ابداعات موسيقايي رمضان؛ يادداشت مهر در زمينه ويژگيهاي موسيقي ماه رمضان در سه دهه اخير

در ماه ضيافت الهي ، اغلب و اكثر آيين ها در ساعاتي اتفاق مي افتد كه پس از غروب آفتاب شروع شده و تا لختي پس از اذان صبح ادامه مي يابد و در سه دهه اخير هم سه ويژگي و سه مقوله به مجموعه مقولات موسيقايي ماه مبارك رمضان اضافه شده است كه قديم تر و با شمول بيشتر ، اذان تاريخي و بي نظيري است كه توسط زنده ياد عبدالرحيم موذن زاده اردبيلي در گوشه روح الارواح آواز بيات زند ( بيات ترك ) اجرا شده است و در ديگر آواز "ربنا" و نيز آواز مثنوي - افشاري ، با صداي استاد محمد رضا شجريان است.

آواز ربنا كه در حقيقت مي توان آن را تلاوت آوازي قرآن كريم ناميد(چون با هر يك از قرائات 7 گانه مشهور قرآن كريم متفاوت است ) ، بيان آوازي آيات 193 و 194 سوره مباركه آل عمران است كه آيه شريفه 193 را اساتيد حوزه ادبيات و شعر بهترين ملاك و برترين نمونه صنعت ترصيع ( مرصع كاري ، جواهرنشاندن )دانسته و به دانشجويان خويش چون تمثيل و استناد و مدل و الگو توصيه مي نمايند.

"ربنا اننا سمعنا منادي ينادي للايمان ..." و اگر چه دراين دهه اخير گروههاي تواشيح و يا ديگر خوانندگان با استفاده از ملودي پردازي هاي آقاي هادي آرزم سعي در اجراهاي متنوع اين آواز داشته اند و حاصل كار هم شنيدني و جذب كننده بوده است اما باز ربناي استاد شجريان با وجودي كه خود در مصاحبه اي اعلام كرده است اجراي مطلوبي از نظر خودشان نيست و براي تدريس ضبط شده است و ...چيز ديگري است.

آواز ربنا به دليل وسعت و ارتفاع صوتي صداي شجريان و برخورداري از پشتوانه عظيم آموزه هاي قرائت قرآن و خواندن آواز و سابقه و آشنايي و انطباق صداي او با ذائقه شنيداري مردم ايران ، در جايگاه و پايه و مايه اي بي بديل و غير قابل رقابت و شباهت قرار گرفته است هم چنين مثنوي افشاري اجرا شده توسط ايشان با وجود اندك ضعفي كه به لحاظ بيان واداي منظور شاعر در بيت : گر تو اين انبان زنان خالي كني/پرز گوهرهاي اجلالي كني/ دارد ولي هم به لحاظ آموزشي و تدريسي و هم از منظر انتخاب و تناسب شعر و هم به لحاظ اجراي استادانه و هنري، مقبوليتي عام و محبوبيتي خاص يافته است.

اقبال هر دو اثر ( ربنا -مثنوي )  از نكته  ظريف ديگري خبرمي دهد و آن هم اهميت و اعتبار موضوع مديريت در شاخه هاي هنري است اين دو اثر و آثاري ديگر كه موضوع اين نوشتار نيست و همگي از خصوصيات ارزشمندي برخوردارند ، محصول و نتيجه دوران مديريت هنرمند خوش ذوق و با سليقه و پيش كسوت جناب "حسين صبحدل" است كه اتفاقا در كارنامه اجراهاي هنري خويش ، خواندن و گفتن اذاني بسيار موثر وشنيدني را دارد كه نزد بسياري از اهل فن ، سه اذان معروف فارسي كه توسط جناب صبحدل و زنده يادان موذن زاده و استاد آقايي ادا شده است به ياد ماندني ترين اذان ها در بين تمامي اذان هايي است كه موذنين مسلمان در تمام نقاط جهان خوانده اند.