خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: پروفسور «سیمون رایش» استاد دانشگاه راتگرز آمریکا مقاله ای در مورد انتقادات ترامپ از ناتو به رشته تحریر در آورده، که در آن به شرح نقش ناتو در تامین منافع امنیتی آمریکا پرداخته است. این مقاله در سایت نیوزویک منتشر شده که ترجمه آن پیش روی شماست.
«باراک اوباما» رئیس جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا سال گذشته در مصاحبه ای، برخی اصول سیاست خارجی آمریکا که تحت عنوان «راهکار واشنگتن» شناخته می شود، مورد سوال قرار داد.
اصولی که توسط نخبگان سیاسی آمریکا از سال ۱۹۴۵ پذیرفته شده و همچنان مبنای عمل سیاستگذاران این کشور قرار گرفته است. یکی از این اصول این است: تعهد ملی بی پایان در مورد به کارگیری منابع مالی و نیروهای نظامی آمریکا جهت مقابله با هر چالشی که صلح و ثبات جهانی با آن مواجه است. به عبارت دیگر گستردگی قلمرو آمریکا و منافع این کشور در سیستمی بهتر حفظ می شود که در آن صلح حکومت کرده و تجارت آزاد شکوفا شود.
اوباما ممکن است روند تغییر در نقش جهانی ایالات متحده را آغاز کرده باشد اما باید گفت که رئیس جمهور جدید با تمام قدرت خواهان از بین بردن «راهکار واشنگتن» است. همانطور که اظهارات وی در مراسم تحلیف این نکته را به خوبی روشن ساخته است. ترامپ بارها قاطعانه گفته است که منافع امریکا باید در اولویت قرار گیرد. در میان چالش هایی که وی ایجاد کرده است، چالش برانگیزترین مسئله در ارتباط با سودمندی و هزینه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در تامین اهداف ملی ایالات متحده آمریکا است.
وی در این ارتباط گفته است: برای چند دهه ما کمک خرج ارتش کشورهای دیگر بوده ایم این در حالی است که ارتش آمریکا با مشکلات مالی مواجه است.
«دونالد ترامپ» بارها اظهار کرده است که سازمان ناتو منسوخ شده و دیگر برای ایالات متحده آمریکا سودمند نیست.
منطق ترامپ بسیار ساده است: بزرگترین نگرانی آمریکا در حال حاضر تروریسم است و ناتو ربطی به این موضوع ندارد.
سوال اینجاست که آیا سخنان ترامپ در مورد سودمندی ناتو منطبق بر واقعیت است؟ آیا اعضای ناتو به قول ترامپ از سواری مجانی (پرداخت هزینه دفاع از آنها توسط آمریکا) سود می برند؟
در مورد ادعای نخست ترامپ باید گفت که این اظهارات با واقعیت همخوانی ندارد و اما در مورد ادعای دوم باید گفت که بله کشورهای اروپایی از چتر دفاعی ناتو که توسط ایالات متحده ایجاد شده سود می برند. در این مورد میان نخبگان و رهبران سیاسی از هر دو حزب اجماع نظر وجود دارد.
در اینجا لازم است به طور خلاصه روند تشکیل ناتو را شرح دهیم.
ایجاد ناتو و گسترش آن
سازمان ناتو در سال ۱۹۴۹ و آغاز جنگ سرد توسط کشورهای اصلی اروپای غربی و آمریکا شکل گرفت. وظیفه اصلی این سازمان جلوگیری از تجاوزات اتحاد جماهیر شوروی و متحدان آن در اتحاد ورشو به اروپای غربی بود. فضای سیاسی در آن زمان پرتنش بوده و ناتو آنقدر اهمیت داشت که در سخنرانی افتتاحیه آن ترومن رئیس جمهور آمریکا پیمان را این گونه توصیف نمود: یک سپر در برابر تجاوز و تهدید تجاوز – سدی که به ما اجازه می دهد به امور حکومت مداری خود پرداخته و رفاه و امنیت را برای شهروندان خود به ارمغان آوریم.
اما واقعیت این است که زمان و شرایط آن تغییر می کند. پس از پایان جنگ سرد اعضای ناتو افزایش یافته و کشورهای اروپای شرقی که جزء اعضاء اصلی ورشو بودند، به آن پیوستند. در حال حاضر اعضای این سازمان با کشور آلبانی که اخیرا به آن پیوسته است ۲۸ عضو است.
