لگد چندباره آمریکا به برجام/ سر کبک دولت همچنان زیر برف است

خبرگزاری مهر- گروه سیاست: طرح تمدید ۱۰ ساله قانون تحریم های ایران روز پنجشنبه در سنای آمریکا با ۹۹ رای موافق از ۱۰۰ رای به تصویب رسید، طرحی که پیش تر مجلس نمایندگان آمریکا نیز آنرا با ۴۱۹ رای موافق در برابر ۱ رای مخالف به امضا رساند.

به نوشته واشنگتن پست اوباما برای وتوی این طرح قدرت کافی را ندارد چرا که این طرح به صورت فراجناحی و تقریبا با رای موافق همه نمایندگان و سناتورها اعم از جمهوریخواه و دموکرات به تصویب رسیده است و حتی اگر اوباما تصمیم بگیرد که این طرح را وتو کند، با توجه به همراهی اکثریت مطلق کنگره با این طرح هرگونه اقدام دولت برای وتو را ناکام خواهند گذاشت.

پیش تر رهبر معظم انقلاب در دیدار با بسیجیان در واکنش به این طرح آمریکا صراحتا تاکید کرده بودند: «اگر این تمدید، اجرایی و عملیاتی شود، قطعاً نقض برجام است و بدانند جمهوری اسلامی ایران حتماً در مقابل آن واکنش نشان خواهد داد. توافق هسته ای یا همان برجام نباید به وسیله ای برای فشار بر ملت و کشور ایران تبدیل شود. ایشان بیان داشتند که تمدید تحریم ها در واقع راه جدید آمریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران است، بازی ای که از دوران مذاکرات هسته ای و شاید پیش از آن آغاز شده بود، در زمان مذاکرات بود که آمریکا و ۱+۵ عجله ای برای توافق نداشتند چراکه تلاش های ایران را برای تحقق سریع تر توافق هسته ای دیده بودند و با طولانی تر کردن مذاکرات توانستند امتیازهای بسیاری از جمهوری اسلامی بگیرند؛ همین تعجیل سبب شد تا هم اکنون در آستانه یکسالگی برجام، آمریکا تمام تلاش خود را برای نقض این توافق انجام دهد و این همان موضوعی است که مقام معظم رهبری  هم آن را صراحتا اعلام کردند.»

این منویات رهبر معظم انقلاب را می توان اتمام حجتی درباره آینده برجام و راهی که باید مسئولان در قبال آن پیش بگیرند دانست، ایشان با بیانی صریح و روشن، راه را برای دولت و دست اندرکاران نظام روشن کردند تا ایران از هم اکنون خود را آماده مقابله با تهدیدات آمریکا کند.

همچنین علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در خصوص احتمال تمدید تحریمهای آمریکا علیه ایران موسوم به ایسا(ISA) گفته بود: «گرچه کشور ما از ابتدا با تحریم های ظالمانه آمریکا روبرو بوده و نتیجه آن نیز پیشرفتهای فراوان در عرصه های علمی، صنعتی و نظامی بوده است، اما تمدید تحریم ها در شرایط پسابرجام به نوعی لگد زدن به توافق برجام است.»

وی افزوده بود: «تمام ناظران بین المللی و کشورها بر صحت اجرای تعهدات ایران در برجام اذعان دارند و در صورت نقض برجام از سوی طرف مقابل، بسته اقدامات فنی پیش بینی شده به عنوان پاسخ به سرعت اعمال خواهد شد.»

اما حال که این طرح تصویب و تبدیل به قانون شده است علی رغم این نقض عهد آشکار، خالقان برجام سکوت کرده اند گویی همچنان چشم امید به دستاورد تقریبا هیچ آن دارند و حامیان رسانه ای آنها هم مدام در حال توجیه اقدام مجلسین آمریکا هستند.

محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه که در خردادماه و در صحن علنی مجلس، در پاسخ به سوالی در خصوص تمدید تحریمهای داماتو گفته بود: «قطعا تمدید و اجرایی شدن مجدد این تحریم ها مغایر برجام خواهد بود»؛ امروز و  پس از تصویب این طرح در واکنشی ضعیف و با تعدیل اساسی موضعش می گوید: «این کار سنا در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور هم برسد، اثر اجرایی ندارد و از نظر جامعه بین‌المللی بی‌اعتباری دولت آمریکا را نشان می‌دهد.»

مجید تخت روانچی از دیگر اعضای ارشد تیم هسته ای در چهارم آذرماه در مصاحبه با برنامه «مِن طهران» شبکه خبری العالم اعلام کرده بود که «هر نوع تمدید تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای از نظر ما مردود و خلاف برجام است».

او گفته بود «همچنین هر نوع تحریمی که به بهانۀ دیگر اعمال شود، مردود و خلاف برجام است. در هر صورت باید منتظر بود تا مراحل بررسی طرح داماتو طی شود تا ببینیم مساله از چه قرار است. مسلماً اگر آمریکایی‌ها بخواهند به سمت نقض برجام حرکت کنند، جمهوری اسلامی ایران دست روی دست نخواهد گذاشت، زیرا برجام، سندی مورد توافق همگان است.» البته در دو روز گذشته از این عضو ارشد تیم مذاکره کننده، موضع جدیدی دیده نشده است.

تحریم های داماتو  یکی از تحریم های عمده علیه ایران بود که دولتمردان برای لغو آن برای مذاکره و توافق هسته ای اصرار می کردند؛ چرا که آمریکا با همین تحریم ها در دو دهه گذشته مانع همکاری کشور ها و شرکت های غیر آمریکایی با ایران می شد. اما حالا آقای ظریف، تمدید ۱۰ ساله همین تحریم ها را فاقد اثر اجرایی می داند!

