یک نکوداشت تحت تاثیر هشدار استاد/ لطفا با موسیقی سنتی شوخی نکنید

به گزارش خبرنگار مهر، ویژه برنامه «شبی به یاد ناصر فرهنگ‌فر» شنبه شب بیستم آذر با تجلیل از مقام هنری این نوازنده فقید و مطرح تمبک نوازی و اجرای چند برنامه موسیقایی ویژه توسط بزرگان هنر موسیقی در تالار وحدت تهران برگزار شد.

در ابتدای این برنامه که اجرای طولانی آن بر عهده علیرضا پورامید پژوهشگر عرصه موسیقی بود، بعد از پخش کلیپی که در آن هنرمندانی چون بیژن کامکار، داود یاسری، محمدعلی کیانی‌نژاد، علی اکبر شکارچی، داود گنجه‌ای، کامبیز گنجه‌ای، رضا شفیعیان و آرش فرهنگ‌فر پیرامون شخصیت هنری زنده‌یاد فرهنگ‌فر به بیان نقطه نظرات خود پرداختند، دونوازی بهداد بابایی نوازنده سه تار و آرش فرهنگ فر نوازنده تمبک برای مخاطبان اجرا شد.

آغاز یک سخنرانی تند و تیز پیرامون فضای کنونی موسیقی کشور

پس از اجرای این برنامه دونوازی که با استقبال مخاطبان همراه بود، محمدعلی کیانی‌نژاد نوازنده و مدرس پیشکسوت نی طی صحبت‌هایی جالب توجه پیرامون شرایط کنونی موسیقی اصیل ایرانی و مقام هنری زنده‌یاد فرهنگ‌فر سخنرانی کرد که صحبت‌های وی دربرگیرنده حاشیه‌های جدیدی در عرصه موسیقی بود.

وی گفت: به طور حتم موسیقی اصیل ایرانی یا موسیقی سنتی به سختی امثال هنرمندانی چون ناصر فرهنگ‌فر، استاد جلیل شهناز و بزرگان دیگر را به خود خواهد دید چراکه این عزیزان در طول فعالیت های جانانه خود در عرصه موسیقی زحمت‌ها و مشقت‌های زیادی را تحمل کردند که نامشان در عرصه موسیقی ایرانی ماندگار شده است. ضمن اینکه ما باید به این نکته هم توجه کنیم گاهی متولی جریانات هنری بیشتر از خود هنرمند است که می‌تواند مورد بحث و بررسی بیشتری قرار گیرد.

آقای مرادخانی مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را احیا کنید

کیانی‌نژاد در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به تاسیس مرکز حفظ و اشاعه موسیقی با مدیریت زنده‌یاد داریوش صفوت طی دهه های گذشته توضیح داد: من بر این باورم اگر مرکز حفظ و اشاعه موسیقی نبود به طور حتم هنرمندانی چون پرویز مشکاتیان، ناصر فرهنگ‌فر و بسیاری دیگر از هنرمندان شایسته این سرزمین فرصتی برای ظهور و بروز نمی یافتند و من به روح زنده‌یاد صفوت درود می‌فرستم که متولی تشکیل و تاسیس چنین مرکزی شد اما حالا در جایگاهی قرار داریم؟ من فکر می کنم در حال حاضر چنین مرکزی را گم کرده‌ایم و من در همین جاست که از همه مسئولان به ویژه آقای مرادخانی می‌خواهم برای تشکیل چنین مراکزی اقدام کند.

وی ادامه داد: من از همه مسوولان فرهنگی استدعا می کنم هر چه زودترجوانان مستعد و شایسته موسیقی اصیل ایرانی را که در جشنواره هایی چون جشنواره موسیقی جوان ، جشنواره نوای خرم و سایر جشنواره ها می آیند و بعد دیگر کسی به فکر آنها نیست، شناسایی کند و برای انها بودجه بگذارد تا حداقل ماهی یک بار در یک مرکز ویژه کنار هم جمع شوند و مانند مرکز حفظ و اشاعه کارهایی را انجام دهند تا نتیجه آن همانی شود که امروز با هنرنمایی بزرگان موسیقی می‌بینیم.

فرهنگ‌فر یک بار هم به چوب تمبک ضربه نزد!

این نوازنده پیشکسوت نی بیان کرد: ما جوانان بسیار ارزشمندی داریم که باید به زور هم شده به آنها غیر از موسیقی ادبیات و موارد دیگر بیاموزیم که به اعتقاد من علت همین از هم گسیختگی موسیقی امروز ایران همین فقدان آشنایی با مواردی چون ادبیات است، چون دیگر نورعلی خان برومند و داریوش صفوتی نیست که جوانان را دور هم گرد آورد و به آنها در کنار موسیقی راه و رسم زندگی درست را بیاموزد. باور کنید موسیقی فقط ساز نیست. بلکه در نظر گرفتن اخلاقیاتی است که باید آنها را در نظر گرفت. شما باید به این موضوع توجه کنید برای اجرای یک موسیقی اصیل ایرانی درست می ‌ایست تمامی جوانب را در نظر گرفت، ما باید بدانیم اصلا آنسامبل موسیقی ایرانی چیست؟ اینکه بیاییم و بدون توجه به اصل ماجرا «چهارتا» کوزه و چند عدد بشقاب آهنی را در کنار سازهای ایرانی قرار دهیم نامش آنسامبل ایرانی نیست. اتفاقا همین موضوعات است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

