هر اقدام خصومت آميز در شوراي امنيت به محدوديت تعامل ايران با آژانس منجر مي شود / ايران آماده گفتگو و مصالحه سياسي است

به گزارش خبرگزاري "مهر" ، رضا آقازاده معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان انرژي اتمي ايران در پنجاهمين نشست سالانه آژانس بين المللي انرژي اتمي در وين افزود:  اگر آژانس نتواند به تعهدات قراردادي دو جانبه خود با ايران عمل كند ، و بر خلاف تعهدات قطعي اش ، دسترسي به امكانات صلح آميز را محدود نموده، حق غير قابل انتزاع ايران را خدشه دار كند عملا توافقنامه پادمان را نقص نموده است. در آن صورت ايران نيز الزامي به اجراي تعهدات خود در قبال آژانس نخوهد داشت.

به گزارش خبرگزاري "مهر"، متن كامل سخنراني آقازاده به اين شرح است :  

جناب آقاي رئيس، عالي جنابان

ميل دارم تبريكات خود را به جنابعالي و ساير اعضاي دبيرخانه به مناسبت انتخاب شما جهت عنايت مباحث مهم پنجاهمين اجلاس عمومي آژانس ظرف چند روز آتي تقديم دارم.

موضع اصلي اين اجلاس بهره وري از انرژي هسته اي در قرن 21 و به دنبال آن تامين و تضمين سوخت هسته اي است. اين موضوع طي سه دهه گذشته به تناوب بحث و بررسي شده است. ولي هيچگاه به نتيجه گيري روشن و موثري منجر نشد، اين بار به ظاهر پيشرفت هايي انجام شده است ، ولي هنوز نمي توان به نتيجه نهايي اميدوار بود. چرا كه هنوز بسياري از اعضاء به اين موضوع باترديد مي نگرند . هنوز نيات و اهداف كشورهايي كه بانيان اصلي بحث اند مبهم و سئوال برانگيز است. هنوز اطمينان و اعتماد نسبت به آنچه در پيش رو و آنچه در پس پرده است غايب است. چرا چنين است؟ مشكل كجاست؟...

آقاي رئيس ، نمايندگان محترم؛

فكر مي كنم پاسخ را بايد در رفتار و رويكرد برخي كشورهاي صاحب توانايي هسته اي در قبال حقوق و اختيارات اعضاء جستجو كرد.

در سال 1995 كشروهاي صاحب تسليحات و توان هسته اي با وعده هاو تعهداتي كه به ظاهر پذيرفته اند، اعضا معاهده ان پي تي را به تمديد دائم معاهد اغوا كردند. ما و اغلب كشورهاي در حال توسعه نسبت به حسن نيت اين كشورها بدبين بوديم، چرا كه سابقه بيست و پنج ساله معاهده مملو از قصورات آنها نسبت به تعهداتشان بود. به همين دليل نيز تمديد دائم از جانب اغلب اعضاء به طور مشروط پذيرفته شد و اين شروط در اظهارات و اعلام تحفظ رسمي آنها در زمان تصويب قطعنامه تمديد ظاهر گرديد.

با كمال تاسف زمان زيادي طول نكشيدكه مشخص  شد بدبيني اعضاء به جا بوده است. تعهدات خلع سلاحي يكي از ديگري شكسته شد و در برخي موارد روند معكوس پيدا كرد. چهان شمولي با پذيرش تلويحي كشورهاي جديد تسليحاتي معنا و مفهوم خود را از دست داد.

تسليحات هسته اي اسرائيل همچنان در ابهام ماند و هيچ ارادهاي براي حذف اين تسليحات خطرناك صورت نگرفت. تجهيزات، امكانات و مواد هسته اي كماكانف و بيش از گذشته، براي كشورهايي كه خارج از معاهده ماندند، تامين شد و همكاري ها گسترش و رسميت يافت.

در عوض اكثريت قريب به اتفاق اعضاء همچنان از امكانات صلح آميز بي بهره و محروم ماندند و محدوديت ها نه تنها كم نشد، بلكه افزايش يافت. عجيب نيست كه ده سال پس از تمديد دائم، كنفرانس بازنگري معاهد، به طور كامل شكست خورد. شكستي كه مسئوليت آن تماما و كاملا متوجه معدودي كشورهاي صاحب توان و تسليحات هسته اي و سياستهاي آنان است.

در اين ميان ، آنچه كه پيش و بيش از همه مايه نگراني است اقدامات و تلاشهاي پنهان و آشكاري است كه به هدف محروم كردن كشورها از توان توليد سوخت صورت مي گيرد.

