به گزارش خبرگزاري مهر، ماه سپتامبر ماهي است كه در آن بزرگترين نهاد بين المللي شاهد جنب و جوش خاصي در اهداف و اركان خود است . به دليل تجمع رؤساي شخص اول دولتها در مقر اصلي سازمان ملل متحد در نيويورك در اين ماه، مهمترين دغدغه هاي جوامع بشري به بحث گذاشته مي شود .
در نشست سپتامبر سال جاري ميلادي انتخاب دبير كل آتي سازمان ملل يكي از مباحث اصلي دولتهاي عضو سازمان ملل متحد بوده و است و اين موضوع بنا بر روال عادي خود بايد تا پيش از اتمام سال جاري ميلادي حل شده باشد . دبيركل كه به عنوان عالي ترين مقام سازمان ملل متحد به شمار مي رود، شخصيتي است كه رياست دبيرخانه سازمان را بر عهده دارد و مواد 97 تا 101 منشور وظايف و اختيارات آن را مشخص مي كند، اما دامنه و ميزان نقش دبير كلي سازمان ملل متحد علاوه بر اختيارات رسمي متاثر از عوامل ديگري مانند شخصيت و نفوذ دبيركل ، فضاي بين المللي موجود و اراده وي براي استفاده از اختيارات دبيركل در منشور و ميزان پذيرش دبير كل توسط قدرتهاي بزرگ به ويژه آمريكا مي باشد .
وظايف دبير كل
وظايف دبير كل به دو دسته تقسيم مي شود : وظايف اداري ، نخستين قسم از مسئوليتها محسوب مي شود كه شامل تضمين برگزاري صحيح گردهمايي هايي است كه تحت حمايت سازمان ملل متحد برگزار مي گردد. ارائه پيشنهاد در مورد روش و آيين كار كنفرانس ها، مشاوره حقوقي و فني در تهيه پيش نويس اسناد، هماهنگي در برنامه هاي كار دبيرخانه با سازمانهاي تخصصي، مسئوليت تنظيم برنامه بودجه سازمان ملل متحد ، امين معاهدات بين المللي بودن و تسليم گزارش كار سالانه اين سازمان به مجمع عمومي مي باشد . دسته دوم وظايف دبير كل اجرايي است كه شامل موارد جلب توجه شوراي امنيت به مسائل حفظ صلح و امنيت بين المللي ، ابتكار عمل در زمينه پركردن خلاء موجود در زمينه صلح و امنيت بين المللي ، مساعي جميله و ميانجيگري ميان دولتها ، انجام اقداماتي به نيابت از سوي اركان سازمان ملل متحد و نمايندگي از جانب اين سازمان براي انعقاد موافقتنامه ها و تعقيب دعاوي حقوقي سازمان ملل متحد در مراجع قضايي مي باشد .
نحوه تعيين دبير كل
در حال حاضر فرايند انتخاب دبير كل به شكل سنتي بر اساس غير رسمي چرخشي از قاره هاي مختلف انتخاب مي گردد . براي تعيين دبير كل، در ابتدا شوراي امنيت در يك جلسه خصوصي كانديداها را بررسي كرده و پس از راي گيري به صورت غير تشريفاتي، با صدور قطعنامه اي يكي از كانديداها را به عنوان نامزد دبير كلي به مجمع عمومي معرفي مي كند . متعاقبا مجمع در مذاكرات خصوصي موضوع را بررسي و سپس در جلسه عمومي و از طريق راي مخفي نظر قطعي خود را اعلام مي كند . مدت تصدي اين مقام در منشور تعيين نشده است، اما در سال 1946 مجمع عمومي اين مدت را 5 سال تعيين كرد كه البته قابل تمديد است .
حواشي تعيين دبير كل
از نظر تاريخي در زمينه تعيين دبيركل چند رويداد تا حدودي مشكلات حقوقي به وجود آمده است . اولين مشكل به هنگام پايان يافتن مدت خدمت آقاي تريگولي در سال 1950 بروز كرد . در اين سال شوراي امنيت اعلام كرد كه به هيچ وجه قادر به توصيه فردي براي تصدي اين پست به مجمع عمومي نيست . به دنبال نظر شوراي امنيت ، مجمع موضوع تعيين دبير كل را - بر خلاف مخالفت اتحاد جماهير شوروي - در دستور كار خود قرار داد و به موجب قطعنامه 492 تصميم گرفت كه آقاي تريگولي را براي سه سال ديگر در آن مقام ابقا نمايد .
