خبرگزاری مهر - گروه استانها: خشکسالی مالی و کمبود منابع مالی بسیاری از فعالیت‌ها در کشور را تحت تأثیر قرار داده که مهمترین آنها سرمایه‌گذاری و هزینه در حوزه عمرانی است.
به همین دلیل تعدادی از پروژه‌های عمرانی در استان قم تعطیل یا حداقل نیمه تعطیل هستند. و مردم قم روزانه از کنار کارگاه‌هایی عبور می‌کنند که رشدی در آنها دیده نمی‌شود یا حداقل دارای پیشرفت محسوسی نیستند. این رویه برای پروژه‌هایی هم که مشکلات زیربنایی و توجیه ناپذیر دارد، دوچندان است.
به هرحال سختی و عذاب توقف و کندی پروژه‌ها بر دوش مردم است که درگیر این همه تنگناهای ترافیکی شده‌اند. از این رو خبرگزاری مهر با محسن بهشتی، معاون عمرانی استاندار قم گفتگویی تفصیلی انجام داده که بدین شرح است.
مهمترین پروژه‌هایی که می‌تواند برای حوزه عمرانی استان سرنوشت ساز باشند چه پروژه‌هایی هستند؟
شاید بتوان از پنج پروژه اثرگذار و مهم استان قم، یکی تسریع و تغییر رویه پروژه قطار پرسرعت شهری نام برد و دومین پروژه‌ای که توجه به آن مهم و ضروری است کمربندی بلوار امام علی(ع) است، سومین پروژه مهم دیگر هاب مسافربری و پایانه استاندارد و گسترده‌ای که محل تلاقی ایستگاه‌های منوریل، قطار شهری، حمل و نقل جاده‌ای و... باشد و دیگری هم مجموعه پروژه‌های حمل و نقل داخلی استان از جمله منوریل و مترو و آخری هم توسعه ضلع جنوبی حرم مطهر که سبب افزایش و توسعه حرم تا ابتدای صفائیه می‌شود.
چه ظرفیت‌هایی در استفاده از ریل راه آهن و ورود قطار از داخل شهر وجود دارد که مسئولان استان و حتی مجموعه دولت مجاب شده که قطار پرسرعت از ایستگاه مرکزی در خیابان ایستگاه کلید بخورد؟
عبور قطار از داخل شهر یک ظرفیت فرهنگی و اقتصادی است. اگر قطار پرسرعت قم - تهران راه بیافتد فاصله قم تا تهران به کمتر از ۳۰ دقیقه می‌رسد. بار ترافیکی اتوبان قم - تهران که برای خودش معضلاتی دارد کم می‌شود.
به هرحال باید قبول کنیم که سهم اقتصاد حمل و نقل ریلی استان در دو مقوله بار و مسافر کم است و باید با قطار شهری جبران کنیم.
هرچقدر از طرف جاده به سمت مسیرهای دیگر سفر برویم ضریب ایمنی و توسعه اقتصادی افزایش می‌یابد. همین الآن که اتفاقی رخ نداده قطاری که از راه آهن به سمت تهران می‌رود هزینه‌ای بسیار کمتر از یک اتوبوس دارد و مسافر در میدان راه آهن تهران که میانه شهر تهران محسوب می‌شود پیاده می‌شود.
