صنعت نوشیدنی با شاخص‌های مطلوب جهانی فاصله زیادی دارد

به گزارش خبرنگار مهر، به گفته کارشناسان، گردش مالی صنعت نوشیدنی در ایران بسیار بالاست اما محصولاتی که در این صنعت تولید می‌شود با شاخص‌های مطلوب جهانی فاصله زیادی دارد. از یک طرف به دلیل قوانین دست وپاگیر به ویژه در وزارت بهداشت در داخل کشور امکان تولید نوشیدنی­های سالم و گوارایی که در سایر نقاط جهان تولید می‌شود، نیست. از طرف دیگر باوجود گرایشی که در جامعه نسبت به نوشیدنی سلامت به وجود آمده اما شناخت زیادی از آنها وجود ندارد.

علیرضا خدمتی کارشناس صنعت نوشیدنی با ارائه تعریف دقیق از انواع مجوزهای موجود برای تولید نوشیدنی در ایران تاکید می‌کند قوانین دست­وپاگیر وزارت بهداشت مهمترین مانع تولید نوشیدنی سلامت در کشور است. ویترین فروشگاه­ها از نوشیدنی­های رنگ به رنگ پر شده است. برای آنکه مشتری بداند چه نوشیدنی بهتر است، چگونه باید انتخاب کند؟

وی افزود: در یک تقسیم­ بندی، نوشیدنی­ها به گازدار یا بدون گاز تقسیم می­شوند. در تقسیم­ بندی دیگر، نوشیدنی­ها بر اساس میزان کنستانتره و آبمیوه تقسیم می­ شوند. بر این پایه، نوشیدنی­ها به چند دسته ۱- فرآورده­های یخی (مثل یخمک­ ها که اصلا آبمیوه ندارند و از شکر و اسانس تشکیل شده است) ۲- نوشیدنی­های بدون گاز (حداقل ۲۵% آبمیوه دارند) ۳- نکتارها (حداقل ۳۰ تا ۵۰ درصد آبمیوه دارند) و ۴- آبمیوه­ها (۱۰۰ درصد آبمیوه هستند) تقسیم می شوند.

این کارشناس اضافه کرد: با این مقدمه اگر قرار است از بازار نوشیدنی­های موجود در کشور صحبت کنیم، بهتر است از بی کیفیت­ ترین آنها شروع کنیم. فرآورده­های یخی نمونه بی­ کیفیت­ ترین نوشیدنی­ها هستند که با کمترین سرمایه و با استفاده از چند اسانس در یک کارگاه کوچک هم می­توان آن را تهیه کرد.

خدمتی اضافه کرد: در ایران همه این طبقات با عنوان آبمیوه شناخته می­شوند و معمولا کسی به توضیح بسته ­های نوشیدنی دقت نمی­ کند و به همین دلیل تفاوت انواع نوشیدنی را کمتر کسی می­داند. در کشورهای خارجی علاوه بر این طبقات، طبقه دیگری از نوشیدنی­ها وجود دارد که آن را نوشیدنی کارکردی یا نوشیدنی سلامت می­نامند که در ایران هنوز وجود ندارد.

وی ادامه داد: در ایران مردم تمایل زیادی به مصرف نوشیدنی‌های سالم دارند اما شناخت زیادی از این نوشیدنی‌ها در ایران وجود ندارد. موضوع دیگر اینکه مسئله سرمایه­ گذاری صِرف مطرح نیست. بیشتر مسئله قوانین ناکارآمد و غیرتخصصی در این حوزه مطرح است. کارآفرینانی هستند که بسیار تلاش می­کنند در صنعت غذایی خلاقیت داشته باشند اما متاسفانه قوانین وزارت بهداشت تنها به آنها اجازه خلاقیت در همان محدوده قدیمی که از دهه­ها پیش وجود داشته را می­دهد.

این کارشناس تاکید کرد: همه خلاقیت­ها در صنعت نوشیدنی فقط در میکس انجام می­شود. نهایت خلاقیت این شده که مثلا پرتقال با سیب ترکیب بشود. اینکار هم اینقدر تکرار شده و میوه­ ها مثل کیوی و لیمو، نارگیل و آناناس با هم مخلوط شده که انواع ترکیب­ها اشباع شده و جایی برای خلاقیت نمانده است.

وی تصریح کرد: یعنی وزارت بهداشت جلوی کارآفرینان و تولیدکنندگان نوشیدنی­های سلامت را گرفته است؟ نه. اتفاقا وزارت بهداشت دستورالعمل سودمند بودن دارد و برای صنایع دستورالعملی گذاشته که بر پایه آن می­توان مواد غذایی سودمند تولید کرد. بهترین نمونه آن نمک یددار است. در مقطعی که بیماری گواتر در ایران شایع شده بود، بر پایه تحقیقات مشخص شد که بدن ایرانی­ها کمبود ید دارد بنابراین به نمک ید اضافه کردند تا کمبود آن جبران شود.

