خبرگزاری مهر، گروه استانها – بهنام عبداللهی: علی‌رغم اینکه این باور میان مردم و شهروندان تبریزی وجود دارد که با فرا رسیدن سال ۲۰۱۸ میلادی گردشگران و مسافران به سمت تبریز روی خواهند آورد، اما مسئولان اینگونه فکر نمی‌کنند و معتقدند تبریز ۲۰۱۸ تنها یک نقطه برای شروع فعالیت‌های زیربنایی و تبلیغاتی تبریز در زمینه گردشگری بین‌المللی است. گفتگوی مفصل‌مان را با رضا خلیلی، رئیس سازمان زیباسازی و سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز را در ادامه می‌خوانید.
*تبریز تعطیلات نوروزی خود را چگونه گذراند؟
نوروز امسال، نوروزی متفاوت برای تبریز بود. در عمارت ساعت برخی از هنرها و صنعت‌های این خطه اعم از شیشه‌گری، فرشبافی، کفاشی یا سفالگری به‌صورت زنده همه‌روزه برای مسافران اجرا می‌شد که این یک نکته خوب و خلاق به شمار می‌آمد. هنرمندان می‌توانستند در تعطیلات نوروز بنشینند خانه یا به مسافرت رفته و استراحت کنند ولی به واسطه عشقی که به تبریز داشتند هرروز در عمارت حاضر می‌شدند. این نشان می‌دهد ما در تبریز ۲۰۱۸ باید بیش‌تر به سمت پتانسیل نیروهای انسانی برویم و از مردم نهایت استفاده را در بحث گردشگری بکنیم. به عبارتی دیگر باید بازیگران اصلی تبریز ۲۰۱۸ مردم باشند تا صنایع دستی یا سایر هنرهای ما در سطح ملی و فراملی تبدیل به برند شوند.
چیزی که در تبریز متاسفانه به چشم می‌خورد این است که بازار تاریخی تبریز آنطور که باید باشد نیست. ما انتظار داریم بیش‌تر مغازه‌های این بازار که ثبت جهانی شده و متعلق به همه مردم جهان است باز باشد تا گردشگران بتوانند بدون محدودیت خاصی زمانی از آن بازدید کنند. همچنین در معابر اصلی باید برخی صنوف باز باشند تا زنده‌بودن شهر همیشه جلوی چشم مسافران قرار بگیرد.
بازار تبریز شاید بیش‌تر اوقات نیمه‌تعطیل باشد ولی همیشه در آن زندگانی ساری و جاری است و شاید شما چنین بازاری را در جهان نبینید که هم حالت مدرنیته در آن رسوخ نکرده است و هم مردم آن اعم از مغازه‌دار و... نمایش یا فلیم بازی نمی‌کنند برای مسافران بلکه زندگی روزمره‌شان را سپری می‌کنند.
*برای ترغیب مغازه داران در جهت دایرکردن مغازه هایشان در روزهای تعطیل، چه کارهایی می توان انجام داد؟
بالاخره اصناف هم صحبت‌ها و نکات کلیدی دارند که ما باید برویم و چهره به چهره با آنان صحبت کنیم و مشکلات‌شان را بشنویم. این که ما بنشینیم و از بالا یک دستور یا بخش‌نامه ابلاغ کنیم هرگز جواب نخواهد داد. بیش‌تر مشکلات ما نیز این است که اکثر مغازه‌ها سرقفلی هستند و صاحبان اصلی ان‌ها اجازه مرمت یا هر تغییر دیگری را نمی‌دهند و این باعث از بین رفتن انگیزه می‌شود. ما باید به یک گفتمان برسیم که تبریز در بحث گردشگری می‌تواند برتر از سایر شهرها باشد و بر اساس این گفتمان مسیر و اعمال‌مان را انتخاب کنیم. در تاریخ ویلدورانت می‌خوانیم که از نظر مارکوپولو تبریز بهترین شهر جهان برای تجارت است و مالیاتی که مردم آن به حاکمان شهر می‌دهند از مالیاتی که مردم فرانسه پرداخت می‌کنند بیش‌تر است. پس ما باید به خودمان ببالیم و با قوت بیش‌تری ادامه دهیم. ما تا زمانی که خودمان آستین‌هایمان را برای تبریزمان بالا نزنیم، اتفاق خاصی نخواهد افتاد. حتی خیلی‌ها باور نمی‌کردند که تبریز میان ۵۷ کشور اسلامی بتواند به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی انتخاب شود ولی شد. امسال از آژانس‌ها خواهش کردیم که تورهای تبریزگردی را به عهده بگیرند ولی نپذیرفتند. تا زمانی که بخش خصوصی و مردم بر سر کار نیایند توسعه گردشگری رخ نمی‌دهد.
