیرازی سخنران بعدی مراسم نیز به پایداری افجه‌ای در بازکردن راه نقاشیخط و تحول در خوشنویسی اشاره کرد و گفت: زمانی که افجه‌ای شروع به خلق نقاشیخط کرد این هنر جایگاهی نداشت و حتی مخالفان بسیاری داشت. انجمن خوشنویسان گاه به تندی با این شیوه مخالت می کردند.
وی ادامه داد: هنر خوشنویسی سرچشمه ای سنتی دارد و یکی از خصوصیات هنرهای سنتی این است که خصوصیات سنت و خلقیات تاریخی یک ملت را برای آیندگان به ارث می گذارند. آثار افجه ای گرچه شیوه ای جدید در راه خوشنویسی بود اما همچنان در سنت و تاریخ و همین میراث ریشه دارد و مهربانی ذاتی او نیز از همین ریشه پا گرفته است. استاد افجه ای از خوشنویسی به نقاشی خط رسیده است.
شیرازی با بیان این نکته که افجه ای در روند کاری خود با انواع خطوط شکسته، نستعلیق و.. کار کرده است و در نقاشی خط، خوشنویسی سنتی را در قالبی مدرن ارائه می دهد گفت: فرم هایی که او در آثارش ارائه می دهد و حتی متریالی که در کارهایش استفاده می کند و همین موضوع او را برجسته می کند.
شیرازی در پایان با انتقاد از فضای تقلیدی که در عرصه نقاشی خط به وجود آمده نیز گفت: تقلید در خوشنویسی از دوران قبل رواج داشت و حتی هنرمند توضیح می داد که کارش تقلید از چه استادی بوده است اما در هنر نقاشی خط تقلید جایی ندارد و هنرمند باید به زبان شخصی خود دست پیدا کند. آثار اساتیدی همچون احصایی، مافی، افجه ای و.. کاملا شناخته شده است و به نظر من گالری دارها با دیدن آثار تقلیدی بلافاصله باید آنها را فیلتر کنند. امیدوارم تقلید در جامعه هنری ایران کاهش پیدا کند.
به کار بردن اسم «حراج» برای رویداد تجسمی اشتباه است
در بخش پایانی نشست افجه‌ای به بیان خاطراتی از نیم قرن فعالیت خود پرداخت و گفت: در عمر فعالیت حرفه‌ای خود هیچ گاه گذر زمان را متوجه نشدم و همیشه مشغول کار بودم. شخصا معتقدم به دلیل عدم استقبالی که از هنر خوشنویسی می شود هنرمندان زیادی به نقاشیخط روی آورده‌اند. خصوصا جوان ترها اما توصیه من به جوان تر ها این است برای ورود به عرصه نقاشی خط عجله نکنند.
وی در بخش دیگری از صحبت هایش و در پاسخ به پرسش مجری مراسم درباره قیمت گذاری آثار نقاشیخط و اینکه چقدر این قیمت ها واقعی است نیز گفت: هنر واقعی بدون شک ارزش خود را دارد. برای خلق بعضی از این آثار هنرمند بخشی از سلامت جسمی خود را از دست می دهد و آیا نرخی می توان برای آن تعیین کرد؟ خلق هر کدام از این آثار یکبار اتفاق می افتد و عمر ماست که می رود. به گمان من به کار بردن واژه حراج برای اثر هنرمندی که با جان و دل کار می کند، اشتباه است. حراج در مورد سنجاق سر ملکه الیزابت صادق است نه این آثار هنری. البته در این میان کارهای تقلیدی هم زیاد شده و شاهد کارهای شتابزده هم هستیم که بحث آنها جداست.
نظر شما