خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: زیارت اربعین محل حضور یک جمعیت میلیونی است و زمانی دل های زائران حسینی با هم یک‌دل و یک جهت می‌شود که یک حرف مشترک و یک هدف واحد در میان باشد. مهمترین حرف مشترک بین مسلمانان دنیا، بحث امامت است، که باید به تبیین این مسئله پرداخت.
با توجه به فرارسیدن ایام زیارت اربعین حضرت ابا عبدالله الحسین(علیه السلام) و تجمع میلیونی زائران و شیفتگان امام عاشورا، باید دقت بیشتری به کیفیت اجرای این تجمع عظیم انسانی داشت.
مهمترین نکته که در این اجتماع مورد توجه باید قرار بگیرد، بحث ضرورت وحدت مسلمانان است. زیرا از یک طرف دشمنان اسلام دنبال ایجاد تفرقه و دشمنی بین مسلمانان و زائران زیارت اربعین هستند و از یک طرف هم بعضی تند روی ها و کج سلیقگی ها، باعث دامن زدن به این تفرقه ها می‌شود.
حال باید کمی درباره ضرورت امامت در ایجاد وحدت صحبت کنیم.
قطعا عوامل وحدت آفرین در پیاده زیارت اربعین زیاد است و به اندازه کافی به ان صحبت شده و آنچه که مورد کم لطفی قرار گرفته و گاها به آن به چشم علت فتنه و جدایی دیده شده بحث امامت است.
حضرت زهرا(سلام الله علیها) در خطبه‌ای جانسوز و پر مغز خود در مسجد مدینه فرمودند: «فَجَعَلَ اللَّه... طَاعَتَنَا نِظَاماً لِلْمِلَّةِ وَ إِمَامَتَنَا أَمَاناً لِلْفُرْقَة... [۱] خداوند قرارداد، اطاعت ما خاندان را برای نظم یافتن ملتها، و امامتمان را برای رهایی از تفرقه ..»
براستی چرا حضرت زهرا(سلام الله علیها) به این نکته دقیق اشاره کرده و اطاعت از اهل‌بیت و امامت آنها را با چنین ضرورت هایی بیان نمودند؟
۱- بی توجهی به وصیت پیامبر
لحظات آخر عمر رسول خدا را شیخ مفید چنین بیان می کند: «هنگامی حال رسول خدا(صلی الله علیه وآله) کمی بهبود یافت، نگاهی به مردم کرده و فرمود: دوات و شانه گوسفندی حاضر کنید تا مطلبی را بنویسم که پس از آن برای همیشه گمراه نشوید، در همان حال رسول خدا از حال رفت.
یکی از حاضران برخواست تا دستور حضرت را انجام دهد، عمر گفت: برگرد؛ زیرا او هذیان می‌گوید، آن مرد منصرف شد. کسانی که آن جا حضور داشتند، از این که در اجرای دستور رسول خدا را کوتاهی کرده بودند، ناراحت شدند، با یکدیگر گفتگو کردند و کلمه استرجاع «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» را بزبان رانده و از مخالفت با فرمان رسول خدا بیمناک بودند.
هنگامی که دوباره حال رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بهتر شد، برخی گفتند آیا اجازه می‌دهید تا دوات و شانه حاضر نمائیم؟ آن حضرت فرمود: آیا بعد از این سخنی که گفتید؟ دوات و شانه نیاورید؛ ولی شما را سفارش می‌کنم که با اهل‌بیتم به نیکی رفتار کنید.
سپس روی خود را از مردم برگرداند، مردم برخواستند و به خانه‌های خود رفتند؛ اما عباس، فضل بن عباس و علی بن أبی طالب(علیهما السلام) باقی ماندند.
عباس عرض کرد: ای پیامبر خدا! اگر خلافت بعد از شما به ما خواهد رسید، و می‌دانید که ما پیروز خواهیم شد، به ما بشارت داده و راهنمائی کنید، رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: شما بعد از من بیچاره خواهید شد، سخن دیگری نفرمود، این عده هم با کمال ناامیدی و در حالی که گریه می کردند، از خدمت رسول خدا(صلی الله علیه وآله) مرخص شدند».[۲]
پس بهترین دلیل ایجاد تفرقه همین بی توجهی به وصیت رسول خدا بود و در حالی که ایشون هنوز زنده اند و به توصیه ایشان توجه نمی کنند، برای همین رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمودند: بعد من بیچاره می شوید.