از سویی دیگر حمید ابوطالبی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور در اظهار نظری تامل برانگیز در واکنش به تصویب قانون تمدید ۱۰ ساله تحریم‌ها علیه  ایران در سنای آمریکا در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشته است: «اگر برجام تعهدی چندجانبه است، نقض آن توسط یکی از اعضاء را نمی توان یک جانبه با نقض پاسخ گفت؛ هرنقضی، اقدام برعلیه تمامی متعهدین خواهد بود. مشروع ترین و شدیدترین روش مقابله با هر نقض برجام، برخورد هماهنگ، پاسخ شدید و یکپارچه تمامی متعهدین، اقدام براساس اجماع و انزوای ناقضان است.»

حتی اگر ایده ابوطالبی که شدیدترین روش مقابله با نقض برجام را برخورد هماهنگ و یکپارچه تمامی متعهدین می داند، را هم بپذیریم، باز هم شاهد فعالیت خاصی از سوی دولت و تیم مذاکره کننده هسته ای در جهت تحقق این ایده نبوده ایم. اگر واقعا دولت به این قائل باشد که همه کشورهای دیگر امضاکننده برجام باید به نقض آن واکنش نشان دهند باید در این مسیر دیپلماسی فعالی را پیش می گرفت و در تماس با مقامات ارشد این کشورها آنها را به موضع گیری علیه آمریکا می کشاند. حتی وزیرخارجه هم که در این روزهای حساس راهی شرق آسیا شده، در گفتگو با خبرنگاران می گوید : «ما نیازی نداریم که با مقامات هند ، چین و ژاپن درباره این اقدام امریکا وارد گفتگو شویم!» شاید آقای وزیر فراموش کرده اند که حداقل چین یکی از همان طرف های برجام است که جناب ابوطالبی تاکید کرده باید هماهنگ با آنها به اقدام آمریکا پاسخ داد.

در این میان اولین واکنش را سخنگوی وزارت خارجه نشان داد، البته بعد از گذشت ۱۲ ساعت از تصویب تحریم ها در سنا، در حالیکه با توجه به اینکه از قبل زمان رای گیری مشخص بود به راحتی آماده سازی بیانیه و انتشار فوری آن امکان پذیر بود مگر اینکه این تاخیر طولانی دلیل دیگری داشته باشد.

در این میان روزنامه های حامی دولت نیز به جای دفاع از منافع ملی و تقبیح عمل آمریکا، به منتقدان برجام  تاخته اند گویی که آنان در مجلس آمریکا رای به تصویب این قانون داده اند! روزنامه آفتاب در تحلیل غیرمنطقی خود در این باره نوشته است: «با این کار مخالفان برجام را علیه تیم مذاکره کننده بسیج و شرایط را از حالت طبیعی خارج کنند تا تیم مذاکره کننده در شرایط و جو غیرطبیعی تصمیمات ناصوابی بگیرد...روحانی، محمد جواد ظریف و صالحی، امروز بیش از هر زمان دیگری در سیبل حملات مخالفان خود قرار خواهند گرفت و چه بسا، بعد از تمدید تحریم‌های ۱۰ ساله توسط آمریکا، مخالفین دولت بتوانند با شانتاژهای رسانه ای شان، گروه‌های مردمی را نیز علیه مردان هسته ای دولت بشورانند.»، نگاه سیاسی و حزبی چنان بر این روزنامه مستولی شده که از کوچکترین اعتراض به این اقدام آمریکا هم دریغ کرده و تیغ قلم بران خود را تنها به صورت منتقدین برجام کشیده است.

در مجموع گویی کبک دولت همچنان زیر برف است و اکنون دولت نه تنها چشم خود را به نقض عهدهای طرف آمریکایی توافق بسته است بلکه «قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» که در تاریح ۲۵ مهرماه توسط رئیس مجلس به رئیس جمهور ابلاغ شده است را هم نادیده گرفته، قانونی که نمایندگان مجلس دولت را بر اجرای آن ملزم کرده اند.

این چشم بستن و بی اعتنایی به نقض عهد آمریکا در حالی است که مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۹ آبان ماه سال جاری در گزارشی ۶ ماهه خود از نحوه اجرای برجام با ذکر ۱۰ مورد نقض عهد آمریکا تاکید کرد: «جمهوری اسلامی تمامی تعهدات تعیین شده مربوط به خود را در برجام به اقرار و اعتراف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجرا کرده ولیکن کارشکنی‌های ظالمانه و خصمانه ایالات متحده، مانع اجرای کامل برجام و رفع تمامی تحریم‌های مالی و بانکی شده است. از این رو مجلس، دولت را ملزم می‌کند در اجرای قاطع بندهای ۹ گانه ماده واحده قانونی مصوب سال ۱۳۹۴ موسوم به قانون "اقدام متناسب و متقابل جمهوری اسلامی در اجرای برجام" صریح، شفاف و به موقع اقدام کند و به همراه گزارش‌های مرحله‌ای سه ماهه روند اجرای برجام، گزارش اقدامات متناسب و متقابل را به کمیسیون امنیت ملی ارسال کند.»

به راستی رئیس جمهور فقط در موضوع لغو سخنرانی یک نماینده جنجالی پاسدار و مجری قانون اساسی است و در موضوعی که به معشیت همه ایرانیان گره خورده نیازی نیست که شخصا با صلابت و جدیت به میدان بیاد و دستورات لازم برای اجرای قوانین مشخص را بدهد؟!!