کیانی‌نژاد با انتقاد از شرایط فعلی اجرای برخی از آثار موسیقایی که با عنوان موسیقی اصیل ایرانی به مخاطب ارائه می شود، گفت: من خوب یادم می آید که زنده‌یاد ناصر فرهنگ‌فر به دلیل توجه فراوانی که به ماجرای اخلاق داشت حتی یک بار هم به چوب تمبک ضربه نزد و این نشان دهنده حیای یک هنرمند است که سال‌های سال سینه به سینه مفاهیم و چارچوب‌های اخلاقی نوازندگی را حفظ می‌کرد. آخر این چه کاری است که فلان نوازنده هنوز به 20 نت نرسیده شروع به تکان دادن سر و حرکت دادن آن به این سو و آن سو می کند؟ باور کنید اینها همان چیزهایی است که بنده توجه مدیران را به آن جلب می‌کنم که مواظب خطر آن باشند.

داریوش صفوت برای اهالی موسیقی معلم کاراته استخدام کرد

وی افزود: من خوب به یاد دارم که زنده‌یاد صفوت در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی که امیدوارم روزی شاهد احیای آن باشم برای ما معلم کاراته و زبان انگلیسی استخدام می‌کرد. او بر این باور بود در ورزش کاراته عناصر روحی و جسمی‌ای وجود دارد که می‌تواند به هنرمند فعال موسیقی کمک زیادی کند. او همواره به ما توصیه می‌کرد که شما وقتی به خارج از کشور برای اجرای برنامه و کنسرت می روید باید زبان انگلیسی بدانید که حداقل در محاوره و ایجاد دیالوگ به مشکلی نخورید. او به هیچ عنوان دوست نداشت که هنرمند فعال موسیقی اصیل ایرانی در مواجه با مخاطب خارجی خود درمانده باشد.

این هنرمند اظهار کرد: من از همه سروران و مدیران استدعا می‌کنم چند نفر را انتخاب کنند تا آنها بتوانند در قالب یک مجموعه منسجم فضایی را فراهم کنند تا اهالی موسیقی با جوانان هنرمند در ارتباط باشند. همه ما باید بدانیم که مشکاتیان، لطفی و علیزاده همین طوری درست نمی‌شوند مگر اینکه میدانی برای پرورش داشته باشند. به خدا سوگند اگر این موارد را در نظر نگیریم ما در آینده‌ای نزدیک در حوزه موسیقی اصیل ایرانی با مشکل جدی رو به رو خواهیم شد. ما باید فضایی را ترتیب دهیم که هنرمندان جوان و مستعد موسیقی ایرانی آنقدر زود جو گیر نشوند، ما باید آنها از هر نظر تربیت کنیم که بدانند موسیقی اصیل ایرانی یعنی چه؟ یادش بخیر زنده‌یاد فرهنگ‌فر به قدری در فضای درست و مناسبی تربیت یافته بود که غیر از موسیقی شعر هم می‌نوشت و خوشنویسی هم می‌کرد، حتی گاهی شعرهای او به قدری جدی می‌شد که استاد ابتهاج هم حیران می‌ماند.

فرهنگ‌فر به این زودی‌ها از میان ما نمی‌رفت اگر...

کیانی‌نژاد عنوان کرد: من بر این باورم این کلمه «استاد» است که باید برای هم‌نشینی در کنار نامی چون ناصر فرهنگ‌فر افتخار کند چراکه او به معنای واقعی تربیت شده فضای ارزشمند و اصولی در عرصه موسیقی بود. من امشب به این شرط پذیرفتم سخنرانی کنم که بتوانم حرف‌های دلم را بگویم چون مدت زیادی است از شرایط کنونی موسیقی کشور دل آزرده‌ام و بر این باورم کارهایی روی صحنه‌ها اجرا می‌شوند که شایسته موسیقی ایرانی نیست و اگر ماجرا به همین شکل ادامه پیدا کند بعید می‌دانم که تا 20 سال دیگر نوازنده خوبی داشته باشیم.

وی ادامه داد: ما باید آگاه باشیم که موسیقیدان خلاق به این راحتی‌ها دست یافتنی نیست و حالا دیگر وقت آن رسیده که به فکر درست کردن ماجرا باشیم. که در این زمینه مسئولان وزارت ارشاد و هر نهاد دیگری می توانند این حمایت ها را آغاز کنند. من حتم دارم اگر از فرهنگ‌فر درست حمایت می‌شد او به این زودی‌ها از میان ما نمی‌رفت. پس لازم است که این بار خیلی جدی‌تر از گذشته بزرگترها و مدیران مواظب اهالی موسیقی باشند. من بازهم به این نکته اشاره می کنم که آقایان موسیقی سنتی ایران دارای یک شناسنامه بسیار قوی است، لطفا با آن شوخی نکنید و اگر متاسفانه این شوخی را انجام دهید نتیجه ماجرا باعث خجالت همه ما می شود.