ظاهر امر فريبنده است. مي گويند قابليت توليد سوخت مترادف با قابليت انحراف از اهداف صلح آميز است. لذا بايد به جز چند كشور معدود، از جمله صاحبان سلاح هسته اي ، شامل آنانكه معاهده را نفي كرده اند، بقيه كشورها بايد محروميت و ممنوعيت را بپذيرند. اينان مصم اند معاهده اي را كه بر سه ركن خلع سلاح، فعاليت صلح آميز و عدم اشاعه است تنها بر يك ستون قطور و مرتفع استوار كنند و دو ركن ديگر را حذف نمايند. غافل از اينكه اين رويكرد تنها به تزلزل و شكنندگي معاهده منجر خواهد شد.

آقاي رئيس، نمايندگان محترم؛

امروز غالب تحليلگران اقتصادي بر اينكه انرژي هسته اي بخش عمده اي از سبد انرژي جهاني را در دهه هاي آتي تشكيل خواهد داد، اتفاق نظر دارند. كنفرانس سال گذشته پاريس نيز اين پيش بيني را قويا تاكيد نمود.

بر اين اساس دستيابي كشورهاي در حال توسعه به قابليت توليد اين انرژي براي همه آنها يك امر حياتي است. مهم اين نيست كه محدوديت فروش نيروگاه هاي هسته اي كاهش يافته و رفع شوند. آنچه كه مهم و استراتژيك است و موجب وابستگي خواهد شد سوخت و توان توليد و عرضه آن است. به همين دليل كشورهاي پيشرفته صنعتي، به جز آنها كه به دليل سياستهاي محيط زيستي مشكل دارند، با جديت مصمم به پيشبرد برنامه هاي توليد سوخت هسته اي و غني سازي هستند... و دولتها عليرغم غير اقتصادي بودن برنامه و زيان ده بودن شركت هايشان، با سرمايه گذاري و سوبسيد اصرار دارند كه به توليد سوخت ادامه دهند.

آنها يا سلاح دارند ، يا تحت چتر امنيتي سلاح هسته اي اند و يا عضو پيمان ناتو اند كه استفاده از سلاح هسته اي را در شرايط خاص مجاز مي داند. بنابراين معتقدند توليد سوخت توسط آنها خطر اشاعه ايجاد نمي كند!! به عبارت ديگر چون توانايي توليد سلاح هسته اي دارند، توانايي توليد سوخت بايد براي آنها مجاز باشد.

با همين استدلال مطمئن باشيد كشورهاي صاحب سلاح كه معاهده را نفي كرده اند را نيز مجاز به توليد سوخت مي دانند، اما مي گويند ما و شما، كشورهاي در حال توسعه، كه معاهده را پذيرفته و سلاح هسته اي را رد كرده ايم، نبايد وارد وادي توليد سوخت بشويم، چون ممكن است به انحراف و اشاعه بيانجامد. عجب منطقي....

واقعيتي كه ما و شما، كشورهاي در حال توسعه، نبايد فراموش كنيم اين است. كشورهاي پيشرفته هسته اي به دنبال ايجاد يك انحصار در اين كالاي استراتژيك و تعيين كننده هستند... به اين انحصار نبايد تن داد. هيچ محدوديت و ممنوعيتي نسبت به حقوق غير قابل انتزاع كشورها در پيگيري و پيشبرد فعاليتهاي صلح آميز پذيرش نيست... و اين موضع قطعا منحصر به ايران نيست... پس بهتر است قبل از آنكه شكاف بين كشورهاي عضو معاهده و آژانس عميق تر شود، و مواضع طرفين سخت تر و قطبي تر شوند، به اين روند بي فرجام پايان داده شود.

ايران، به دليل سياحتي كه در سه سال گذشته در آژانس مطرح بود، جلودار اين صحنه است. اگر ايران عقب نشيني كند، اين مدل را براي همه كشورهاي در حال توسعه پياده خواهند كرد. بيهوده نيست كه از هيچ ابزاري براي ارعاب و تهديد ايران فروگذار نمي شود.

در حالي كه مادر وين مراسم پنجاهمين سالگرد آژانس را برگزار مي نماييم دنيا شاهد پايان يافته اجلاس سران 116 كشور عدم تعهد در هاوانا، كوبا  مي باشد. آنها نمايندگان اكثريت جامعه بين المللي هستند. اين كشورها بطور اجماع بر حق غير قابل سلب شدن تمامي كشورهاي بر توسعه تحقيق، توليد و كاربرد انرژي هسته اي براي مقاصد صلح آميز بدون تبعيض  و در هماهنگي با تعهدات قانوني ايشان تاكيد نمودند. بر همين اساس هيچ چيزي نبايدبه گونه اي تفسير شود كه محدود كننده حقوق قانوني كشورها براي توسعه انرژي هسته اي براي مقاصد صلح آميز باشد. علاوه بر اين آنها بر احترام بر حق انتخاب كشورها و تصميم ايشان در عرصه تكنولوژي هسته اي و چرخه سوخت تاكيد نمودند.

