مسجد صورتی زیباترین مسجد تاریخی ایران/ بازی جلوه ها و رنگ ها

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: در ایام نوروز مسافرانی که به استان فارس و شهر شیراز سفر می کند، اولین مقصدشان زیارت حرم مطهر حضرت احمد ابن موسی شاهچراغ(ع) است.

حضرت سید امیر احمد(ع) ملقب به شاهچراغ و سیدالسادات الاعاظم، فرزند بزرگوار امام موسی کاظم(علیه السلام) است.

پسران امام هفتم علیه السلام بنا به مشهور نوزده نفر می باشند. حضرت احمد بن موسی(ع) و محمد بن موسی(ع)  از یک مادر که «ام احمد» خوانده میشد متولد شدند.

هنگامی که خبر شهادت حضرت امام موسی کاظم(ع) در مدینه منتشر شد، مردم بر در خانه ام احمد جمع شدند. آن گاه همراه با احمد بن موسی(ع) به مسجد آمدند و به سبب شخصیت والای احمد بن موسی(ع)گمان کردند که پس از شهادت امام موسی کاظم(علیه السلام) وی جانشین و امام است. به همین سبب، با وی بیعت کردند و او نیز از آنها بیعت گرفت، پس بر بالای منبر رفت و خطبه ای در کمال فصاحت و بلاغت بیان کرد و فرمود: ای مردم، هم چنان که اکنون تمامی شما با من بیعت کرده اید، بدانید که من خود، در بیعت برادرم علی بن موسی(علیهما السلام) هستم. او پس از پدرم، امام و خلیفه بحق و ولی خداست. از طرف خدا و رسولش بر من و شما واجب است که از او اطاعت کنیم.

حضرت احمد ابن موسی (ع) که در راه پیوستن به برادر خود امام رضا(ع) بود در راه خراسان، توسط افراد مأمون خلیفه عباسی در شهر شیراز به شهادت رسید.

علاوه بر حرم مطهر حضرت احمد ابن موسی(ع) مساجد متعددی در فارس و شهر شیراز وجود دارند که برای مسافرانی که از شیراز دیدن می کنند جذابیت های فراوانی   دارد.

مسجد صورتی

یکی از این مساجد، مسجد نصیر الملک یا صورتی است. مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشی کاری ارزنده‌ترین مسجد ایران و دیدگاه ساختمان سازی به ویژه کاشیکاری و مقرنس بی‌مانند است مساحت ان ۲۸۹۰ متر مربع و زیر بنای ان ۲۲۱۶ متر مربع است در این مسجد از شیشه‌های رنگی استفاده شده به همین علت ان را مسجد صورتی ایران نیز می‌گویند.

ازاره طاق نما و اطراف آن، از سنگ گندمک است و در سقف طاق نیز مقرنس کاری به وسیله کاشی های هفت رنگ انجام شده است. درِ ورودی آن دو لنگه بزرگ چوبی است و بر سردر آن نیز کتیبه ای به خط نستعلیق بر روی سنگ مرمر نگاشته شده است.

در این سنگ نوشته شعری از شوریده شیرازی در وصف سازنده مسجد و ماده تاریخ آن به شرح زیر آمده است: وه کز این مسجد سپهر تراز رشک باغ بهشت شد شیراز مسجد اسّس علی التقوی آمد به ابنای او انباز ساخت این مسجد از حقیقت و زهد نی زِ روی ریا و نی ز مجاز مسجدی همچو مسجد الاقصی است درِ رحمت از او به خلق فراز معبد عاکفان کعبه سرّ محضر محرمان پرده راز میر دوران حسنعلی خان کاو با علی و حسن بود دم ساز بقعه اش را چو خانه ایمان کرد آباد از شیب و فراز بُد به عهد خدایان ملوک شاه دشمن گداز دشمن نواز خواست شوریده سال تاریخش یکی از بام عرش داد آواز در رواقش ستاره بر سجود رونق افزای مسند اعزاز وان رواق امامزاده که نیز بود ویران سالیان دراز شکرلله ز قادر متعال که به انجام آمد از آغاز وه که از مسجد نصیر الملک باب ایمان به روی ما شد باز حبذا از رواق این مسجد کز شرافت چو چرخ آورد ناز پورحاجی قوام آن که مدام چرخ دارد به پاش روی نیاز پارسایان پارس زاین مسجد فخر دارند ....