این کارشناس افزود: در تحقیقات دیگری مشخص شد فیبر برای حل مشکلات گوارش مناسب است به همین دلیل بعضی تولیدکنندگان نان فیبردار تولید کردند. غنی­ سازی آرد با اسیدفولیک نمونه موفق دیگری از تولید مواد غذایی درمانی است که قالب طرحی ملی انجام شد. این­ همه تجربه موفق از تولید مواد غذایی درمانی در کشور داریم، اما تداوم آن برای تولید نوشیدنی سلامت عملا ناممکن است و اگر کسی بخواهد از آن برای تولید نوشیدنی سلامت استفاده کند، به مانع بر­می­ خورد.

خدمتی گفت: وزارت بهداشت جدیدا مجوز نوشابه لبنی غنی شده با کلسیم را صادر کرده است. عملا این مجوز به یک شوخی شبیه است تا اصلاح الگوی مصرف، زیرا کلسیم موجود در مواد غذایی به ترکیب با co۲ موجود در نوشابه­ های گازدار تمایل بیشتری دارد تا آنکه بخواهد جذب بافت استخوان بدن بشود بنابراین غنی­ سازی وجود ندارد.

وی درباره طبقه نوشیدنی سلامت گفت: اکنون نوشیدنی­های موجود در کشور معمولا میوه یا ترکیب میوه هستند یا در آنها از عرقیجات استفاده شده است، اما طبقه­ای که ترکیبی از خواص میوه­ها در کنار خواص درمانی گیاهان باشد، در کشور وجود ندارد. مشهورترین نمونه­ ای که احتمالا با آن آشنا هسیم موهیتو است که ترکیب میوه لیمو و گیاه نعناع است که آن را به اسم نوشیدنی کشورهای آمریکای جنوبی می­شناسیم. البته چیزی که در ایران به عنوان موهیتو در بازار وجود دارد، کنستانتره لیمو به علاوه طعم دهنده نعناع است و عملا نعناع در این نوشیدنی وجود ندارد که خواص درمانی آن وجود داشته باشد.

این کارشناس در پاسخ به این سوال که استدلال وزارت بهداشت برای جلوگیری از ایجاد طبقه جدید نوشیدنی چیست؟ گفت: این موضوع به سیاست­های سازمان غذا و دارو باز­می­گردد. این سازمان دو قسمت دارد؛ یکی مربوط به مواد غذایی، دیگری مربوط به داروها. بنابراین محصولی که تولید می­شود باید از یکی از این دو قسمت مجوز بگیرد. یعنی کسی که بخواهد ماده غذایی خاصیت درمانی­ تولید کند، نمی­تواند مجوز بگیرد چون بخش دارو می­گوید مجوز به من مربوط است، بخش غذا هم می­گوید من باید مجوز صادر کنم!

خدمتی با اشاره به وضعیت در کشورهای غربی گفت: چند استاندارد صنایع غذایی در جهان وجود دارد کهFDA  یا CODEX از آن جمله­ اند که حدود را مشخص کرده است. در اروپا می­گویند همان چیزی که حقیقت دارد، باید روی بطری­ های نوشیدنی درج شود تا مصرف­ کننده بتواند بر پایه واقعیت انتخاب کند. آنجا موارد ممنوع مشخص است و اگر یک افزودنی باعث آسیب بشود، دیگر حد و حدود و میزان ندارد که بگویند میزان کمتری در نوشیدنی استفاده شود و افزودن آن به نوشیدنی کلا ممنوع می شود اما در ایران اگر یک افزودنی آسیب­زا باشد، فقط میزان آن را کم می­کنند بنابراین با وجود وعده اصلاح الگوی مصرف و قول کاهش مصرف قند و شکر، همچنان جا برای تولید نوشیدنی سلامت تنگ می­شود.

این کارشناس در خاتمه گفت: چون آگاهی مردم روز به روز بیشتر می­شود و دوست دارند با محصولات جدید آشنا شوند بنابراین بازار به سمتی تولید نوشیدنی سلامتی حرکت می­کند بنابراین اعتقاد دارم نسل جدید نوشیدنی­هایی که بازار را فرا خواهد گرفت، نوشیدنی­ ترکیبی با گیاهان دارویی و آبمیوه­های طبیعی است. هرچند معتقدم اینکار تلاش بسیاری می­خواهد و نیاز به حمایت بیشتری از سوی مسئولان دارد.