خبرگزاری مهر، گروه استان ها-مهناز همتی: یکی از بخش‌های اقتصادی شهرستان شاهرود که همواره دولت در آن با فراز و نشیب‌هایی همراه است بخش کشاورزی محسوب می‌شود که دراین‌بین عدم رعایت الگوی کشت مناسب توسط بهره‌برداران و عدم اطلاع‌رسانی به هنگام باعث بروز مشکلاتی در قطب کشاورزی استان سمنان شده است اما دراین‌بین بیشترین خسارت را کشاورزان روستای مزج و جیلان از توابع شهر کلاته خیج بخش بسطام متحمل شدند.
دولت باید با ارائه الگو و برنامه کشت، زارعان مزج و جیلان را هدایت و راهنمایی کند تا یک سال شاهد انبار پیازهای بی بازار نباشیم. مزج و جیلان را قطب پیاز استان سمنان می‌دانند اما کشت این محصول طبق سنت‌های کهن این منطقه بسته به نوع بازار سال قبل تعیین می‌شود برای مثال اگر در سال ۹۰چند نفر از روستائیان با کشت پیاز مبالغی قابل توجه را دریافت کردند، در سال بعد تعداد پیازکاران این روستاها سه برابر می‌شود و اگر در سال۹۲ قیمت پیاز افت کند در آن سال کسی پیاز نمی‌فروشد این امر اما کشاورزان منطقه را با مشکل روبرو ساخته که عدم یافت بازار مناسب و مداوم برای محصولات تولیدی نخستینِ آن‌ها است.
کشت پیاز به‌طور متناوب به دلیل کشت‌های سنتی و عدم آموزش به کشاورزان، در یک سال پول‌های خوبی را به دست مردم مزج و جیلان می‌رساند و وقتی اصطلاحاً دست درکشت این محصول زیاد شد، سال بعد دقیقاً بهای پیاز افت می‌کند چراکه فراوانی آن در بازار، عاملی برای کاهش قیمت است اما دراین‌بین، برخی کارشناسان معتقد هستند، این دولت است که باید با ارائه الگو و برنامه کشت، زارعان مزج و جیلان را هدایت و راهنمایی کند تا یک سال شاهد انبار پیازهای بی بازار نباشیم و سال بعد، کمبود این محصول، بهای آن را در بازار افزایش دهد.
کشاورزان مشکلات خود را بازگو می‌کنند
حسن صادقی یکی از کشاورزان منطقه که در سال زارعی دو هکتار از اراضی خود را به کشت پیاز اختصاص داده است درباره انبار شدن پیازهای خود، می‌گوید: متأسفانه در برهه زمانی که پیاز زیر قیمت بازار بخواهد عرضه شود ناگزیر بایست انبار کرد تا بازار مصرفی خود را پیدا کند.
وی با بیان اینکه بازاریابی را انجام می‌دهیم مشکلی ازنظر تولید و نهاده نداریم لیکن فروش شرط اصلی برای بهره‌برداران است، می‌افزاید: در سال جاری برای پیاز ۴۲میلیون تومان هزینه و ۲۰میلیون تومان ضرر را متحمل شدیم از سوی دیگر صنایع تبدیلی که در کنار کشاورزان به رونق اقتصادی کمک می‌کند در منطقه موجود نیست، چالش دیگر بالا بودن سود بانکی است که کشاورز را از سرمایه‌گذاری منصرف می‌کند، همچنین تداوم کشاورزی به وجود آب وابسته است، روستاهای بسطام کم آب هستند لذا معتقدیم دولت باید برای فراگیر شدن استفاده از دستگاه‌های تحت‌فشار آبیاری حمایت بیشتری کند تا مردم به این‌سو تشویق شوند که کشاورزان بیشتری با انجام آن در صرفه‌جویی مصرف آب کمک کنند که دراین‌بین مروجان و محققان می‌توانند با آموزش و همکاری‌های بیشتر به کشاورز مشاوره دهند.
زنجیره فروش تکمیل نیست
محمدحسن نعیمی کشاورز دیگری است که کمتر از یک هکتار سطح زیر کشت پیاز دارد او که برای نخستین بار این محصول را در زمین خود کشت و حدود ۴۰تن برداشت محصول داشته است درباره مشکلات کشاورزان می‌گوید: به علت سرمای ناگهانی در منطقه قسمت عمده‌ای از محصول دچار خسارت شد در حالی که خرید این محصول از کشاورز برای هر کیلو ۳۵۰ تا ۴۰۰تومان است و در حال حاضر پایین بودن این قیمت باعث شد تا کشاورزان برای رسیدن به نرخ مطلوب در مقایسه با سال گذشته پیاز خود را انبار کنند.