ناتو و علت تداوم آن
آیا سخنان ترامپ در مورد سودمندی ناتو صحت دارد؟ باید گفت نه. «دونالد ترامپ» در اظهارات خود گفته است که بزرگترین نگرانی امنیتی امریکا تروریسم بوده و این مسئله به ناتو مربوط نیست. واقعیت این است که این سخن با واقعیت همخوانی ندارد. زیرا بنا بر استدلال این سازمان نیروهای ناتو به طور گسترده در جنگ علیه تروریسم همراه با نیروهای امریکایی شرکت کرده اند. نمونه بارز این همکاری جنگ امریکا علیه طالبان در افغانستان است. بر اساس ماده پنج ناتو، تصریح شده است که حمله به هر عضو ناتو به مثابه حمله به تمامی اعضا ناتو است. بنابراین زمانی که القاعده به آمریکا در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، حمله کرد، نیروهای ناتو همراه با نیروهای آمریکا به افغانستان حمله کرده و القاعده را شکست دادند. در طی این جنگ حدود هزار نظامی غیر آمریکایی کشته شد که عمدتا از کشورهای عضو ناتو بودند. قطعا اگر سیاستگذاران ایالات متحده قصد داشته باشند علیه تروریسم مبارزه کنند – همانطور که «مایکل فلن» در کتاب خود «زمینه مبارزه» گفته است: ناتو سنگ بنای آن جنگ را تشکیل خواهد داد.
دلیل دوم برای سودمندی مداوم ناتو وجود روسیه و تهدید این کشور علیه منافع اروپا و آمریکا است. رئیس جمهور ترامپ بارها گفته است که ایالات متحده آمریکا می تواند با روسیه روابط حسنه برقرار نموده و تحریم ها علیه این کشور را لغو کند. از طرف دیگر سیاست همکاری با مسکو جهت مبارزه با داعش برای مردم آمریکا دارای جاذبه بوده زیرا آن ها نگران حمله تروریستی این گروه علیه آمریکا هستند.
اما باید گفت که با توجه به تاریخ روابط روسیه و آمریکا، ایجاد روابط حسنه بین دو کشور بسیار دشوار و حتی غیرممکن است. «جرج دبلیو بوش» باور داشت که می تواند با مسکو همکاری کند. باراک اوباما نیز چنین قصدی داشت. واقعیت این است که هر دو دولت در این مورد با شکست مواجه شدند. با توجه به شخصیت ترامپ و پوتین می توان شکست را در سیاست های دولت جدید آمریکا در رابطه با روسیه پیش بینی کرد. در این صورت ناتو بار دیگر اهمیت خود را در اروپای شرقی و مرکزی به دست خواهد آورد. همانطور که «جیمز متیس» گفته است: روسیه بزرگترین تهدید امریکا در سطح بین المللی است.
تامین بودجه ناتو توسط آمریکا
در میان نخبگان و رهبران سیاسی آمریکا در مورد پرداخت هزینه ناتو توسط آمریکا، سواری مجانی کشورهای اروپایی و استفاده از چتر دفاعی آمریکا اجماع نظر وجود دارد. حتی دبیر کل ناتو نیز این موضوع را به کشورهای اروپایی گوشزد نموده و گفته است که باید هزینه دفاع از خود را بپردازند.
بر اساس توافق میان اعضاء، هر عضو ناتو باید ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به تامین بودجه نظامی ناتو اختصاص دهد. این در حالی است که از مجموع ۲۸ کشور فقط پنج کشورسهم خود در تامین بودجه دفاعی ناتو را پرداخت می کنند. امریکا با پرداخت ۳.۶ درصد تولید ناخالص داخلی خود بیشترین سهم را در تامین بودجه دفاعی ناتو بر عهده داشته و چهار کشور دیگر عبارتند از انگلیس، استونی، یونان و لهستان. حتی فرانسه که دارای نیروی نظامی قوی در اروپا است، در سال گذشته فقط ۱.۸ درصد تولید ناخالص داخلی خود را به این موضوع اختصاص داده است. هر چه تعداد اعضاء افزایش می باید تمایل کشورهای عضو جهت پرداخت سهم خود کاهش می یابد. مهم ترین علت این است که تهدید شوروی از بین رفته و بیشتر کشورهای اروپایی بودجه دفاعی خود را بر اساس طرح «تقسیم صلح» کاهش داده اند.
شکی نیست که اکثر اعضاء ناتو به تعهد مالی خود در قبال سازمان پایبند نیستند. واقعیت این است که ناتو تاکنون نقش اساسی در تامین منافع امنیتی آمریکا داشته است چه در مبارزه با گروههای تروریستی مانند داعش و چه برای بازدارندگی مقابل روسیه در ارتباط با شرق و مرکز اروپا. شاید انتقادات رئیس جمهور جدید اقدامی باشد تا اعضای ناتو به تعهدات مالی خود پایبند بوده و شاید با اقدامات وی، کشورهای اروپایی تسلیم شوند. امیدواریم اینطور باشد، زیرا نه آمریکا و نه اروپا بدون ناتو ایمن نخواهند بود.
نظر شما