۲- بر زمین ماندن بدن پیامبر تا زمان دفن
طبق نقل فرقین سه روز بدن پیامبر بر زمین ماند و مردم درگیر تفرقه بر سر خلافت بودند. امام باقر(علیه السلام) فرمودند: «مردم روز دوشنبه و شب سه شنبه را بر بدن آن حضرت نماز می‌خواندند، و عموم مردم حتی خواص و نزدیکان حضرت بر بدن مبارک نماز خواندند، اما هیچیک از اهل سقیفه بر غسل و کفن و دفن حضرت حاضر نشدند. امیرالمومنین(علیه السلام) بریده اسلمی را برای خبر دادن نزد آنان فرستاد, ولی اعتنایی نکردند و بعد از دفن آن حضرت بیعت آنان هم تمام شد».[۳]
به وضوح در میابیم که پیش بینی پیامبر درباره مصیبت و فتنه بعدش از دفن و رحلت ایشان شروع شد و بعد به ماجرای جسارت به دختر ایشان و غصب ولایت رسید.
۳- امامت راز رهایی از تمام تفرقه ها
این کلام جناب اباذر در دفاع از اهل بیت در ماجرای سقیفه بسیار دقیق هست که امام صادق(علیه السلام) نقل می‌کنند: «لَوْ جَعَلْتُمُ الْأَمْرَ فِی أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ مَا اخْتَلَفَ عَلَیْکُمْ سَیْفَان [۵] و اگر خلافت را در اهل بیت پیامبرتان قرار داده بودید هرگز نزاعی رخ نمیداد».
نکته اول این روایت بالا هست که اشاره به عدم بوجود آمدن هر نوع اختلاف است، در صورتی کار خلافت و امامت به اهل بیت واگذار می شد.
نکته دوم کلام حضرت زهرا(سلام الله علیها) در خطبه هست که فرمود: «إِمَامَتَنَا أَمَاناً لِلْفُرْقَة» که در عرب وقتی الف ولام بر سر مصدر بیاید افاده عموم می کند، یعنی امامت مانع هر نوع تفرقه اجتماعی و خانوادگی و ... است.
البته دور از ذهن نیست اگر زندگی و روابط ما بر اساس تعالیم اهل بیت باشد به هیچ وجه ما دچار اختلاف و نزاع در تمامی شوون زندگی نخواهیم شد. پس اگر شاگرد مکتب اهل بیت و گوش بفرمان دستور آنها باشیم، مسئله امامت علاوه بر اینکه جزو اعتقادات مسلمانان استف نه تنها مایه تفرقه نیست و بلکه برعکس تنها راه جدایی از تفرقه و همین تسمک به امامت است.
برای همین امام صادق(علیه السلام) در توصیه ای برای زائرین حضرت ابا عبد الله(علیه السلام) فرمودند: «وَ یَلْزَمُکَ التَّقِیَّةُ الَّتِی قِوَامُ دِینِکَ بِهَا [۲] و بر تو لازم است تقیه ای که موجب قوام دینت است را رعایت نمایی». پس اگر زائران گوش به فرمان این دستور اهل بیت باشند، حتما از بحث های حاشیه ای و جنجالی که فتنه برانگیز و خلاف تقیه هست، پرهیز می‌کنند.
در پایان هم اشاره به این کلام مقام معظم رهبری می کنیم تا بیشتر به ضرورت وحدت پی ببریم. ایشان در دیدار با مداحان فرمودند: «یک شمشیر در دست دشمنان ما، همین اختلافات مذهبی [شیعه و سنی] است. علنی کردن اختلافات، صریح کردن مخالفتهای اعتقادی، به زبان آوردن مطالبی که کینه‌ها را برمی‌افروزد، یکی از وسایلی است که دشمن ما از آن بیشترین استفاده را دارد می‌کند. ... کاری نکنیم که دشمن را در مقصودی که دارد، موفّق بکند؛ شمشیر دشمن را تیز بکند».[۷]
-----------------------------------
پی نوشت:
[۱]. الإحتجاج علی أهل اللجاج، طبرسی، احمد بن علی، تاریخ وفات مؤلف: ۵۸۸ ق، محقق / مصحح: خرسان، محمد باقر، موضوع: کلام، زبان: عربی، تعداد جلد: ۲، ناشر: نشر مرتضی، مکان چاپ: مشهد، سال چاپ: ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص ۹۹.