در صحن بزرگ این مسجد دو شبستان دیده می شود. شبستان غربی آن که پوششی آجری دارد، از نظر هنری بیشتر مورد توجه است و دارای هفت در چوبی بزرگ مزیّن به شیشه های رنگی و دوازده ستون سنگی یکپارچه با شیارهای مارپیچ در دو ردیف 6 تایی به نیت 12 امام است.

 این ستون ها همانند ستون های مسجد وکیل و مسجد مشیر از سنگ گندمک یکپارچه است سقف شبستان نیز با نقش هایی چون گل و بوته، خطوط اسلیمی و چند آیه از آیات قرآن کریم به خط ثلث عالی مزیّن شده است. این شبستان، شبستان تابستانی است.

عرق چین های بین تویزه ها دارای خیز کمی هستند. کف این شبستان از کاشی های فیروزه ای مفروش است و دارای دری با شیشه های رنگی است که به صحن گشوده می شود. شبستان شرقی که شبستان زمستانه است، نیز دارای سقفی کاشی کاری شده و هفت ستون است که ستون های آن ساده (بدون شیار) است و در وسط قرار گرفته اند.

مسجد نو

مسجد نو که در قدیم آن را مسجد اتابک نیز می نامیدند، پس از مسجد جامع، کهن ترین مسجد شیراز است که در خیابان احمدی و در مقابل حرم مطهر شاهچراغ(ع) واقع شده و یکی از بزرگترین مساجد ایران محسوب می شود.

 این مسجد در سال 598ه.ق به دستور اتابک سعد بن زنگی فارس ساخته شد و در سال 615ه.ق به اتمام رسید. مسجد نو در ابتدا اندرونی اتابک محسوب می شد که به شکرانه بهبودی فرزندش از یک بیماری سخت، آن را به مسجد تبدیل کرد.

این مسجد پس از احداث در سال های 1183 و 1269ه.ق بر اثر زلززه ویران و مجدداً ساخته شد و به همین جهت نیز به مسجد نو شهرت یافت. این مسجد که جزء مساجد چهار ایوانی است که در گذشته شبستانی بوده، پس از آن چند دهانه از شبستان های آن را برداشته و ایوان ساخته اند، دارای صحن بسیار وسیعی به ابعاد 90×170 متر است. در وسط صحن، حوض بسیار بزرگی ساخته شده که قبلاً از آب خیرات معین الدین مشروب می شد.

این مسجد با شماره 73 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مسجد وکیل

مسجد وکیل یا مسجد جامع وکیل از آثار دوره زندیه در شیراز است. این مسجد با 9 هزار و 578متر مربع مساحت، 5 هزار و 787 متر مربع زیربنا، 120 متر طول و 80 متر عرض در سال 1187ه.ق توسط کریم خان زند در محله درب شاهزاده، خیابان طالقانی فعلی و در حد فاصل حمام وکیل و بازار وکیل ساخته شده است.

در دو لنگه ورودی مسجد با 8 متر ارتفاع و 3 متر پهنا در هر لنگه، در ضلع شمالی مسجد قرار گرفته است و در کنار آن نیز در ورودی به بازار شمشیرگرها قرار دارد. بر فراز سردر مسجد کتیبه ای کاشی کاری شده قرار دارد که با خط نسخ آیات قرآنی بر روی آن نگاشته شده است.

در پایان نیز تاریخ 1306ه.ق قید گردیده است. بر فراز آن نیز در میان فضایی کاشی کاری شده، کتیبه ای قرار دارد که نام «فتحعلی شاه و حسین علی میرزا» با خط ثلث و آب طلا بر روی آن نگاشته شده است.

این بنا با شماره 182 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.