رويداد قابل ذكر ديگر در پي مرگ آقاي هامر شولد توسط مجمع عمومي برگزيده شد . دبير كل جديد پس از توصيه نامه شوراي امنيت بعدها مورد تاييد هر دو ارگان قرار مي گيرد . عدم انتخاب پطروس غالي به دبير كلي مجدد سازمان ملل به دليل انتقاد از سياستهاي آمريكا از ديگر رويدادهاي غير معمول بود . آمريكا با قاطعيت از انتخاب مجدد وي جلوگيري كرد تا پطروس غالي اولين دبير كلي باشد كه در نرم معمول خود از انتخاب به دبيركلي مجدد سازمان ملل محروم باشد .
دبيركل هاي پيشين
1 - تريگوه لي ( Trygve Lie ) - از فوريه 1946 تا آوريل 1953 . وي پيش از اين سمت وزير خارجه نروژ بود .
2 - داگ هامر شولد ( Dag Hammershjold ) - از آوريل 1953 تا سپتامبر 1961 . وي قبلا كفيل وزير خارجه سوئد بود .
3 - او.تانت (U . Thant ) - از سپتامبر 1961 تا اول ژانويه 1972 . وي رئيس هيئت نمايندگي برمه در سازمان ملل متحد بود .
4 - كورت والدهايم ( Kurt Waldheim ) - از ژانويه 1972 تا اول ژانويه 1982 . تبعه اتريش .
5 - پرز دو كوئيار ( Janvier Perez De Cuellar ) - از ژانويه 1982 تا 1992 . تبعه پرو .
6 - پطروس غالي ( Boutros - Ghali ) - از ژانويه 1992 تا 31 دسامبر 1996 . تبعه مصر .
7 - كوفي عنان ( Kufi - Annan ) - از اول ژانويه 1997 تا به اكنون . تبعه غنا
دبير كل آينده
شوراي امنيت از ماه فوريه (بهمن 84) سلسله نشست هاي غير رسمي متوالي را براي مقدمات جانشيني كوفي عنان برگزار كرده است كه برخي از آنها مخفيانه بوده است . بر اساس ترتيب سهميه اي، قاره آسيا در اولويت قرار دارد، اما در اين بين آمريكا مخالف گردش جغرافيايي انتخاب دبيركل سازمان ملل است و اعلام كرده است هر فردي كه شايستگي اين سمت را داشته باشد، بايد دبيركل سازمان ملل شود.
بر طبق سنوات گذشته انتظار اينكه آمريكا اما و اگري را درباره انتخاب دبير كل مطرح كند، قابل پيش بيني بود. آنچه كه در اينجا قابل بررسي است مسئوليت سنگين دبيركل آينده سازمان ملل متحد است و مخالفت آمريكا در بر هم زدن منشور سازمان و پذيرش آن از طرف ساير اعضا بعيد به نظر مي رسد .
رسوايي در برنامه نفت در برابر غذا ، انحرافات اخلاقي نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل متحد، عدم اجراي خواسته هاي كوفي عنان از سوي برخي كشورها و بي توجهي به قوانين اين سازمان بين المللي كه سبب كمرنگ شدن نقش آن در جهان شده سبب گرديده كه ساختار سازمان ملل متحد با عدم مشروعيت روبرو شود.جانشين آينده عنان با چالش ترميم چهره تخريب شده سازمان ملل متحد روبرو است . از طرف ديگر، هنوز دفتر اصلاحات سازمان ملل باز است و به مقصد رساندن اين اصلاحات وظيفه دبيركل آينده را سنگين تر خواهد كرد . شرايط نوين بين المللي و شكل گيري نظام جهاني سلسله مراتبي چالشهاي جديدي را در عرصه بين المللي به وجود آورده است و دبير كل آتي بايد راهبر روند اصلاحاتي باشد كه از دو سال قبل به طور جدي شروع شده است و هنوز به نقطه معلومي نرسيده است .
نظر شما