وی می‌افزاید: وجود صنایع تبدیلی مانند راه‌اندازی تولید چیپس پیاز دراین‌بین می‌تواند نقش مهمی در تکمیل زنجیره تولید ایفا کند ولی مشکل اصلی نبود واحد مشخص برای کشت پیاز و عدم ظرفیت سنجی آن در منطقه است وجود این صنایع در سطح زیاد پاسخگوی نیاز کشاورزان خواهد بود.
وجود صنایع تبدیلی مانند راه‌اندازی تولید چیپس پیاز دراین‌بین می‌تواند نقش مهمی در تکمیل زنجیره تولید ایفا کند. این کشاورز معتقد است: تغییر الگوی کشت تنها راه نجات از مشکلات کشاورزی است و باید در این راستا جهاد کشاورزی با همکاری کشاورزان نرخ و مقدار مشخص به بهره‌بردار اعلام کنند چراکه قیمت‌ها دست ارگان بزرگ‌تری است که کل کشور را پوشش می‌دهد و من تنها می‌توانم مزرعه خود را ببینم و اگر قرار است محصولی کشت نشود باید به کشاورز اعلام شود.
توان سنجی کشت محصولات باید اولویت فعالیت کشاورز باشد
رئیس خانه کشاورز شاهرود نیز درباره مشکلات پیازکاران ضمن بیان اینکه کشاورزان به این نگاه نمی‌کنند که بازار چقدر گنجایش و ظرفیت دارد، می‌گوید: مثلا اگر امسالقیمت پیاز خوب شد، کشاورزان در سال آینده پیاز می‌کارند که با مشکلاتی مانند کسادی بازار مواجه می‌شوند.
محمدحسین خنکال می‌افزاید: در مرج و جیلان شاهرود چغندر قند کشت می‌شد و درزمانی که پیاز به بازار خوبی رسید چغندر را تعطیل و همه به سمت کشت پیاز پیش رفتند که به‌عنوان‌مثال کشاورز با این ذهنیت فعالیت می‌کند که اگر پیاز را ۵۰۰تومان بخرند و ما هر هکتار ۷۰تن برداشت می‌کنیم، زحمتی که کاشت و برداشت چغندر دارد را هم ندارد با این نگاه پیاز را کشت می‌کنند و به این دردسر گرفتار می‌شوند.
وی می‌گوید: یک سر کلاف سردرگم کشاورزی به صادرات و سیاست‌های دولت و سرنخ دیگر آن به بهره‌برداران برگشت می‌خورد بدون اینکه بازاریابی کنند و ظرفیت بازار را بسنجند و از سوی دیگر چغندرقند در قبال فروش محصول خود به کارخانه قند با چالش‌هایی مواجه بود و این مهم دلایلی است که باعث شد کشاورزان منطقه شاهرود به پیاز کاری اقبال بیشتری نشان دهند همچنین کارخانه‌های تولید بخش کشاورزی کارآفرینی، ایجاد شغل نمی‌کند زمانی که اراضی را یکپارچه‌سازی می‌کنیم یعنی خرده‌مالکان کنار می‌روند، به‌عنوان‌مثال سامانه‌های دولت بر این منوال است که باید به سمت آبیاری نوین حرکت کنیم این باعث می‌شود یک مزرعه ۵۰هکتاری که حداقل سه کشاورز نیاز دارد تا بتوانند آبیاری را انجام دهند زمانی این سیستم آبیاری را پیاده می‌کنیم همه کار آن سه کشاورز را با یک تراکتور و یک کارگر انجام می‌دهیم.
ایجاد صنایع تبدیلی راه نجات است
دبیر خانه کشاورز استان سمنان همچنین می‌گوید: درواقع شغلی در کشاورزی نداریم و باید در شغل‌های وابسته به کشاورزی ورود پیدا کنیم، در صنایع تبدیلی مانند چیپس پیاز و خشک‌کردن پیاز کارهای زیادی انجام شد که متأسفانه از سرمایه‌گذار حمایت نشد، سرمایه‌گذار پشتوانه دولتی تسهیلات با سود پایین نیازمند است که این اتفاقات رخ نمی‌دهد چراکه ریسک‌پذیری آن بالا است.
