روزنامه شهروند نوشت: سن پوکی در ایران به ٣٥سال رسیده است، ۵۰درصد مردم اضافه وزن دارند؛ ٩٦درصد مردم یکی از عوامل خطر بیماری قلبی را دارند؛ ۲۰درصد مردم فشارخون دارند، بیش از ۱۰درصد جمعیت بالغ کشور به دیابت مبتلا هستند و قد ایرانی‌ها کوتاه شده است. اینها تنها بخشی از آمارهای رسمی اعلام شده درباره وضع سلامت مردم ایران است. شرایطی که بنا به گفته بسیاری از متخصصان در درجه اول به سبک زندگی و نحوه تغذیه مردم کشور بستگی دارد. حالا درشرایطی که بسیاری از کشورهای جهان برای تولید و مصرف کالای سلامت‌محور شیر و لبنیات، یارانه و معافیت مالیاتی درنظر گرفته‌اند، در ایران یارانه شیر حذف شده و تولیدکنندگان این کالا به اندازه تولیدکنندگان کالاهای کم‌ارزش از نظر تغذیه مانند چیپس و پفک مالیات می‌دهند.
این موضوع سرانه مصرف شیر در ایران را در سال‌های گذشته کاهش داده و به سرانه کشورهای آفریقایی نظیر نیجریه و آفریقای‌جنوبی یا کوبا رسانده است. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که کشورهای پیشرفته مصرف روغن‌نباتی را به حداقل رسانده و به مصرف روغن‌زیتون متمایل شده‌اند اما خوب است بدانید در ایران تعرفه روغن وارداتی نزدیک به صفر و تعرفه روغن‌زیتون ٢٨درصد است! همین مسأله مصرف روغن‌نباتی در ایران را افزایش داده و به ٢٨کیلوگرم رسانده است، درحالی که میانگین مصرف روغن درجهان تنها ١٢,٥کیلوگرم است. از روغن که عبور کنیم، نان به‌عنوان قوت لایموت مردم ایران و سرانه مصرفی که ٦برابر میانگین جهان است، در ایران از سلامت و استاندارد کافی برخوردار نیست و نان بی‌کیفیت سنتی از یارانه دولتی برخوردار است، درحالی که نان استاندارد و صنعتی از دریافت این یارانه محروم است!
ایرانی‌ها کوتاه و چشم‌بادامی‌ها بلندقد می‌شوند
حدود نیمی ازجمعیت ایران دچار سوءتغذیه در ریزمغذی‌ها هستند. به‌گونه‌ای که از هر ۱۰نفر در ایران، ٥نفر دچار این کمبود هستند. این نکته‌ای بود که مهدخت احتشامی کارشناس صنایع غذایی با استناد به آمار اعلام‌شده ازسوی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی آن را اعلام کرد، اما نکته دیگری که احتشامی روی آن دست می‌گذارد، ارتباط درآمد افراد با ابتلا به سوءتغذیه است. او می‌گوید که نزدیک به یک‌سوم افراد جامعه به دلیل سطح پایین درآمدی به این نوع سوءتغذیه دچار شده‌اند. او براین باور است که غنی‌سازی خوراکی‌هایی که در سبد مصرف فقرا وجود دارد و کمک‌های غذایی درکاهش سوءتغذیه موثر است؛ زیرا گاهی کمک‌های نقدی به دلایل فقر، صرف خوراک نمی‌شود. احتشامی ادامه می‌دهد: برای مثال مصرف شیر درقالب توزیع شیر رایگان در مدارس به استناد مطالعات تجربی متعدد در دنیا یکی از اثربخش‌ترین شیوه‌ها برای کاهش سوءتغذیه و افزایش سلامت است که با وجود تجربه موفق این طرح درکشور، اجرای آن استمرار نیافت.
مصرف سرانه شیر در ایران حدود ۷۰کیلوگرم در سال است که البته انجمن صنایع لبنی کشور به تازگی از کاهش ١٥درصدی این سرانه خبر داده است. این مسأله درحالی رخ می‌دهد که رقم سرانه مصرف درجهان ١٥٥کیلوگرم است. درمقابل مصرف نوشابه که مضرات آن به اثبات رسیده است، بیش از سه‌برابر مصرف جهانی، یعنی ٤٢کیلوگرم است. بنابراین عدم توزیع شیر رایگان در مدرسه به سوءتغذیه، کم‌خونی و بالاخص کوتاه‌قدشدن ایرانیان کمک کرده است.
