خبرگزاری مهر- گروه استانها: برای رشد و تعالی هنری چون موسیقی در یک شهر یا کشور آموزش اصولی و استفاده از پیشرفته‌ترین متدها امری غیرقابل‌انکار است. استان گستان با معرفی اساتید برجسته‌ای ازجمله محمدرضا لطفی، جواد داوری و ... به فضای هنری کشور نشان داده از استعداد و ظرفیت بالایی در معرفی هنرمندان بنام کشوری در عرصه موسیقی برخوردار است.
اما پرورش و رشد یافتگی اکثر موسیقی‌دان‌های بزرگ گرگانی از یکجایی به بعد در خارج از شهر گرگان و توسط اساتید پایتخت به هنرجوها بوده است. خبرگزاری مهر در راستای شناسایی نقاط ضعف و قوت بحث آموزش موسیقی در شهر گرگان و استان گلستان و همچنین بررسی وضعیت گروه‌های موسیقی فعال در این استان سلسله گفتگوهایی را با هنرمندان و اساتید رشته‌های مختلف هنری در برنامه دارد تا ضمن شناسایی نقاط ضعف و قدرت حرکتی هرچند کوچک برای بهبود شرایط فعلی بردارد.
برای نخستین قدم به سراغ مهدی وحیدی یکی از مدرسان و نوازندگان ساز سنتور در گرگان رفتیم تا به بررسی چالش‌های موجود در فضای موسیقیایی شهر گرگان بپردازیم.
وحیدی از اواخر سال ۷۴ و هم‌زمان با اتمام دوران سربازی‌اش وارد دنیای هنر و یادگیری ساز سنتور می‌شود، در طول سال‌های مختلف از محضر اساتیدی چون حسین‌علی آبادی، جواهری، محمد علایی، رامین صفایی، بهمن به مرام شیوه سنتور نوازی سنتی و نوین را می‌آموزد و از سال ۷۹ طبق اجازه‌ای که از سوی اساتیدش به او داده می‌شود وارد حرفه تدریس سنتور می‌شود.
وی با تأسیس گروه موسیقی «چکاوک» در بیست و هفتمین دوره جشنواره بین‌المللی فجر جزو پنج گروه برگزیده انتخاب می‌شود و کنسرت‌های موفقی را در شهرستان‌های گرگان، آمل و بابل برگزار می‌کند.
مشروح گفتگوی خبرگزاری مهر با این هنرمند گرگانی را در ادامه می‌خوانید.
* چطور شد ساز سنتور را انتخاب کردید؟
من قبل از اینکه اقدامی برای آموزش موسیقی انجام دهم حدود ۶۰ الی ۷۰ اثر موسیقی ایرانی را گوش کردم شرایطی به وجود آمد که ساز سنتور تر مسیر زندگی من قرار گرفت.
*استقبال از سنتور در آموزشگاه‌ها توسط علاقه‌مندان به هنر چگونه است؟
موسیقی به سه بخش موسیقی کلاسیک ایران، موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی پاپ تقسیم می‌شود ازآنجایی‌که در موسیقی پاپ درک شعر و یادگیری آن راحت‌تر است بیشتر هنرجوها با موسیقی ایرانی غریبه و به سمت موسیقی پاپ و ساز گیتار می‌روند. به‌عنوان‌مثال اگر در یک آموزشگاه یک معلم گیتار ۵۰ هنرجو داشته باشد یک معلم سنتور ۱۰ هنرجو و معلم ویالون پنج هنرجو دارد.
*مختصراً در مورد ساز سنتور توضیح دهید.
سنتور ساز تمام ایرانی است و تا کشوهایی مانند بلاروس رفته است. سنتور موجود در کشورهای مانند چک، اسلواکی، هند، چین و یونان تقریباً به شکل ساز ایرانی است و نوع مضراب و شکل ساختاری آن متفاوت است اما بیشترین شباهت سنتور در بین این کشورها به سنتور ایرانی مربوط به کشور چین بوده که نامش «یانکین» است.
شکل کلی آموزش موسیقی که در آموزشگاه‌های ما حاکم است شیوه کلیشه‌ای است، یعنی همان چیزی که اساتید ۲۵ سال پیش یاد گرفته‌اند با همان روش و متد به هنرجوها آموزش داده می‌شود
*وضعیت آموزش موسیقی در گرگان چگونه است، لطفاً توضیح دهید.
شکل کلی آموزش موسیقی که در آموزشگاه‌های ما حاکم است شیوه کلیشه‌ای است، یعنی همان چیزی که اساتید ۲۵ سال پیش یاد گرفته‌اند با همان روش و متد به هنرجوها آموزش داده می‌شود.
یعنی اگر در کتابی نوشته‌شده برای یادگیری قطعه‌ای یک سال زمان لازم است بیشتر اساتید بدون در نظر گرفتن استعداد هنرجو در سریع‌تر یادگرفتن آن قطعه همان یک سال را برای آموزش صرف می‌کنند و برخی‌ها هم تأکیددارند همه هنرجوها در همه رده‌های سنی ردیف نوازی کنند درصورتی‌که ردیف نیازمند درک است و به قول استاد مشکاتیان باید فهمیده شود.