خنکال با بیان اینکه در حال حاضر نرخ پیاز در میدان بار ۵۰۰تا ۷۰۰تومان است، گفت: کشاورزان و مسئولان بدون اینکه بازار مصرف را ببیند اقدام به کشت محصول می‌کنند و معتقدیم تغییر الگوی کشت بدون نظر کارشناسی نباید اتفاق بیفتند به‌عنوان‌مثال درباره گل زعفران سوق دادن کشاورز به‌سوی تغییر الگوی کشت بدون در نظر گرفتن وجود نیروی ماهر یکی دیگر از مشکلات کشاورزی منطقه است که باید برای تغییر الگوی کشت همه جوانب کار مورد بررسی قرار گیرد.
روستای مزج ۲۵۰هکتار سطح زیر کشت پیاز دارد
رئیس جهاد کشاورزی شاهرود هم در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن‌بیان اینکه در شهرستان ۳۱۵هکتار سطح زیر کشت پیاز وجود دارد درباره مشکلات کشاورزان می‌گوید: قیمت بالایی که پیاز در سال گذشته داشت باعث شد که امسال بهره‌برداران اقبال بیشتری به کشت این محصول داشته باشند، سطح زیر کشت پیاز در سال گذشته پایین بود و عمدتاً روستای مزج در منطقه کلاته‌های غربی که ۲۵۰هکتار از سطح زیر کشت مربوط به آن منطقه است عمده‌ترین منطقه کشت پیاز را در شاهرود به خود اختصاص داده است.
قیمت محصولات کشاورزی تابع شرایط بازار و عرضه و تقاضا است و راه دیگری برای آن وجود ندارد. محمدرضا قاسمی می‌افزاید: سال گذشته به دلیل قیمت خوبی که پیاز داشت کشاورزان فروش خوبی از پیاز داشتند و این امر باعث شد تا امسال اقبال بیشتری به کشت این محصول نشان داده شود و باعث شد سطح زیر کشت و میزان تولید افزایش پیدا کند که این امر مسلماً با همان میزان تقاضا مواجه نیست و قیمت کاهش پیدا کرد و تمهیداتی که وزیر ابلاغ کرده به تعاون روستایی مبنی بر خرید تضمینی پیاز باقیمت ۲۶۴تومان برای هر کیلوگرم پیاز است.
وی با ابراز اینکه شبکه تعاون روستایی می‌تواند در صورت تأمین اعتبار پیازی که کشاورزان به هر دلیل نتوانستند بفروشند را با این قیمت مناسب خریداری کند، می‌افزاید: غالباً پیازکاران در سال‌های گذشته باقیمت‌های بالاتر پیاز را به فروش می‌رساندند به نحوی که در سال گذشته پیاز باقیمت بیش از دو هزار تومان هم به فروش رسید ولی امسال قیمت‌ها بسیار کمتر ازآنچه تصور می‌شود برآورد شده که تابع شرایط بازار و عرضه و تقاضا است و راه دیگری برای آن وجود ندارد.
جلوی ضرر را می‌توان گرفت
رئیس جهاد کشاورزی شاهرود همچنین با اعتقاد بر اینکه جلوی ضرر را به این نحو می‌توان گرفت که باید انبارهای مناسب در اختیار کشاورزان قرار گیرد تا بتوان ذخیره‌سازی را به صورت اصولی انجام و محصول را به‌تدریج وارد بازار کرد، چراکه ورود یک‌باره محصول در فصل برداشت افت قیمت را به دنبال دارد، گفت: در منطقه مزج بهره‌برداران انبارهای خوبی را با کمک بخش دولتی در سال‌های اخیر احداث کرده‌اند که ظرفیت نگه‌داری پیاز را در منطقه افزایش داده است.
قاسمی می‌افزاید: برای همه محصولات کشاورزی اعم از زراعی، باغی دامی، طیور و آبزیان داشتن زنجیره تولید که بخشی از صنایع تبدیلی و تکمیلی هستند جزئی از ضروریات محسوب می‌شود و از سرمایه‌گذارانی که برای تکمیل زنجیره تولید اقدام کنند حمایت می‌کنیم و در ارتباط با پیاز هم در سنوات گذشته از محل طرح توسعه کشاورزی واحد صنعتی در محل شهرک صنعتی استقرار پیدا کرد تسهیلات پرداخت و توانستیم این واحد را به مرحله تولید و فعالیت برسانیم.