در فضاهای شهری ما باید کاربری گردشگری هم لحاظ شود. مثلا مناطقی از شهر تا ساعت ۱۲ شب دایر باشند تا مسافران بتوانند استفاده کنند. پیاده‌راه‌ها از امکاناتی چون غذاخوری و رستوران و کافی‌شاپ برخوردار باشند. اگر این‌ها تا آخر شب باز بمانند مطمئنا هم شهروندان و هم مسافران استقبال می‌کنند ولی وقتی بسته است، حتی برای مردها هم خوفناک می‌شود چه برسد خانواده‌ها.
*امکان دارد خانه‌های تاریخی تبریز مثل موزه قاجار دچار تحولی مثبت شوند؟
موزه قاجار با محوطه زیبایش واقعا بی‌نظیر است و شاهدیم که مسافران زیادی را در ایام نوروز یا ... به خود اختصاص می‌دهد. شهرداری تبریز در تملک مدرسه‌های اطراف این موزه و تبدیل آن‌ها به محوطه آن، یک اقدام هوشمندانه انجام داد که بدون تعامل و همکاری بین دستگاه‌های مختلف رخ نمی‌داد. البته انتظار داریم این اتفاق‌های خوب در بخش‌های دیگر نیز اتفاق بیفتد.
ما در خانه علی مسیو کافی‌شاپ و تئاتر برپا کرده بودیم که استقبال خوبی هم می‌شد ولی متاسفانه همسایه‌ها اعتراض می‌کردند. چه اشکالی دارد ما در یک فضای سنتی برویم یک تئاتر تاریخی هم ببینیم و بعد از آن چیزی میل کنیم. گردشگرها چنین جاهایی می‌خواهند. همچنین ما در بحث تولید محتوا زیاد کار نکرده‌ایم. مثلا همین موسیقی ما که جزو شاخصه‌های جذب گردشگر است دچار محدودیت هایی است که قطعا باید حل شود.
*متاسفانه خانه های تاریخی تبریز به مراکز اداری تغییر کاربری داده اند.
درست است. همه‌جا می‌توان اداره راه انداخت و میز و صندلی گذاشت ولی ما باید قدر خانه‌های تاریخی کم‌یاب‌مان را بدانیم. مثلا عمارت ساعت تبریز که در دست شورای شهر است امیدوارم دوره بعدی شورا آن را به عنوان محل استقرار انتخاب نکنند و سعی کنیم اتفاقات فرهنگی‌مان را در آنجا برگزار کنیم. هیچ بنا در ایران به اندازه عمارت ساعت موقعیتی زیبا ندارد. امروز خانه اردوبادی در دست سازمان اسناد ملی است، عمارت ساعت دست شورا، خانه شربت‌اوغلی در اختیار بنیاد ایران‌شناسی و... که ما باید این‌ها را به کاربری تاریخی تغییر بدهیم تا گردشگران امکان حضور در آن‌ها را داشته باشند.
*آنطور که مشهود است، عمارت ساعت نیازمند مرمت است.
ما خوشبختانه این بحث را به مهندس عمارت خورشید که مشاور در زمینه مرمت است سپرده‌ایم. الان بحث مرمت سالن شورا به اتمام رسیده. طبیعی است که این ساختمان باید تخلیه شود و مرمت اساسی شروع شود زیرا حیف است این بنا یک‌باره دچار مشکلات جبران‌ناپذیری شود.
*عملکرد این دوره از شورای شهر تبریز در زمینه گردشگری چگونه بود؟
خوشبختانه این دوره از شورای شهر تبریز به لایجه شهرداری در زمینه تاسیس سازمان توسعه گردشگری جواب مثبت داد که این اصلی‌ترین نقش آن بود و امروز تبریز در ایران تنها شهری است که از سازمان توسعه گردشگری شهرداری برخوردار است و این نشانگر توجه شهرداری تبریز به توسعه در این زمینه است. همچنین سازمان توسعه گردشگری ما بعدا توسط معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور تایید شد و شروع به کار کرد علی‌رغم حرف‌ها و حدیث‌هایی که وجود داشت.
*به کدام شاخصه‌های گردشگری فکر می‌کنید در تبریز باید بیش‌تر توجه شود؟
می‌توانم بگویم در بحث گردشگری چند جنبه وجود دارد که ما از آن‌ها غافل شده‌ایم. هدف بیش از پنجاه درصد گردشگران اوقات فراغت، استراحت و تفریح است. پس ما باید این شاخصه‌ها را در تبریز افزایش دهیم. در این زمینه شهرداری شروع کرده و برنامه‌هایی دارد ولی کافی نیست و باید تمامی ارگان‌ها ورود کنند. بحث خرید و تغذیه دو لازمه برای هدف بیش از پنجاه درصد گردشگران اوقات فراغت، استراحت و تفریح است و ما باید این شاخصه‌ها را در تبریز افزایش دهیمگردشگران است که متاسفانه در شهر ما مطلوب نیست. البته منظور من مراکز خرید مدرن نیست که شاید به درد گردشگر داخلی بخورد ولی می‌دانیم که گردشگر خارجی از آن سر دنیا بخاطر مرکز خرید مدرن به تبریز نمی‌آید.