*نظرتان در رابطه با آموزش و یادگیری موسیقی شفاهی و یا سینه‌به‌سینه چیست؟
تا جایی که من شنیدم روش شفاهی مربوط به دوره عالی سنتور نوازی است و استفاده از این روش برای دوره مقدماتی باعث کند شدن روند آموزشی می‌شود حتی استاد مشکاتیان هم تأکیددارند در دوره عالی به شکل شفاهی کار شود.
* نقش انجمن موسیقی در بحث نظارت بر روی روند آموزش در آموزشگاه‌های موسیقی چگونه است؟
متأسفانه در چند سال اخیر انجمن نقش و نظارت خوبی در بحث تدریس نداشته است به‌گونه‌ای که شاهدیم آموزشگاه‌ها برای امر آموزش به سراغ اساتیدی می‌روند که پورسانتی کمتر دریافت می‌کنند یا در بعضی موارد دیده‌شده هنرجویی که خودش هنوز دوره‌های عالی را طی نکرده است اقدام به تدریس می‌کند. البته یک‌زمانی برای مدرسان کارت صلاحیت صادر می‌شد که فعلاً منتفی شده است.
* مدیران آموزشگاه‌های موسیقی درزمینهٔ آموزش باکیفیت چقدر دغدغه دارند؟
برخی آموزشگاه‌ها برای اساتیدی که در بحث آموزش از آن‌ها بهره‌مند می‌شوند تعیین سطح انجام می‌دهند و بر اساس آن به اساتید پورسانت پرداخت می‌شود، به دلیل اینکه اساتید برجسته پورسانت بالایی دریافت می‌کنند بسیاری از آموزشگاه‌ها برای صرفه اقتصادی ترجیح می‌دهند از مدرسین تازه‌کار و ضعیف استفاده کنند.
البته تمام هنرجوها یک قیمت مصوب شده را برای آموزش پرداخت می‌کنند اما این کار آموزشگاه‌ها در انتخاب اساتید نوعی ظلم به هنرجوست که نمی‌توانند از اساتید برجسته بهره‌مند شود.
* آیا اداره ارشاد می‌تواند نقش مؤثری در بهبود کیفیت آموزش داشته باشد؟
قطعاً انجمن موسیقی و اداره کل ارشاد می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند و یکی از راهکارها برگزاری مستر کلاس‌های پی‌درپی برای اساتید است. به‌عنوان‌مثال اداره ارشاد می‌تواند از اساتید برجسته و شاگردان استاد مشکاتیان در این مستر کلاس‌ها استفاده کند تا مدرسان با شرکت در این کلاس‌ها ایرادات خود را رفع کنند و روش صحیح تدریس را فرابگیرند. حضور مدرسان در کنار هم در این مستر کلاس‌ها موجب بالا رفتن سطح تعاملی آن‌ها می‌شود، انتقادهای آن‌ها نسبت به شیوه تدریس یکدیگر کمتر شده و سطح آموزش بالاتر می‌رود.
* آیا صداوسیما نقشی در علاقه‌مندی مردم به موسیقی دارد؟
بله تاثیر مستقیمی دارد اما متاسفانه ترویج موسیقی از رسانه‌های ما به‌ویژه صدا سیما به‌گونه‌ای است که موجب آشنایی مردم با ابزار موسیقی نمی‌شود و مردم ما با سازهای موسیقی مخصوصا سازهای ایرانی بیگانه اند.
*در برخی از آموزشگاه‌های گلستان مدرس برخی از سازها مانند نی و کمانچه نداریم، پیشنهاد شما برای ترویج این سازها در استان چیست؟
من پیشنهاد می‌کنم آموزشگاه‌ها این کلاس‌ها را در آموزشگاه‌های خود برگزار کنند و از مدرسان خبره سایر استانها بهره ببرند اما دراین‌بین درصدی هم از آن استاد دریافت نکنند تا آن مدرس با خیال راحت به آموزش بپردازد.
*آیا متد آموزشی مناسبی برای آموزش موسیقی ایرانی به کودکان در کشور جود دارد؟
متأسفانه در آموزش بسیاری از سازهای موسیقی ایرانی متد مناسب آموزش برای کودکان وجود ندارد و درک مضمون برخی ترانه‌ها برای کودکان دشوار است اما برای کودکان در ساز سنتور این آموزش‌ها وجود دارد.
*صرفه اقتصاد موسیقی برای هنرمندان چگونه است؟
اگر هنرمندی بخواهد صرفاً به نیت امرارمعاش به سراغ آموزش هنر موسیقی بیاید کار سختی در پیش دارد و با این تفکر نمی‌تواند در کارش پیشرفتی داشته باشد چراکه صرفه اقتصادی مناسبی ندارد.