سؤال مردم این است که ورود قطار، قطار شهری و مترو در شهر گره خورده و شلوغی مثل قم چه فایده‌ای دارد. آیا باری به مشکلات ترافیکی اضافه نمی‌کند؟
الآن در بهترین و معروف‌ترین شهرهای دنیا انواع وسایل حمل و نقل عمومی در داخل شهر است و هرکدام از این‌ها نه تنها گره‌ای با یکدیگر ندارند، بلکه همپوشانی و هم‌افزایی هم دارند. الآن در دنیا یک نفر که از قطار پیاده می‌شود بلافاصله درایستگاه مقابل خود سوار مترو یا قطار شهری می‌شود و به مقصد اصلی خود می‌رسد. اتفاقاً من کاملاً برعکس فکر می‌کنم. شما می‌دانید که بیشترین بار ترافیکی و تجمع جمعیتی شهر در اطراف حرم و جمکران وجود دارد. تصور کنید یک نفر در ایستگاه راه آهن قم پیاده شود بتواند بلافاصله سوار مترو شود چقدر در کاهش ترافیک شهری مؤثر خواهد بود؟
تا دو سال پیش که اطراف برخی از قسمت‌های ریل داخل شهر که دیوار کشی نکرده بودیم سالانه حداقل ۴ نفر از شهروندان جان می‌باختند
البته شهرداری می‌گوید ورود راه آهن به داخل شهر دارای دو مشکل آلودگی‌های صوتی و چند تکه شدن شهر می‌شود. در حالی که ما معتقدیم وجود راه آهن در هر شهری یک ظرفیت مهم حمل و نقلی و اقتصادی است. عوارض ناشی از عبور راه آهن از داخل شهر را باید با ساخت مسیرهای زیرزمینی و دیوار کشی در مناطق پر خطر شهری تعدیل کرده و کاهش دهیم.
تا دو سال پیش که اطراف برخی از قسمت‌های ریل داخل شهر که دیوار کشی نکرده بودیم هر سال حداقل ۴ نفر از شهروندان جان می‌باختند اما الآن دیگر این آمار تلفات را به دلیل دیوار کشی‌های استاندارد نداریم.
در حال حاضر چه میزان از ریل قطار در داخل شهر نصب شده است
چیزی حدود ۱۶ کیلومتر از ریل راه آهن در داخل شهر ریل‌گذاری شده؛ یعنی از ایستگاه میدان تره بار (شهید رجایی) شروع می‌شود تا ایستگاه راه آهن و از آنجا هم به سمت جاده اراک می‌رود البته به غیر از این مسیرها خطوط ریلی بین مصلی تا مسجد مقدس جمکران هم داریم که فعلاً به دلیل پروژه بلوار پیامبر اعظم(ص) بلا استفاده است.
آخرین وضعیت مترو قم چگونه است؟
مترو پس از کش و قوس‌های فراوان به دو فاز تقسیم شده، یکی فاز ایستگاه قلعه کامکار تا میدان مطهری و دیگری از میدان مطهری تا مسجد مقدس جمکران در هر فاز هم ۳ ایستگاه تدارک دیده شده است و الآن هم درصدد خرید واگن‌های آن هستیم.
پیش‌بینی ما این است که پروژه‌های مترو تا ۲ سال دیگر تمام شود. الآن حفاری تونل TBM خط A تا ۳ یا ۴ ماه آینده به اتمام می‌رسد و درصدد هستیم خط B که حدفاصل خیابان باجک تا شهر پردیسان است را بعد از اتمام خط A شروع کنیم.
یکی از پروژه‌های پر حرف و حدیث دیگر که کاسه صبر مردم را لبریز کرده منوریل است، بالاخره این قصه پر غصه کی تمام می‌شود؟
منوریل یک پروژه پرفراز و نشیب قم است. طبق آخرین مصوبه قرار است که پروژه منوریل از ابتدای رودخانه شروع و تا ابتدای پل علیخانی در میدان مطهری با ایجاد سه ایستگاه و ۶ واگن خاتمه یابد. الآن هم ۲ واگن آن تهیه شده است.
پس با این اوصاف دغدغه تولیت حرم مطهر در مورد خدشه‌دار شدن نمای حرم برطرف شده است؟
بله
این پروژه چقدر هزینه در بر دارد؟
این پروژه ۴.۷ کیلومتری بدون واگن حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه در بر خواهد داشت.
شما یکی از مدیرانی هستید که به بومی بودن مدیران و کارکنان دولت تأکید دارید. مگر چه اشکالی دارد که یک مدیر غیر بومی باشد؟
بد بودن یک مدیر را از اصالت و کجایی بودنش به دست نمی‌آورند؛ اما مهمترین مسئله در مدیریت شناخت و تسلط به محیط و فرهنگ مردم است. وقتی یک مدیر غیر بومی به شهری بیاید حداقل یک سال طول می‌کشد که به برآوردی از اطراف خود برسد.
