خبرگزاری مهر- گروه استان ها: گلستان همواره یکی از استان های نخبه پرور کشور بوده و چهره های سرشناس بسیاری را در عرصه و در سطوح مختلف علمی، مدیریتی، هنری و حتی کارآفرینی کشور معرفی کرده است.
علی رغم ظرفیت های بسیار، بنیاد نخبگان استان در مقطعی کم فروغ شد اما با تغییر مدیریت که البته چند ماه بیشتر نیست اتفاق افتاده، شاهد تحولات خوبی در حمایت از نخبگان هستیم.
برای کسب اطلاع از برنامه های این بنیاد پای صحبت های «ابوالقاسم خزاعیان» رئیس بنیاد نخبگان استان گلستان نشستیم و ضمن بررسی برنامه های این مرکز به آسیب شناسی تفکر نخبه پروری در کشور پرداختیم.
یکی از برنامه هایی که خزاعیان آن را آغاز کرده، طرح «جایزه کارآفرینی گلستان» است. همین طرح را بهانه ای برای آغاز گفتگو با خزاغیان قرار دادیم.
* لطفا درباره طرح «جایزه کارآفینی گلستان» بیشتر توضیح دهید.
این طرح با تاکید بر هدفمند شدن تحقیقات پژوهشگران با هدف ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان دانشگاهی و رونق اقتصاد دانش بنیان، برنامه ریزی شده و برای اولین بار در کشور به صورت پایلوت در گلستان اجرا می شود.
این طرح که با تامین اعتبار از سوی خیرین و به صورت اعطای وام قرض الحسنه بدون کارمزد در نظر گرفته شده، در فصل‌های پاییز و بهار هر سال اجرا خواهد شد. امیدواریم که بتوانیم با این روش از ظرفیت خوب خیرین و نخبگان استان استفاده کنیم و حرکت خوبی را در ایجاد اقتصاد همراه با کارآفرینی و دانش بنیان داشته باشیم.
* از حضور خیرین صحبت کردید. نقش خیرین در حوزه نخبگان چیست؟
ایجاد شورای خیرین علم و فناوری را در شورای علمی بنیاد نخبگان استان مصوب کردیم. این اقدام یکی از موارد سند ملی توسعه نوآوری و کارآفرینی است که با توجه به ظرفیت نهادهای خصوصی، دولتی و مردمی با هدف حمایت از نخبگان، از روز یکشنبه هشتم اسفند ماه در گرگان شروع به کار خواهد کرد.
* این روزها واژه دانش بنیان در بخش های مختلف زیاد شنیده می شود. آیا فقط قرار است در سخنرانی ها از این واژه استفاده شود؟
دانش بنیان بودن به معنای صرف دانش نیست بلکه به معنای دانش همراه با نوآوری و خلاقیت است. اقتصاد دانش بنیان هم قرار است به اقتصاد از طریق دانش و خلاقیت ارزش دهد. زیرا طرح ها به تنهایی و تا زمانی که به محصول تبدیل نشوند ارزش ندارند به همین دلیل باید امروز گفتمان علم و فناوری در کشور نهادینه شود. استفاده از این واژه هم برای نهادینه شدن در جامعه است تا به یک فرهنگ در بیاید و جامعه آن را باور کند. پس از باور جامعه است که می توان امیدوار بود شعارها عملی شود زیرا طرح های دانش بنیان کاملا بر پایه مردم هستند.
در سال ۹۵، درآمد ناخالص ملی کشور مبلغ ۳۵۰ میلیارد دلار بود که سه دهم درصد به فعالیتهای پژوهشی اختصاص یافتیکی از شعارهای انقلاب اسلامی ایران، استقلال بود. این استقلال باید در زمینه های اقتصادی هم ایجاد شود تا در موارد دیگر مانند فرهنگ، علم و... استقلال داشته باشیم. در این راستا باید سیاست های اقتصادی را براساس شاخص های اقتصاد مقاومتی که درون زا و دانش بنیان بودن بخشی از آن است مدنظر قرار دهیم. یعنی باید چرخه تولیدی داشته باشیم که مانند منابع طبیعی و زیرزمینی تمام شدنی نباشند بلکه باید سرچشمه نامتناهی داشته باشند و آن چیزی نیست جز علم و نوآوری.
هدف از به کاربردن علم و دانش برطرف شدن نیازهای جامعه است، پس باید علم، مردمی باشد و اقتصاد ما هم باید مبتنی بر علم باشد تا در هر شرایطی بتوانیم ثروت تولید کنیم و نیازهای جامعه و بازار را برطرف کنیم.