درحالی که چشم‌بادامی‌ها با سیاست‌های خوب تغذیه‌ای روزبه‌روز بلندقدتر و ایرانی‌ها کوتاه‌قدتر می‌شوند. او براین باور است که دولت باید نظام پرداخت یارانه در بخش‌های سلامت‌محور را حفظ کند تا محصولاتی همچون شیر با قیمت کمتری دراختیار مصرف‌کنندگان قرار گیرد؛ چراکه پایین‌آمدن سرانه مصرف این محصول نه‌تنها سلامت جامعه را تهدید می‌کند، بلکه بار مالی بیشتری نیز برای دولت به همراه خواهد داشت. به گفته این کارشناس تغذیه دربسیاری ازکشورها موادغذایی آسیب‌رسان به سلامت عوارض و مالیات بیشتری پرداخت کرده و درآمد کسب شده از این طریق برای بالابردن سرانه مصرف محصولات سلامت‌محور هزینه می‌شود.
سرانه مصرف شیر از ۶۰کیلوگرم هم کمتر شد
«گرچه شیر ماده مغذی است و مصرف آن برای حفظ سلامت جامعه مفید است، ولی سودی برای آن درنظر گرفته نمی‌شود» این نکته‌ای است که محمدرضا اسماعیلی مدیرعامل اتحادیه سراسری صنایع لبنی بدان اشاره می‌کند. او که معتقد است سرانه مصرف شیر در دوسال گذشته به شدت کاهش یافته است،گفت: درحالی سرانه مصرف شیر در ایران ۷۰کیلوگرم براساس میزان تولید اعلام می‌شود که بخشی از تولیدات صورت گرفته صادر می‌شود. به عبارت دیگر، اگر صادرات محصولات لبنی را از آمار تولید کسر کنیم، قطعا سرانه تولید کمتر از ۶۰کیلوگرم خواهد بود. او ازجمله دلایل کاهش سرانه مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی در جامعه ایرانی را بالابودن قیمت‌ها اعلام کرد و افزود: یارانه دریافتی صنایع لبنی درحالی از سال ۹۰قطع شده که تولید با قیمت‌های فعلی برای فعالان این صنعت مقرون به‌صرفه نیست و افزایش قیمت آن نیز به دلیل کاهش توان قدرت نقدینگی مردم به شدت کاهش یافته است. مدیرعامل اتحادیه سراسری صنایع لبنی کشور با بیان آن‌که برخی اقشار جامعه توان خرید روزانه یا حتی ماهانه شیر و فرآورده‌های لبنی را ندارند، گفت: نیاز است دولت یارانه‌ای به این فرآورده‌ها اختصاص دهد؛ چراکه پیشگیری از افزایش بیماری‌ها بهتر از هزینه‌کردن برای درمان است. او دربخش دیگری از سخنان خود دریافت مالیات‌های سنگین از تولیدکنندگان محصولات لبنی را مورد انتقاد قرار داد و با بیان این‌که حتی از پاکت شیر هم ارزش افزوده و مالیات دریافت می‌شود، گفت: مالیاتی که تولیدکنندگان شیر و محصولات لبنی که یک غذای سلامت‌محور است، پرداخت می‌کنند با مالیاتی که کارخانه‌های تولیدکننده محصولات ضدسلامت همچون چیپس و پفک و سوسیس و کالباس می‌دهند، برابر است.
ایرانی‌ها ۲۰۰گرم و سوریه‌ای‌ها ٢٧ کیلوگرم روغن‌زیتون مصرف می‌کنند
درحالی که مصرف سرانه روغن‌نباتی درکشور حدود ٢٨کیلوگرم است، آمارهای جهانی سرانه مصرف روغن‌زیتون در ایران را کمتر از ۲۰۰گرم اعلام می‌کنند. حال آن‌که هر سوریه‌ای ٢٧کیلوگرم، یونانی ١٦کیلوگرم، ایتالیایی‌ها ١٤کیلوگرم و اسپانیایی‌های ١٢,٥کیلوگرم درسال روغن‌زیتون مصرف می‌کنند. سهم کمتر از یک‌درصدی روغن‌زیتون از سرانه روغن مصرفی درکشور حالا دیگر صدای دست‌اندرکاران سلامت کشور را درآورده است. به‌طوری که چندی پیش دیناروند رئیس سازمان غذا و دارو که دل خوشی از سیاست‌های غذایی کشور نداشت، اعلام کرد که سال‌ها به بدترین نوع روغن یارانه دادیم و از طریق یارانه این نوع روغن را به خورد مردم دادیم.