من بايستي تشكر صميمانه مردم و دولت ايران ر براي حمايت ارزشمند كشورهاي عدم تعهد از مواضع كشورم را تقديم دارم.

آقاي رئيس ، نماينگان محترم؛

تصميمي كه در شوراي حكام براي ارجاع موضوع ايران به شوراي امنيت گرفته شد نه وجاهت حقوقي دارد و نه با رويه آژانس منطبق است. چگونه آژانس مي تواند برنامه اي را كه پس از 3 سال كند و كاو عميق و موشكافانه، هيچ مدركي نسبت به غير صلح آميز بودن آن يافت نشده ، تهديد عليه صلح و امنيت بين المللي بداند.

چگونه مي تواند برنامه اي را كه هيچ انحراف از مقاصد صلح آميز در آن اثبات نشده به شمشير شوراي امنيت بسپارد. فراتر آنكه شوراي حكام اقداماتي داوطبانه و غير الزام آور را به امري اجباري مبدل كرده است. بي ترديد اين يك پديده و يك سابقه فجيح در روند كاري آژانس است.

ما با حقوقدانان برجسته و بنام بين المللي در اين مورد مشورت كرده ايم. نظريه حقوقي غالب اين است كه شوراي حكام اختيار چنين قضاوت و اقدامي را نداشته و وراي اختيارات خود عمل كرده است. و ايران هيچ الزام حقوقي به پذيرش چنين خواسته هايي را ندارد.

وظيفه آژانس هم نظارت بر برنامه هاي هسته اي و هم تسهيل كننه برنامه هاي هسته اي است. اين دو لازم و ملزوم يكديگرند.

اگر آژانس نتواند به تعهدات قراردادي دو جانبه خود با ايران عمل كند ، و بر خلاف تعهدات قطعي اش ، دسترسي به امكانات صلح آميز را محدود نموده، حق غير قابل انتزاع ايران را خدشه دار كند عملا توافقنامه پادمان را نقص نموده است. در آن صورت ايران نيز الزامي به اجراي تعهدات خود در قبال آژانس نخوهد داشت.

ترديدي نيست كه هر اقدام خصومت آميز توسط شوراي امنيت نيز به محدوديت تعامل با آژانس منجر خواهد شد. ديدگاههاي يكجانبه، سرسختانه و لجوجانه، كه منزوي و محدود به يكي دو كشور است ، همه را متضرر خواهد كرد و از آن، همه خسارات خواهند ديد.

اما رسيدن به راه حل اصلا دشوراي نيست. ما معتقديم از طريق مذاركره، بر اساس حسن نيت، و با نشان دادن اراده سياسي و انعطاف مي توان به توافق رسيد.

ايران آماده مذاكره و مصالحه سياسي است. چرا كه معتقد است حل موضوع هسته اي از طريق تفاهم سياسي زمينه را براي تفاهم هاي بزرگتر و مهمتر و كاهش و رفع تنش و ايجاد ثبات در منطقه فراهم مي نمايد.

به همين دليل ايران بسته پيشنهادي اروپا را، با همه كاستي ها و ابهاماتي كه دارد، به عنوان يك گام به جلو پذيرفته و پس از بررسي كارشناسانه دقيق، پاسخي جامع كه راهگشاي گفتگوها و مذاكرات طرفين براي دستيابي به يك موافقتنامه جامع باشد در 22 اوت، تاريخي كه از قبل اعلام كرده بود، به طرفهاي مذاكره ارائه داده است.

آقاي رئيس، نمايندگان محترم؛

- ايران به هيچ وجه قصد ندارد از تعهدات مصرح در ان پي تي عدول نمايد.

- ايران آماده است برنامه خود را در چارچوب ان پي تي تحت نظارت آژانس حفظ كند.

- ايران امكانات بازرسي هاي آژانس را در چارچوب پادمان به طور منظم فراهم كرده است.

- ايران براي برنامه توليد سوخت هسته اي حاضر به مشاركت با هر كشوري است كه علاقمند باشد.

- ايران معتقد به همكاري منطقه اي در مورد فعاليت هاي صلح آميز هسته اي است.

- ايران با سلاح هسته اي مخالف است.

و برچيده شدن سلاحهاي هسته اي را در منطقه و متعاقبا در جهان مي طلبد.

تفاهم يا تقابل.... سئوال اين است.... و ما تفاهم را انتخاب كرده ايم.

اميدوارم به تدريج منطق بر زور فائق شود و مصالحه و تفاهم بر خصومت و تقابل تقدم يابد.