[۲]. «فَأَفَاقَ فَنَظَرَ إِلَیْهِمْ ثُمَّ قَالَ ائْتُونِی بِدَوَاةٍ وَ کَتِفٍ أَکْتُبْ لَکُمْ کِتَاباً لَا تَضِلُّوا بَعْدَهُ أَبَداً ثُمَّ أُغْمِیَ عَلَیْهِ فَقَامَ بَعْضُ مَنْ حَضَرَ یَلْتَمِسُ دَوَاةً وَ کَتِفاً فَقَالَ لَهُ عُمَرُ ارْجِعْ فَإِنَّهُ یَهْجُرُ فَرَجَعَ وَ نَدِمَ مَنْ حَضَرَهُ عَلَی مَا کَانَ مِنْهُمْ مِنَ التَّضْجِیعِ فِی إِحْضَارِ الدَّوَاةِ وَ الْکَتِفِ فَتَلَاوَمُوا بَیْنَهُمْ فَقَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ لَقَدْ أَشْفَقْنَا مِنْ خِلَافِ رَسُولِ اللَّهِ. فَلَمَّا أَفَاقَ ص قَالَ بَعْضُهُمْ أَ لَا نَأْتِیکَ بِکَتِفٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ دَوَاةٍ فَقَالَ أَ بَعْدَ الَّذِی قُلْتُمْ لَا وَ لَکِنَّنِی أُوصِیکُمْ بِأَهْلِ بَیْتِی خَیْراً ثُمَّ أَعْرَضَ بِوَجْهِهِ عَنْ الْقَوْمِ فَنَهَضُوا وَ بَقِیَ عِنْدَهُ الْعَبَّاسُ وَ الْفَضْلُ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ أَهْلُ بَیْتِهِ خَاصَّةً. فَقَالَ لَهُ الْعَبَّاسُ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنْ یَکُنْ هَذَا الْأَمْرُ فِینَا مُسْتَقَرّاً بَعْدَکَ فَبَشِّرْنَا وَ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّا نُغْلَبُ عَلَیْهِ فَأَوْصِ بِنَا فَقَالَ أَنْتُمُ الْمُسْتَضْعَفُونَ مِنْ بَعْدِی وَ أَصْمَتَ فَنَهَضَ الْقَوْمُ وَ هُمْ یَبْکُونَ قَدْأَیِسُوا مِنَ النَّبِیِّ ص.» الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، مفید، محمد بن محمد، تاریخ وفات مؤلف: ۴۱۳ ق، محقق / مصحح: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، موضوع: تاریخ، زبان: عربی، تعداد جلد: ۲، ناشر: کنگره شیخ مفید، مکان چاپ: قم، سال چاپ: ۱۴۱۳ ق، ج۱، ص۱۸۴.
[۳]. «قَالَ النَّاسُ کَیْفَ الصَّلَاةُ عَلَیْهِ فَقَالَ عَلِیٌّ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ إِمَامٌ حَیّاً وَ مَیِّتاً فَدَخَلَ عَلَیْهِ عَشَرَةً عَشَرَةً فَصَلَّوْا عَلَیْهِ یَوْمَ الْإِثْنَیْنِ وَ لَیْلَةَ الثَّلَاثَاءِ حَتَّی الصَّبَاحِ وَ یَوْمَ الثَّلَاثَاءِ حَتَّی صَلَّی عَلَیْهِ الْأَقْرِبَاءُ وَ الْخَوَاصُّ وَ لَمْ یَحْضُرْ أَهْلُ السَّقِیفَةِ وَ کَانَ عَلِیٌّ ع أَنْفَذَ إِلَیْهِمْ بُرَیْدَةَ وَ إِنَّمَا تَمَّتْ بَیْعَتُهُمْ بَعْدَ دَفْنِه» مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، تاریخ وفات مؤلف: ۵۸۸ ق، محقق / مصحح: ندارد، موضوع: مناقب، زبان: عربی، تعداد جلد: ۴، ناشر: علامه، مکان چاپ: قم، سال چاپ: ۱۳۷۹ ق، ج/۱ص۲۳۹.
[۴]. «وَ لَمْ یَحْضُرْ دَفْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص أَکْثَرُ النَّاسِ لِمَا جَرَی بَیْنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ مِنَ التَّشَاجُرِ فِی أَمْرِ الْخِلَافَة» الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، مفید، محمد بن محمد، تاریخ وفات مؤلف: ۴۱۳ ق، محقق / مصحح: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، موضوع: تاریخ، زبان: عربی، تعداد جلد: ۲، ناشر: کنگره شیخ مفید، مکان چاپ: قم، سال چاپ: ۱۴۱۳ ق، ج۱، ص۱۸۹.
[۵]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، مفید، محمد بن محمد، تاریخ وفات مؤلف: ۴۱۳ ق، محقق / مصحح: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، موضوع: تاریخ، زبان: عربی، تعداد جلد: ۲، ناشر: کنگره شیخ مفید، مکان چاپ: قم، سال چاپ: ۱۴۱۳ ق، ج۱، ص۷۷.
[۶]. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص ۱۳۱، ناشر: دار المرتضویة، مکان چاپ: نجف اشرف، ۱۳۵۶ ش.
[۷]. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی).
نظر شما