باید انبارهای مناسب در اختیار کشاورزان قرار گیرد تا بتوان ذخیره‌سازی را به صورت اصولی انجام و محصول را به‌تدریج وارد بازار کرد. وی می‌گوید: هدف این بود که تا حد امکان این واحد تولیدی را با کشاورزان شاهرود آشنا کنیم تا ارقامی از پیاز را کشت کنند که موردنظر واحد صنعتی باشد که این مهم در حال حاضر اتفاق نیفتاد و در این فرایند به نتایجی که موردنظر است نرسیدیم و قطعاً اگر این واحد راه‌اندازی شود می‌توان با کشاورزان منطقه مزج به توافق رسید تا نوع پیاز سفید را کشت و در اختیار این واحد قرار دهند که در حال حاضر این امر محقق نشد و کشاورزان ورود جدی نداشتند چراکه در مقاطعی می‌توانند پیاز را باقیمت بالاتر به فروش برسانند به ریسک‌پذیری تمایل بیشتری دارند تا اینکه بخواهند باقیمت مشخص و تمام‌شده محصول خود را به کارخانه بفروشند.
بازار محصولات کشاورزی تعاملی دوسویه است
رئیس جهاد کشاورزی شاهرود همچنین می‌گوید: این بحث دوطرفه است از یک‌سو کشاورزان باید همراهی بیشتری را داشته باشند و از سوی دیگر این واحد تولیدی باید قرارداد مشخص با تولیدکنندگان منعقد کند به این صورت که نهاده و امکانات را تأمین کرده و اگر هر دو طرف به تفاهم برسند می‌تواند یک ظرفیت را در این زمینه در شهرستان ایجاد کند.
قاسمی می‌افزاید: ارقامی که از پیاز در منطقه کشت می‌شود کاملاً سازگار با محیط است و مشکل در تولید نیست چراکه در منطقه مزج مشاهده می‌کنیم عملکردها در تولید پیاز بسیار بالا است در طی سال‌های اخیر کشاورزان نمونه استانی که ظرفیت نمونه کشوری رادارند ازنظر میزان تولید و عملکرد در واحد سطح از همین منطقه مزج انتخاب می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه در سال زارعی که پشت سر گذاشتیم رکود تولید برای محصول پیاز بیش از ۱۷۰تن در هر هکتار برای کشاورزان نمونه در منطقه است، افزود: زرقان ارقامی است که به‌صورت عمده در منطقه شاهرود کشت می‌شود.
آماده خرید تضمینی پیاز کشاورزان هستیم
رئیس تعاون روستایی استان سمنان نیز در پاسخ به این مشکل در خصوص پیاز کاران روستای مزج و جیلان شاهرود می‌گوید: کشاورزان با مشکل انباشت و عدم فروش پیاز مواجه شده‌اند که در این خصوص جهاد کشاورزی استان می‌تواند با ارسال نامه به دولت با درخواست مجوز از وزیر خرید تضمینی پیاز را اعلام کند که دراین‌بین باید گفت قیمت خرید تضمینی نرخ مشخص و ثابتی است که با ابلاغ آن پیازها را از کشاورزان خرید تضمینی می‌کنیم مانند مشکلی که برای پرتغال در مازندران رخ داد که در شمال دولت پرتغال سرمازده را خرید تضمینی کرد.
مرتضی معتمد بیان داشت: هیچ مانعی برای احداث واحدهای تولیدی در تکمیل زنجیره تولید وجود ندارد شرکت تعاونی روستای مزج یک پروژه‌ای به نام تولید چیپس پیاز دارد که طراحی‌شده و در مرحله تأمین اعتبار قرار دارد اما چالشی که دراین‌بین وجود دارد نوسان قیمت پیاز است و در سالی که نرخ فوش بالا است کشاورزان رغبت نمی‌کنند حتی محصول درجه پایین خود را برای تولید چیپس پیاز در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهند و در سال بعد به حدی قیمت کاهش پیدا می‌کند که هرچقدر چیپس پیاز تولید کنید باز نمی‌تواند یک‌دهم پیاز تولیدی منطقه را تبدیل به چیپس کند، درزمانی که ۲۰هزار تن پیاز در منطقه مزج تولید می‌شود چه کارخانه‌ای می‌تواند این میزان را به چیپس پیاز تبدیل کند و اگر تبدیل کند بازار فروش آن کجاست؟
شرکت تعاونی روستای مزج یک پروژه‌ای به نام تولید چیپس پیاز دارد که طراحی‌شده و در مرحله تأمین اعتبار قرار دارد. وی با بیان اینکه کارخانه می‌تواند پیازهای درجه سه و چهار را تبدیل به چیپس پیاز کند ولی اگر بخواهد کارخانه‌ای باشد که کل پیازها را تبدیل کند ظرفیت اقتصادی محدودی خواهد داشت، افزود: قطعاً مطالعاتی باید انجام شود که ظرفیت تولید پیاز در ۲۰سال گذشته چه میزان است به‌عنوان‌مثال از ۱۲هزار تن چند درصد درجه سه و چهار است و برحسب نیاز کارخانه‌ای تولید کنیم که سالی ۳۰هزار تن پیاز را تبدیل به چیپس کند.
