به گزارش خبرگزاري مهر، شانزدهمين همايش بين المللي خليج فارس طي روزهاي 27 و 28 شهريور با موضوع كاري "خليج فارس : ويژگي ترتيبات امنيتي در حال ظهور" در دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران برگزار شد . اين همايش در هفت جلسه با حضور اساتيد و كارشناسان سياسي ، اقتصادي و حقوقي بين الملل برگزار شد كه در اينجا به گزيده اي از مباحث سخنرانان اشاره مي شود .
محمود واعظي معاون پژوهش هاي سياست خارجي مركز تحقيقات استراتژيك در مبحثي با عنوان ترتيبات امنيتي خليج فارس ، با مهم خواندن مباحث انرژي و امنيت نسبت به ساير مسائل در نزد بازيگران منطقه اي و بين المللي آن را سر منشا به وجود آمدن ترتيبات امنيتي عنوان كردند .
وي گفت : ترتيبات امنيتي دهه 70 مبتني بر سياست دو ستونه بود كه با وقوع انقلاب اين استراتژي به هم خورد . در دهه 80 استراتژي توازن قدرت حاكم بود كه در آن تضعيف قدرت ايران و عراق دنبال مي شد . استراتژي مهار دو جانبه ادامه اين سياست بود كه با حمله آمريكا به عراق عملا اين استراتژي كنار رفت . استراتژي ديگري كه انتخاب شد استراتژي امنيت جمعي هژمون محور بود كه اين مبتني بر سياست سلبي(منفي) بود . بدين معني كه ايران و عراق به عنوان دو دشمن در منطقه فرض بشوند و بر همين اساس موافقتنامه هاي دو جانبه اي تدوين شد و قرار بر اين بود كه اين موافقتنامه هاي دوجانبه تبديل به پيمانهاي امنيتي - نظامي دو جانبه و به دنبال آن پيمان امنيتي چند جانبه شود كه اين به دليل اينكه هويت و استقلال كشورهاي كوچك را نشانه مي رفت با موفقيت همراه نبود . اين استراتژيها به دليل ناديده گرفتن واقعيتهاي منطقه و توجه صرف به خواسته هاي آمريكا نتوانست با موفقيت همراه باشد .
واعظي در ادامه افزود : هم اكنون سه الگو در ترتيبات امنيتي منطقه مطرح است. 1- الگوي سياست واقعگرايانه رقابتي است كه اين الگو بر پايه تهديدات آشكار و نهان نظامي استوار است. منطق اين الگو بر اساس موازنه قوا استوار است و هيچ كشوري به طور دائم دوست يا دشمن همديگر نيست.
2- الگوي دوم الگوي هژمونيك است كه در اين الگو سطح دوستان و دشمنان تفكيك شده است و شيوه دفاعي متكي بر حملات پيش دستانه است .
3- الگوي سوم امنيت مشاركتي است.در اين الگو ،كشورهاي منطقه با پذيرش تعهدات متقابل درباره محدود كردن تواناييهاي نظامي مي توانند به يك امنيت نسبي برسند . در اين الگو امنيت براي همگان تعريف مي شوند و تفكيكهاي دوست يا دشمن مد نظر قرار نمي گيرد .
واعظي همچنين به اين نكته اشاره داشت كه عدم توجه به بي ثباتي هاي داخلي و ناديده گرفتن ايران و ديگر كشورهاي منطقه و دشمن كردن آنها نمي تواند منجر به ترتيبات امنيتي پايدار شود.
معاون پژوهشهاي سياست خارجي مركز تحقيقات استراتژيك، مهمترين ترتيبات امنيتي را با توجه به سوابق ترتيبات امنيتي در گذشته را الگوي امنيت مشاركتي دانست و تاكيد كرد اين الگو با جلب اعتماد تمام كشورهاي منطقه در يك پروسه زماني امكانپذير مي گردد .
سعيده لطفيان دانشيار علوم سياسي دانشگاه تهران از ديگر سخنرانان همايش، مهمترين بازيگران منطقه خليج فارس را ايران و آمريكا بر شمرد و گفت : سياستهاي دو كشور تعيين كننده تحولات منطقه است. وي از نظر سياست خارجي، اهداف ايران در منطقه خليج فارس را چنين برشمرد :
- دسترسي آزاد و امن به آبهاي بين المللي
- حفظ امنيت تنگه هرمز
- مبارزه با تروريسم
- كنترل قاچاق شامل كنترل قاچاق اسلحه ، مواد مخدر و انسان
- نظارت بر حضور نيروهاي خارجي
- حفظ محيط زيست خليج فارس
- غير نظامي كردن خليج فارس
- تشويق همگرايي اقتصادي و سياسي
- ايجاد يك نظام امنيت موثر براي به حداقل رساندن نفوذ نيروهاي فرا منطقه اي
به گزارش مهر، دانشيارعلوم سياسي دانشگاه تهران درباره اهداف آمريكا در منطقه گفت : آمريكا نقش مهمي را در نظامي گرايي منطقه ايفا مي كند . آمريكا با زير حاشيه بردن چتر حمايتي كشورهاي خليج فارس هزينه ها زيادي را متحمل مي شود و استقرار نيروها در منطقه اين طور توجيه مي شود كه آمريكا نياز به امنيت نفتي دارد . اين كشور در مقطع كنوني سعي دارد وابستگي خود را به نفت خاورميانه كم كند و بودجه تحقيقاتي براي اين زمينه اختصاص داده است . دستيابي به اين هدف تا سال 2025 محقق نخواهد شد و تا اين مرحله منطقه به حال خود رها نخواهد شد .
عبدالعزيز يوسف استاديار علوم اجتماعي دانشگاه عثمان دانفوديو از نيجريه درباره علل نظم و بي نظميهاي جهاني و منطقه سخنان خود را با طرح اين سوالات كه چرا جنگها فقط در منطقه خاص صورت مي گيرد و خطرات آن متوجه كشورهاي خاص است، پاسخ را نيز با طرح سوال ديگر مطرح كرد. وي گفت : آيا اين جنگها بر اساس مذهب ، نژاد و قوميت رخ مي دهد و يا اينكه دلايل ديگري در آن نهفته است .
استاديار علوم اجتماعي دانشگاه عثمان دانفوديو همه مردم دنيا را مسئول ايجاد امنيت دسته جمعي در قبال بي توجهي سازمان ملل و شوراي امنيت به مسائل امنيتي دانست. وي نبود امنيت در خليج فارس را مربوط به عوامل داخلي و خارجي دانست و گفت اين عوامل با هم كار مي كنند . بنابراين اگر از بعد امنيت نگاه كنيم تنها نبايد به سازمان ملل و شوراي امنيت تاكيد كنيم ،بلكه متوجه اشخاصي در درون كشورهاي بي ثبات باشيم كه از اين وضعيت بي امنيتي سود مي برند .
عبدالعزيز يوسف افزود :ما به يك امنيت بين المللي نياز داريم و بايد نگاه جمعي به اين مسئله داشته باشيم و يك نظام جديد بين المللي براي تامين امنيت ايجاد كنيم .
نظر شما