مدیران غیر بومی بعد از مدتی از شهر محل خدمت می‌روند کمتر در معرض پاسخگویی هستند
از طرفی معمولاً یک مدیر بومی چون به محل زندگی خود تعلق خاطر دارد بنابراین احتمال اینکه دلسوزی بیشتری داشته باشد وجود دارد ضمن اینکه مدیران غیر بومی بعد از مدتی از شهر محل خدمت می‌روند و برخلاف مدیران محلی که همیشه جلوی چشم مردم هستند، کمتر در معرض پاسخگویی هستند.
پس در نهایت می‌توان به این نتیجه رسید که بومی بودن یک مدیر خیلی مفیدتر و عاقلانه‌تر است.
به نظر شما قم آن‌قدر ظرفیت دارد که در همه عرصه‌ها مدیران استانی مدیریت کنند؟
زمانی بود که به دلایل کمبود زیرساخت‌های آموزشی و نبود نیروهای متخصص کافی مجبور به استفاده از ظرفیت‌های دیگر استانها بودیم اما در حال حاضر این نوع مشکلات در قم به شدت کم شده است و الحمدالله در همه زمینه‌ها ظرفیت‌ها و استعدادهای خوبی وجود دارد؛ بنابراین دیگر دلیلی ندارد که از مدیران غیر بومی استفاده کنیم مگر اینکه مصلحتی در میان باشد.
ضمن اینکه مردم قم هم نشان دادند که دوست دارند کار دست خودشان باشد. به طور مثال تیم فوتبال صبا را در نظر بگیرید شاید یکی از دلایلی که از این تیم لیگ برتری استقبال نمی‌شود و در هر شرایطی تماشاگری جذب نمی‌کند همین غیربومی بودن اکثر بازیکنان و دست اندر کاران این تیم باشد.
شاید یکی از مهمترین سئوال‌هایی که در ذهن مردم وجود دارد پروژه‌هایی است که شروع شده اما تمام نمی‌شود. بالاخره چه اتفاقی باید بیفتد که برخی از پروژه‌های عمرانی- شهری از این فرسایش و بی‌برنامگی نجات پیدا کند؟
تسریع در اجرای پروژه‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ یعنی یک پروژه برای شروع و اجرا و اتمام نیاز به تأمین شرایط دارد. تأمین و چگونگی تزریق اعتبار از مهمترین عوامل است. اکثر پروژه‌ها از چند منبع تأمین اعتبار می‌شوند. گاهی در تأمین اعتبار شهرداری، دولت و استان دخیل هستند پس مدیریت تأمین و اختصاص بودجه یک مسئله اساسی است. الآن هم که دولت به شدت با انقباض مالی و اعتباری مواجه است.
پس می‌توانیم نتیجه بگیریم چون پولی در بساط نیست پروژه‌ها تعطیل و نیمه تعطیل هستند؟
نه این همه مشکلات انجام پروژه‌ها نیست. یکی از مشکلاتی که در قم وجود دارد بحث تملک است. یکی از کم حجم‌ترین و ساده‌ترین پروژه‌های ما پل منتهی به شهر پردیسان است اگر مدت ۵ سال است که اتفاقی برایش نمی‌افتد به این دلیل است که درگیر مبحث تملک است و نمی‌توانیم رمپ و لوپ مورد نیاز را آزادسازی کنیم. در بسیاری از پروژه‌های دیگر هم تملک داستان‌های خاص خود را دارد.
یکی دیگر از موانع تسریع و انجام پروژه‌ها توانمندی و انتخاب مناسب پیمانکار است؛ مثلاً پروژه پل عمار یاسر و ۱۵ خرداد از پیمانکار خیلی ضربه خورد. مسئله دیگر آماده نبودن و هزینه‌بر بودن زیرساخت پروژه‌هاست؛ مثلاً تأمین شبکه آب، برق و گاز و فیبر نوری و جانمایی آن معضل برخی از پروژه‌های شهری ماست.