معتمد همچنین معتقد است: صنایع تبدیلی درواقع برای فراوری بخشی از محصول باغی و زراعی منطقه احداث می‌شود که ظرفیت‌ها را بر اساس محصولات درجه سه و چهار می‌سنجد که در هرسال قیمت آن مشخص است و در صورتی سیاست جهاد کشاورزی مجوزهای لازم را اخذ کند در تعاونی روستایی آمادگی داریم که پیاز مازاد بر نیاز بازار منطقه را خرید تضمینی کرده و مشکل کشاورزان را برطرف کنیم.
کمبود صنایع تبدیلی مهم‌ترین مشکل کشاورزی در استان سمنان است
مدیرکل جهاد کشاورزی استان سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مشکلات کشاورزان می‌گوید: در بحث الگوی کشت همواره به کشاورزان توصیه شد تا سمت کشتی بروند که مصرف آبی کمتر و درآمدزایی بیشتری ایجاد کند، بارها توصیه کردیم کشت‌هایی مانند هندوانه و خربزه که پرمصرف است کشت نشود و دراین‌بین باید گفت چون مالکیت زمین و آب خصوصی است نمی توان کشاورز را مجبور به تغییر کشت کرد.
حسن میرعماد در خصوص مشکلات کشت پیاز نیز می‌گوید: توصیه شد که محصول را در انبارهای استاندارد نگه‌داری کنید چراکه در انبارهای سنتی امکان نگه داشت پیاز در مدت زمان طولانی وجود ندارد و در حال حاضر تعاونی روستایی آماده خرید تضمینی است و اگر کشاورزان بنا به شرایطی که تعاون روستایی پیاز را می‌خرد تحویل دهند این امر امکان‌پذیر خواهد بود
وی می‌افزاید: یکی از مشکلات همه محصولات کشاورزی کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان سمنان است و همیشه توصیه کردیم اگر سرمایه‌گذار بخش خصوصی و خود تولیدکنندگان در قالب اتحادیه‌هایی که دارند به پس از تولید فکر و زنجیره تولید را تکمیل کنند در سازمان جهاد کشاورزی از این بخش حمایت خواهیم کرد تا صنایع مرتبط با ارائه تسهیلات مورد نیز در استان احداث شود سازمان جهاد کشاورزی برای در اختیار گذاشتن زمین موردنیاز در احداث صنایع تبدیلی بخش خصوصی را حمایت می‌کند.
الگوی کشت به کشاورزان ارائه می‌شود
مدیرکل جهاد کشاورزی استان سمنان همچنین با بیان اینکه الگوی کشت در سازمان جهاد کشاورزی ارائه می‌شود، افزود: در برخی موارد این بهره‌برداران هستند که بدون مشورت با کارشناسان ما به سمت کشت ارقامی که در سال گذشته افزایش درآمد را به همراه داشت حرکت می‌کنند.
میرعماد بر ضرورت برآورد ظرفیت استان و کشور در سال زراعی آینده و ارائه الگوی کشت مناسب به کشاورزان تاکید کرد و گفت: در ابتدای فصل برداشت هم مشتری و هم خریدار وجود داشت ولی محصول به فروش نرسید چراکه این تصور می‌رفت که باقیمت سال قبل مجددا محصول به فروش برسد و این نکته را باید موردتوجه داشت که پیاز اگر مدت طولانی در انبارهای سنتی نگه‌داری شود در صورت بروز حادثه بیمه‌گذار خسارت را متقبل نخواهد شد چراکه بیمه زمانی محصول در زمین باشد خسارت را جبران می‌کند مگر در شرایطی که انبارهای استاندارد بیمه باشد.
درنهایت باید گفت مزج و جیلان منطقه مناسبی ازنظر توسعه باغات محسوب می‌شود چراکه درآمد بیشتر و ریسک کمتری دارد و اگر پیاز سالم وجود داشته باشد تنها راهکار در این زمینه خرید تضمینی پیاز توسط تعاونی روستایی و یا ایجاد صنایع تبدیلی و بسته بندی مناسب برای تامین نیاز بازار کشور خواهد بود.
نظر شما