به جای اینکه تکنیک را درست کنند می روند ساز می سازند

این مدرس صاحب نام موسیقی اصیل ایرانی در صحبت‌های خود تصریح کرد: برخی ها به جای اینکه بروند و تکنیک نوازندگی را درست کنند، می روند ساز را عوض می کنند یا با سه نت در یک اجرای زنده شروع به تکان دادن سر می کنند ما باید بدانیم چنین حرکت هایی شایسته موسیقی ایرانی نیست. اصلا از طرز لباس پوشیدن تا جزیی ترین کارها روی صحنه برای اجرای موسیقی اصیل ایرانی آدابی دارد که باید به آن توجه کرد. همین ناصر فرهنگ‌فر عزیز نمونه بسیار خوبی برای تبیین فضایی است که به آن اشاره کردم. شما یک نفر را نمی توانید پیدا کنید که بگوید ناصر فرهنگ‌فر یک بار در جایی بیهوده حرف بزند. او به اعتقاد من یکی از با ادب‌ترین هنرمندان نوازنده در عرصه موسیقی اصیل ایرانی بود که وقتی با او ساز می زدیم گویی پرنده ای آماده پرواز است.

کیانی‌نژاد در بخش دیگری از این برنامه که در تالار وحدت برگزار می شد، عنوان کرد: خصلت یک موزیسین اصیل ایرانی باید همانی باشد که به آن اشاره کردم. یک نوازنده هیچ گاه نباید دچار شهرت های کاذب شود. به عنوان نمونه اگر موزیسینی بیاید «سه گاه» بزند و به یک مرتبه همه چیز را رها کرده و هر آنچه دلش خواست بزند که دیگر این موسیقی، موسیقی اصیل ایرانی نیست. جالب اینکه برخی ها فکر می کنند خارجی ها آدم های گیجی هستند بنابراین می روند و ساختار یک ساز را عوض می کنند و در سازی مانند نی سوراخ اضافه می کنند.

زنده‌یاد کسایی هم بلد بود به ساز نی سوراخ اضافه کند اما ...

این نوازنده نی بیان کرد: در کشوری مانند آمریکا فضا به سمتی رفته که آنها دوست دارند با ساز نی آشنایی بیشتری پیدا کنند آن وقت برخی ها می روند و کلید و سوراخ به نی اضافه می‌کنند. باور کنید زنده یاد کسایی هم بلد بود از این کارها کند اما چرا دست به چنین اقدامی نزد؟ چون می دانست ساز ایرانی شناسنامه ای ارزشمند و به حد کفایت وجوه فنی بالایی دارد که می توان بهترین نغمات را از این ساز تولید کرد.

کیانی‌نژاد گفت: من به هیچ عنوان با نوآوری مخالفتی ندارم اما بر این باورم موسیقی سنتی چارچوب دارد که ما به جای ساز درست کردن و تغییر در ساختار آن می توانیم به ارتقای کیفیت چوب آن ساز بیندیشیم. به هر ترتیب ما باید برای موسیقی اصیل ایرانی شناسنامه درست کنیم چون موسیقی اصیل ایرانی درحال فراموش شدن است.

حلقه گل در گردن استاد سازنده ساز

بعد از صحبت های پرحاشیه محمدعلی کیانی‌نژاد نوبت به اجرای دونوازی سنتور میلاد کیایی نوازنده مطرح سنتور و تمبک نوازی پیمان ناصح‌پور رسید که این بخش نیز با استقبال مورد توجه مخاطبان مواجه شد.

میلاد کیایی بعد از پایان اجرای این بخش با اهدای دسته گل یکی از تماشاگران به وی همراه شد، گفت: همیشه این موضوع را گفته ام هرجا نوای دل انگیزی از یک ساز می شنوید باید از سازنده اش تشکر کرد و من در اینجا می خواهم این دسته گل را به استاد محسن راسخ سازنده سازی که هم اکنون نواختم، تقدیم کنم.

اهدای سردم زرین جشنواره مرشدان ایران به فرزندان زنده یاد فرهنگ فر

در بخش بعدی برنامه هم استاد علی اکبر شکارچی نوازنده پیشکسوت کمانچه به اجرای بداهه نوازی و بداهه خوانی پرداخت، این در حالی است که سردَم زرین جشنواره مرشدان ایران از سوی بنیاد فردوسی به آرش فرهنگ فر و خواهرش اهدا شد.

اجرای دونوازی شهرام میرجلالی نوازنده تار و آرش فرهنگ‌فر نوازنده تمبک بخش پایانی ویژه برنامه «شبی به یاد ناصر فرهنگ‌فر» را تشکیل داد.

لوریس چکناوریان، قاسم رفعتی، محسن قاضی مرادی، داود گنجه ای، اردوان کامکار، یارتا یاران، قاسم زارع، کامبیز گنجه ای، علی بوستان، پژمان حدادی، حمیدرضا عاطفی، حمید خزاعی، فرامرز ظلی، جواد غراب و علی مرادخانی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله مهمانانی بودند که در این برنامه حضور داشتند.