واقعاً در پروژه‌های جدیدی که در دست مطالعه یا در آغاز اجراست این استانداردها رعایت می‌شود؟
بله. الآن کمیته‌های هماهنگی که تقریباً همگی زیر نظر معاونت امور هماهنگی عمرانی استانداری برگزار می‌شود، پروژه‌ها را از همه جوانب فنی، مالی، فرهنگی و مهندسی رصد می‌کند. شما فکر می‌کنید چرا پروژه تقاطع غیر هم‌سطح بلوار شهیدان محمود نژاد - خیابان جمهوری با سرعت مناسبی انجام می‌شود چون این بلوار علاوه بر برخورداری از یک پیمانکار متعهد از لحاظ تملک و تأمین و جابجایی شبکه‌های زیرساختی مشکل خاصی ندارد و با کمترین هزینه ممکن در حال پیشرفت است.
تقاطع غیر هم‌سطح بلوار امام علی در ابتدای ۷۵ متری عمار یاسر نیز مشکلات زیرساختی ندارد. ابتدا قرار بود زیرگذر باشد اما وقتی دیدیم تأمین زیرساخت‌های آن هزینه‌بر و وقت‌گیر است با برنامه‌ریزی مناسب تغییر کاربری داده و قرار است به شکل روگذر ساخته شود.
از پروژه‌هایی که با سفر ریاست جمهوری تصویب شد چه پیشرفتی داشته است؟
همه پروژه‌های مصوب سفر رئیس جمهور اعتبار دارند اما تخصیص اعتبارها منظم و مناسب نیست. در سال گذشته تنها ۵۷ درصد از اعتبار پیش‌بینی شده اختصاص یافت. وقتی این اتفاق می‌افتد با در نظر گرفتن تورم سالانه سرعت اجرای پروژه‌ها هم کاهش می‌یابد. امسال هم که از بودجه پیش‌بینی شده ۵۰ درصد تأمین هزینه خواهد شد بنابراین این پروژه‌ها با توجه به جیب خالی دولت سرعت چندانی نخواهد داشت.
شما از مخالفان تداوم ساخت و ساز در پروژه شهید کاظمی هستید یا از موافقان آن؟
پروژه شهید کاظمی جزو طرح‌های تفصیلی شهر است و مصوبه دارد؛ اما به دلیل اینکه در سال‌های گذشته شهردار وقت بدون اخذ مجوز از کمیسیون ماده ۵ با طرف سرمایه‌گذار وارد مذاکره شده و تعهداتی ایجاد کرده است اکنون مشکلات و منتقدانی دارد وگرنه اصل این پروژه دارای مزایای بسیاری است.
کمیسیون ماده ۵ برخی از کارشناسان تعدیل تراکم را کافی ندانسته و معتقدند این پروژه مشکلات اساسی دارد
طی قراردادی که سرمایه‌گذار با شهرداری وقت امضا کرده است قرار بوده املاک اطراف پروژه با ۶۲ میلیارد تومان تملک شود اما این اتفاق نیفتاد و هزینه تملک به بیش از ۲۳۰ میلیارد تومان رسید. از طرفی با توجه به قرارداد موجود مقدار تراکم و تعداد طبقات ساختمانی بالا بود که البته برای اصلاح این مسئله، در کمیسیون ماده ۵ مقدار تراکم کاهش داده و زیربنا را تا ۱۸ هزار متر کم کردیم و مصوب شد که هزار متر پارکینگ بیشتر از نیاز ساخته شود.
به رغم این اصلاحات کمیسیون ماده ۵ برخی از کارشناسان تعدیل تراکم را کافی ندانسته و معتقدند این پروژه مشکلات اساسی دارد و مطلوب قم نیست. به هرحال شهرداری در ۵ سال گذشته با ایجاد تعهدات بی‌مورد بدون هماهنگی و مجوز کمسیون ماده ۵ طرح ساخت پارکینگ طبقاتی شهید کاظمی را که می‌تواند کمک حال شهر باشد بلاتکلیف گذاشته است.