* در زمینه دانش بنیان چه اقداماتی انجام شده است؟
دو هزار و ۸۰۰ شرکت دانش بنیان در کشور فعال هستند که از این میزان، سهم استان گلستان ۴۶ شرکت است. این شرکت‌ها، ۳۰ هزار میلیارد تومان درآمد اقتصادی برای کشور فراهم کردند و در حال حاضر ۶ هزار شرکت دانش بنیان هم در حال بررسی برای شروع به فعالیت هستند. در سال ۹۳، مبلغ ۵۷۰ میلیارد دلار درآمد ناخالص ملی کشور بود که هشت دهم درصد آن را صرف هزینه های پژوهشی کردند اما در سال ۹۵، درآمد ناخالص ملی کشور مبلغ ۳۵۰ میلیارد دلار بود که سه دهم درصد به فعالیتهای پژوهشی اختصاص یافت.
* به نظر می رسد پژوهش و نخبه پروری سهم زیادی از بودجه کشور ندارند؟
از نظر سهم پژوهش در GDP رتبه ۸۰ را در میان کشورهای دنیا به خود اختصاص دادیم که حتی از کشوری مانند قطر در این زمینه عقب هستیم. این در شرایطی است که از نظر تولید علم رتبه ۲۲ را داریم و از نظر رتبه ارجاعات هم رتبه ۳۷ را به خود اختصاص دادیم. اما باید متذکر شد که با بودجه در نظرگرفته شده برای فعالیتهای پژوهشی کسب این رتبه ها خوب است و نشان از ظرفیت بالای نخبگی در کشور دارد.
* به نظرم شما جدی نگرفتن پژوهش چه تبعاتی را برای ما همراه خواهد داشت؟
یکی از مشکلات ما فرار مغزها است. ایرانیان همواره جز برترین و تاثیرگذارترین دانشمندان جهان بودند و در مسئله مهاجرت هم مشاهده می شود اغلب ایرانیان برای فعالیتهای علمی از کشور خارج می شوند. باید از مسئله مهاجرت که به عنوان تهدید مطرح است به عنوان فرصت استفاده کرد یعنی برای بازگشت آنها پس از ادامه تحصیل و کسب تجربه به کشور برنامه داشته باشیم. همینطور در مدت زمان حضور آنها در کشورهای مختلف با آنها، ارتباط مستمر و هدفمند برقرار کنیم. بدون داشتن ارتباط با جهان نمی توان توسعه علمی را در همه بخش‌ها تبیین کرد.
از دیگر مشکلات ما وارداتی بودن صنعت است. صنعتگران کشور یا به دانش متخصصان ایرانی احتیاج ندارند و یا علم و فناوری صنعت خود را جلوتر از دانش متخصصان داخلی می دانند. این مساله باعث شده پژوهش نادیده گرفته شود و متخصصان ما هم جایگاهی نداشته باشند. البته انحصاری بودن بازار و نبود رقابت یکی از عوامل ایجاد بی تفاوتی نسبت به پژوهش است زیرا شرکت ها بزرگ به دلیل نبود رقیب نیازی برای توسعه و بهبود احساس نمی کنند.
* پیشنهاد شما در این بخش چیست؟
ما باید به دنبال نوآوری جدید باشیم تا بتوانیم هم بازار خود را حفظ کرده و هم به دنبال بازارهای جدید و حتی صادرات آن باشیم. درست مانند کاری که در کشور ژاپن انجام می شود. آن ها با تکیه بر دانش و نوآوری و بدون داشتن منابع زیرزمینی توانستند ۲۴ درصد اقتصاد دنیا را در دستان خود بگیرند.
در کشور ژاپن براساس فرهنگ سازی صورت گرفته، کار نوعی عبادت محسوب می شود. ما هم باید با استفاده از فرهنگ ایرانی اسلامی مقوله هایی مانند کارکردن و صرفه جویی را در مردم فرهنگ سازی کنیم. به همین دلیل فرهنگ صرفه جویی را با معارف، پشتیبانی و هدایت نخبگان و با عنوان گفتمان اسلامی ایرانی مدنظر قرار دادیم.
* آیا پیشنهاد بومی برای بهبود وضعیت نخبگان و دانش آموختگان استان دارید؟
باید برای دانشگاه‌های استان برنامه ای تدوین شود که دانشجویان گلستانی راغب شوند در همین استان تحصیل کرده و وارد بازار کار شوند. البته باید آموزش در دانشگاه‌ها کاربردی شود تا دانشجویان انگیزه لازم را برای فراگیری دروس داشته باشند. بنیاد نخبگان استان در سالجاری دو کارگروه تخصصی گیاهان دارویی و گردشگری را در دستور کار خود قرار داد تا این کارگروه‌ها به محلی برای رفت و آمد و برگزاری نشست‌های نخبگان استان تبدیل شود. همچنین در سال آینده برنامه داریم کارگروه های تخصصی توسعه و کارآفرینی دانش بنیان را در بنیاد نخبگان گلستان راه اندازی کنیم.
نظر شما