*علت فعالیت‌های کم گروه‌های موسیقی در گلستان چیست؟
یکی از عوامل به اداره کل ارشاد برمی‌گردد که رغبتی به موسیقی ایرانی نشان نمی‌دهد درنتیجه زمانی که حمایتی از سوی اداره ارشاد نسبت به گروه‌های موسیقی داخل استانی انجام نشود به دلیل هزینه‌های بالا و استقبال کم، گروه‌های موسیقی رغبتی به ادامه کار ندارند.
از طرفی حمایت اداره ارشاد از گروه‌های موسیقی پاپ که از خارج از استان برای اجرا می‌آیند موجب شده بیشترین درآمد حاصل از موسیقی به سمت این هنرمندان سوق داده شود.
*اداره ارشاد چگونه می‌تواند این مشکلات را حل کند؟
اداره ارشاد می‌تواند با سر زدن به گروه‌های موسیقی و رفع مشکلاتی ازجمله مکان تمرین، کمک‌های مالی، کمک به تأمین هزینه‌های پوستر و ... تا حدود زیادی به گروه‌های موسیقی کمک کند اما در حال حاضر به دلیل فراهم نبودن مکان مناسبی برای تمرین گروه‌های موسیقی ترجیح می‌دهند در منازل به تمرین بپردازند که اصلاً مناسب گروه موسیقی نیست.
*با توجه به مشکلات اجرای صحنه‌ای چه برنامه‌ای برای آینده دارید؟
هر هنرمندی دوست دارد نتیجه سال‌های تلاشش را بر روی صحنه اجرا ببیند چراکه صحنه اجرا متعلق به هنرمند بوده و اگر این صحنه از هنرمند گرفته شود هنرمند منزوی می‌شود.
من هم تمایل دارم اجراهایی داشته باشم و همچنین به آهنگسازی بپردازم.
* به نظر شما علت نداشتن پایداری یک گروه موسیقی در چیست؟
متأسفانه در نوازنده‌های ما دغدغه فرهنگی وجود ندارند و هنرمندان تنها به کارهایی که از آن‌ها خواسته می‌شود می‌پردازند البته بخش مهمی هم به مادیات بازمی‌گردد که موجب از هم گسستگی گروه می‌شود.
*وضعیت حمایت مردم از گروه‌های موسیقی داخل استانی چگونه است؟
متأسفانه گرگان شهری است که در حوزه موسیقی ایرانی ضعیف عمل کرده و نیاز به حمایت دارد به‌گونه‌ای که شاهدیم از موسیقی سایر استانها حمایت بیشتری می‌شود.
*برگزاری جشنواره‌های موسیقی چقدر می‌تواند به پیشرفت موسیقی کمک کند؟
اگر جشنواره‌ای موسیقی باهدف خاصی برگزار شود قطعاً موجب پیشرفت موسیقی می‌شود اما در شهر گرگان برای جشنواره‌ها پلن و برنامه‌ای وجود ندارند.
به‌عنوان‌مثال در زمان برگزاری جشنواره موسیقی فجر که اخیرا برگزار شد در یک بازه زمانی کوتاه فراخوان اعلام می‌شود و اکثر گروه‌ها نمی‌توانند کاری برای اجرا آماده کنند. پیشنهاد من این است برای اینکه جشنواره از کیفیت بالاتری برخوردار باشد فراخوان‌ها سه ماه زودتر منتشر شود تا گروه‌ها کار باکیفیت‌تری ارائه کنند.
*نقش فضای مجازی مخصوصاً گروه‌های تلگرامی در پیشرفت موسیقی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من شاهدم در برخی گروه‌های تلگرامی که هنرمندان موسیقی وجود دارند افرادی تازه‌کار قطعه‌ای می‌نوازند و در گروه‌ها ارسال می‌کنند، عده‌ای این افراد و کارشان را تحسین می‌کنند وعده‌ای هم که این قطعه موسیقی ارسال‌شده را نقد کارشناسانه می‌کنند موردانتقاد دیگر افراد گروه‌ها قرار می‌گیرند به نظر من این گروه‌ها می‌تواند باعث پیشرفت شود به شرطی که افراد متخصصی در این فضای مجازی آثار ارسالی را نقد و بررسی کنند و راه‌کارهای مناسبی برای پیشرفت آن شخص ارائه کنند.
*برای آموزش موسیقی چه سنی را به خانواده‌ها پیشنهاد می‌کنید؟
من سن پنج‌سالگی به بالا را پیشنهاد می‌کنم و به خانواده‌ها همیشه توصیه می‌کنم قبل از اینکه برای فرزندانشان سازی را انتخاب کنند ابتدا کودک را به آموزشگاه موسیقی بیاورند تا با سازها از نزدیک آشنا شود به مدت چند دقیقه در کلاس‌های مختلف آموزشی شرکت کند و درنهایت باعلاقه مندی خودش ساز را برایش انتخاب کنند.
نظر شما