پروژه‌های شهر پردیسان با چه مشکلاتی مواجه است؟
مشکلات عمرانی پردیسان نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری پیدا کرده و رضایت نسبی مردم جلب شده است. در مورد محلات مسکن مهر هر هفته جلسه داریم و تحت بررسی است.
بیشتر مشکلات مسکن مهر زیرساختی است. یکی از مهمترین اقداماتی که اخیراً انجام دادیم این است که قرار شده تا ۵ سال آینده با صرف هزینه حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان یک سایت ۳۵ هکتاری در جاده اراک برای تأمین تصفیه خانه شبکه فاضلاب پردیسان در اختیار شرکت آب و فاضلاب قرار بگیرد تا با استحصال پساب فاضلاب شهری حداقل فضای سبز شهری با کمترین هزینه و بیشترین سرعت تأمین آب شود.
مشکل اصلی دیگری که در پردیسان شاهد آن هستیم کمبود فضای آموزشی است هرچند در سال گذشته و حتی امسال در هفته دولت پروژه‌های خوبی به بهره‌برداری رسید اما هنوز حداقل ۱۰۰ مدرسه کمبود داریم که البته برای ساخت و ساز چند قطعه زمین مناسب آماده واگذاری شده است.
یک اتفاق خوب دیگری که اخیراً افتاده است این است که با توافق وزارت راه و شهرسازی مقرر شد ۲۵ درصد کاربری تجاری پردیسان در اختیار شهرداری قرار بگیرد تا زمینه ساخت و ساز بازار روز، فروشگاه‌های تجاری و پاساژهای مطلوب فراهم آید و کمبودهای شهر پردیسان در حوزه بناهای تجاری مرتفع شود.
الحمدالله از لحاظ تأمین آب و برق مشکل خاصی نداریم و حتی توانستیم در دهه فجر سال گذشته محله ۶ پردیسان را از نعمت گاز برخوردار کنیم.
یکی از وظایف هماهنگی و پیگیری معاونت عمرانی استانداری در مورد ساماندهی دست‌فروش‌هاست. موضوعی که از دو جنبه ترافیک شهری و اشتغال‌زایی قابل‌بررسی است. چه طرحی در میان است که دو طرف درگیر این موضوع یعنی شهرداری و دست‌فروشان متضرر نشوند؟
ساماندهی دست‌فروشان وظیفه ذاتی شهرداری است. نظارت و پیگیری بر حسن انجام کار را در قالب کمیته‌های مشترکی زیر نظر داریم. در اینکه نباید در شهر شاهد سد معبر باشیم و اوضاع ترافیکی شهر باید مناسب باشد شکی نیست.
باید قبول کنیم که توقف خودروهای دست‌فروشان برای شهر معضلی شده است. شهرداری موظف است با مکان‌یابی مناسب نسبت به ایجاد اماکن مجتمع شده و بازار روز در سطوح مختلف شهر اقدام کند.
البته اختصاص اماکن مناسب و استاندارد نیاز به مجوز و تصویب در کمیسیون ماده پنج دارد تا شهر از این پراکندگی و بی‌نظمی رهایی یابد. متأسفانه الآن بازار روزهایی که داریم از لحاظ بهداشتی، نظم و ایمنی مشکلات جدی دارد و نظارت خاصی هم ندارد.
ظاهراً شهرداری هنوز از لحاظ مکان‌یابی اقدامی صورت نداده است؟
کارهایی در دست اقدام است اما هنوز اتفاق خاصی نیفتاده. ساماندهی دست‌فروشان و خرده فروشان یکی از کارهایی است که تقریباً زمین مانده است. اگر این اتفاقاً صورت بگیرد هم به نظم و ترافیک شهری کمک می‌شود و هم عده بسیاری از عزیزان دست‌فروش به یک درآمد نسبی و پایدار می‌رسند.
به هرحال با وجود ذکر نکاتی که مطرح شده به نظر می‌رسد که آینده عمرانی استان امید بخش است و می‌توان روی اتمام و مفید بودن پروژه‌های در دست اقدام حساب کرد.
نظر شما