بازی دو سر باخت دولت
احمد بلندنظر رئیس شورای ملی زیتون از حمایت‌های مالی و غیرمالی دولت برای استفاده از روغن‌نباتی به‌عنوان بازی دو سر باخت یاد می‌کند و می‌گوید: دولت از یکسو به کالاهای ضدسلامت یارانه می‌دهد و ازسوی دیگر برای عوارض ناشی از این سیاست نادرست هزینه پرداخت می‌کند. به گفته وی، براساس آخرین آمار وزارت بهداشت که در سال ۹۰اعلام شده، ایرانیان سالانه یک‌میلیارد دلار برای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی هزینه می‌کنند، درحالی که اگر حدود ۱۰۰میلیون دلار آن را سالانه برای تغذیه سالم و استفاده از محصولاتی مانند روغن‌زیتون و ماهی بپردازند، دیگر نیازی به پرداخت این هزینه‌های هنگفت درمانی نیست.
تعرفه واردات روغن‌نباتی صفر، زیتون ٢٨ درصد
تعرفه بالای واردات روغن‌زیتون از دیگر نکاتی است که رئیس شورای ملی زیتون از آن انتقاد می‌کند. براساس اظهارات او درحال حاضر تعرفه واردات روغن‌زیتون به صورت فله‌ای ٢٨درصد و روغن بسته‌بندی ٥٥درصد است. درحالی که تعرفه روغن‌نباتی صفر بوده و واردکنندگان این محصول تنها ٤درصد به عنوان سود بازرگانی پرداخت می‌کنند. او با اشاره به یارانه‌ای که دولت یونان به تولیدکنندگان زیتون و روغن‌زیتون می‌دهد، گفت: در ایران چنین رویه‌ای وجود ندارد و دولت هیچ حمایتی از تولیدکنندگان کالاهای سلامت‌محور انجام نمی‌دهد. این مسأله باعث شده که بهای روغن‌زیتون در ایران ۵۰درصد گران‌تر از دیگر کشورها باشد. به گفته بلند نظر، براساس بررسی که پژوهشگران آمریکایی انجام داده‌اند، سالم‌ترین مردم جهان ساکن کشورهای حوزه مدیترانه هستند که سرانه بالایی درمصرف روغن‌زیتون دارند.
نان مضر بر سر سفره‌های مردم
یکی دیگر از چالش‌های غذایی ایرانی‌ها نان سنتی است که سال‌هاست زیر چتر حمایتی دولت قرار دارد. شمار بالای مبتلایان به بیماری‌های گوارشی و فشارخون در ایران به نان مصرفی کشور نسبت داده شده است. مصرف بیش از اندازه جوش شیرین و نمک در نان متهمان اصلی این ماجرا هستند. ماجرای زیان‌های نان سنتی از این هم فراتر می‌رود و چندی پیش کاوه زرگران مشاور رئیس سازمان استاندارد نان‌های سنتی را سرطان‌زا دانست و نسبت به استفاده ماده‌ای به نام بلانکیت یا جوهر قند درخمیر نان سنتی هشدار داد. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که سیاست‌های دولت باعث شده است زیر ۱۰درصد مردم از نان صنعتی استفاده کنند و بیشتر از ۹۰درصد مردم کشور مصرف‌کننده نان سنتی باشند. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم ایرانی‌ها با سرانه مصرف ١٦٥کیلوگرم، ٦برابر میانگین جهانی نان می‌خورند. محسن لزومیان رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان نان‌های صنعتی پیش از این درباره مزایای نان صنعتی گفته است؛ نان صنعتی شناسنامه‌دار است و آزمایش‌های مختلفی روی این نان انجام می‌شود.
نمک و سایر افزودنی‌های این نان‌ها به اندازه کافی و از هر نوع آلودگی شیمیایی مبرا هستند. ضمن این‌که در تهیه خمیر این نوع نان مطابق با فرمولاسیون‌های جهانی و استانداردهای خاص عمل می‌شود و درتمامی واحدهای نان صنعتی آزمایش‌های کنترل کیفیت روی نان انجام می‌شود. با این وجود جالب است که بدانید نان صنعتی هم به سرنوشت سایر غذاهای سلامت‌محور در ایران گرفتار شده است. دولت نه‌تنها آزادسازی نرخ نان درکشور به صورت کامل انجام نداده است بلکه فضا را برای رقابت نان صنعتی تنگ‌تر کرده است و درحالی که به نان سنتی آرد یارانه‌ای اختصاص می‌دهد و نانوایان صنعتی از دریافت این یارانه محرومند.
نظر شما