مثلا باید گردشگر بتواند در پیاده‌راه تربیت بنشیند و چایی یا قهوه بنوشد و همزمان از فضا لذت ببرد. متاسفانه در رستوران‌های ما این گزینه هم وجود ندارد که به همراه انتخاب هر فرد، یک غذای محلی هم به عنوان اشانتیون ارائه شود. خوشحالیم که بازار تبریز بزرگ است و یک کیلومتر طول دارد و... درحالی که برخی امکانات اولیه از جمله سرویس بهداشتی فرنگی را ندارد. همینطور نه جایی برای نشستن دارد نه جایی برای خوردن انواع غذاها و... در نتیجه گردشگران که عموما مسن هم هست، بعد از چند ساعت خسته می‌شوند و به هتل خود برمی‌گردند که این باعث ضرر اقتصادی بازاریان نیز هست. اگر باغچه‌های سنتی یا کافه‌ها یا... در این بازار بزرگ تاسیس شوند، هم باعث اشتغال جوانان می‌شود و هم مورد استقبال شهروندان و مسافران قرار می گیرد. مثلا شما که خبرنگار هستید می‌توانید قرارهایتان را آنجا بگذارید.
*قرار بود اقداماتی برای بهبود وضعیت مهران رود تبریز صورت بگیرد. چه شد؟
آب مایه حیات است. در واقع مشکل اصلی مهرانرود آب است. اگر معضل کمبود آب در آن حل شود می‌تواند اتفاقات بسیار خوبی بیفتد. مردم معمولا فقط برای دیدن پل نمی‌آیند و قطعا آب نیز باید آنجا جاری باشد. آب است که آنجا را به رونق می‌اندازد. همینطور که مطرح بود می‌شد در اطراف رود صندلی چید و قایق‌رانی راه انداخت یا بسیاری از اقدامات دیگر ولی کمبود آب دیگر دست شهرداری نیست و این نیازمند تعدادی منبع اصلی و تعدادی سرمایه‌گذار است. طبیعتا سرمایه‌گذار نیز توجیه اقتصادی می‌خواهد.
*نوروز امسال واقعا مقدمه تبریز ۲۰۱۸ شد؟
وقتی می‌گوییم تبریز ۲۰۱۸، منظورمان این نیست که گردشگر خارجی پاسپورت به دست پشت مرزها ایستاده تا سال ۲۰۱۸ میلادی تحویل شود و او به سمت تبریز بدود. بلکه این یک فرصت است که تبریز در زمینه زیرساخت‌های گردشگری توسعه بیاید. همچنین به وسیله تبلیغات گسترده‌ای که در شهرهای مختلف جهان رخ می‌دهد معرفی شود. ما در نوروز امسال سعی کردیم المان‌های تبریز ۲۰۱۸ را از سطح شهر جمع کنیم چراکه معتقدیم شهر ما نیازمند المان‌های تصنعی نیست. بافت تاریخی شهر خود یک المان زیباست ولی ما با برخی چیزهای زائد آن‌ها را می‌پوشانیم.
تورهای اینفو هستند که می‌توانند گردشگر خارجی را به سمت مقصد هدایت کنند. ما باید با تورهای قوی خارجی و داخلی تعامل داشته باشیم. ما ورود کرده‌ایم که آژانس‌های پیشنهاددهنده تبریز را به عنوان مقصد به گردشگران معرفی کنند که این می‌تواند بسیار مفید باشد. این را می‌خواهم بگویم که هیچ‌کس در بحث توسعه جلوی راه تبریز و تبریزی‌ها را نگرفته و ما اگر بخواهیم می‌توانیم.
مثلا ما چرا نباید در شهرهای مختلف ایران و جهان فروشگاه‌های زنجیره‌ای داشته باشیم که سوغات و محصولات تبریز را عرضه می‌کنند؟ وقتی کسی می‌رود در یک نمایشگاه خارجی فرش تبریز را می‌فروشد باید از او حمایت کنیم چراکه او تبریز را برده است آنجا و تبلیغ می‌کند و این بسیار ارزشمند است. باید وقت بگذاریم و کار کنیم تا به نتیجه برسیم.
*در پایان آیا حرف خاصی هست که بخواهید با مردم درمیان بگذارید؟
یکی از مشکلات اساسی ما این است که خودمان خودمان را تخریب می‌کنیم. نقد خوب است و می‌تواند کارساز باشد ولی اینکه نقدها را با غریبه‌ها در میان می‌گذاریم خیلی بد است. ممکن است شهرهای معروف دنیا نیز برخی مشکلات را داشته باشند ولی ما از آن‌ها خبر نداریم چراکه آن‌ها ضعف‌هایشان را درون خودشان مطرح می‌کنند و آن‌ها را اصلاح می‌کنند. وقتی کسی با یک مسئول مشکل دارد نباید به حریم تبریز خدشه وارد کند.
نظر شما