به گزارش خبرنگار مهر، معرفت خدا چیزی است که نه مَلَک مُقرَّب می‌تواند آن معرفت را پیدا کند و نه رسول مُرْسَل؛ و این از برکات بعثت است. این قدری که معرفت برای اهل معرفت حاصل شده است، این از نازله کتاب خداست که به وسیله نزول بر قلب رسول الله که آن هم از اسرار بزرگ است. کیفیت وحی از اموری است که غیر از خود رسول خدا و کسانی که در خلوت با رسول خدا بودند یا اینکه از او الهام گرفته‌اند کیفیت نزول وحی را کسی نمی‌تواند بفهمد؛ و لهذا هر وقت خواستند معرفی هم بکنند با زبان ما عامیها معرفی کردند، چنانچه خدای تبارک و تعالی با زبان آن بشر عامی، خودش را با شتر معرفی می‌کند، با آسمان معرفی می‌کند، با زمین معرفی می‌کند، با خَلْق و امثال اینها. و این برای این است که بیان قاصر است از اینکه آن مطلبی که هست ادا بشود و تا آن حدی که بیان می‌توانسته ادا کند قرآن ادا کرده است، و هیچ کتاب معرفتی ادا نکرده است، آنهایی که ادا کردند به تبع قرآن ادا کردند.
اگر قرآن نبود، باب معرفة الله بسته بود الی الابد. و آن فلسفه یونانی یک باب دیگری است که در محل خودش بسیار ارجمند است؛ برای اینکه، با استدلال اثبات می‌کند، نه معرفت حاصل می‌شود، با دلیل اثبات می‌شود وجود خدای تبارک و تعالی. معرفت غیر اثبات وجود است. و قرآن آمده است که هم اثبات بکند به همان طریقه‌های متعارف و طریقه‌های بلکه گاهی نازلتر از او و هم پرده دیگرش عرفان قرآن است که او را همین مقدارش هم که در قرآن است در هیچ کتابی نمی‌یابید، حتی در کتب عرفانی اسلامی که متحول شده است و با عرفان قبل الاسلام بسیار فرق دارد، باز تعبیرات قرآن غیر آنی است که آنها دارند. یک نحوه دیگری هست، یک لطایف دیگری در قرآن هست و اینها هم از برکات بعثت است. و برکات بعثت آن مقداری که در معنویات هست آن قدر در مادیات ظاهر(صحیفه امام، جلد ۱۷، ص ۴۳۳)
حجت الاسلام والمسلمین علی نصیری، رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد در مورد نقش قرآن در معرفة الله با اشاره به بیکرانگی معارف قرآن گفت: یکی از ویژگی‌های شگفت‌انگیز قرآن، پایان ناپذیری پیام‌ها و آموزه‌های آن است؛ به این معنا که قرآن در کنار انعکاس علوم و دانش‌های مختلف و بهره مندی از ظاهری زیبا، از چنان درون‌مایه عمیق و ژرفی برخوردار است که هیچ گاه معارف و آموزه‌های آن پایان نمی‌پذیرد.
وی افزود: این در حالی است که آثار بشری هر اندازه که عمیق و نغز باشند پس از مدتی تفکر و درنگریستن در آن، اسرار آن کشف شده و پایان می‌پذیرند. ما آثار ژرف فلسفی و عرفانی همچون شفا و اشارات ابن سینا، اسفار صدرالمتالهین، تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی، فصوص الحکم ابن عربی را آزموده‌ایم که با ارایه یک یا دو شرح حرف‌های گفتنی آنها پایان پذیرفته و دیگر اندیش وری فرزانه حاضر نیست که عمری را به پای شرح و تبیین و ژرف‌کاوی مجدد در آنها صرف کند، زیرا به خوبی می‌داند که این کتاب‌ها اگر دریا باشند درّ و جواهر آنها استخراج شده است.
این محقق و نویسنده کشورمان بیان کرد: اما قرآن از این جهت کتاب استثنایی است، زیرا اینک با احتساب آغاز تفسیر یعنی همزمان با نزول آیات و از دوران پیامبر|، باید گستره تاریخی تفاسیر را پانزده سده دانست. در این سالیان متمادی که از ظهور تفاسیر مدوّن و مکتوب می‌گذرد هزاران اثر تفسیری از سوی شیعه و سنی بر مجموعه آیات و سور یا با عطف توجه به بخشی از قرآن و به صورت تفسیر ترتیبی یا تفسیر موضوعی تدوین یافته است.
نصیری تصریح کرد: از سویی دیگر، در نگریستن در این تفاسیر نشان می‌دهد که هر یک به کشف و استخراج بخشی از گنج‌های قرآن نایل آمده‌اند، اما با این حال هر قرآن‌شناس و قرآن آشنایی می‌داند که هنوز بسیاری از اسرار و پیام‌های این کتاب آسمانی ناگشوده مانده است. باری، اگر سخن معصوم چنان باشد که تنها فرشته‌ای مقرّب یا پیامبری مرسل یا بنده‌ای که خداوند قلبش را آزموده، تاب برتافتن آن را داشه باشد، تکلیف سخن خداوند روشن است.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: شاید آنجا که خداوند قرآن را کتاب مکنون و سربسته‌ای دانسته که تنها پاکان و پاک نهادان بدان راه دارند، اشاره به همین نکته دارد که آیات قرآن بسان صدف‌های پر درّ و مرجانی است که به این زودی برای هر کس گشوده نخواهد شد. پایان ناپذیری قرآن در روایات با تعابیر مختلفی یاد شده است به عنوان نمونه حضرت امیر(ع) قرآن را دریایی پایان‌ناپذیر توصیف کرده است: «بحر لا ینزفه المستنزفون و عیون لا ینضبها الماتحون»
وی افزود: امام در جایی دیگر اعلام داشته که شگفتی‌ها و شگفت‌آفرینی‌های قرآن هرگز پایان نمی‌پذیرد: «لا تفنی عجائبه و لا تنقضی غرائبه» چنان که امام معتقد است خداوند قرآن را چنان ژرف و پرمعنا نازل کرده که آن را مایه سیرابی اندیشه‌های اندیشه وران قرار داده است: «جعله ریا لعطش العلماء»
نصیری با بیان اینکه امام صادق(ع) در پاسخ به این پرسش که چگونه با این همه بحث و گفتگو به جای کهنگی و فرسودگی، بر طراوت و تازگی قرآن افزوده می‌شود، گفت: لیشان فرمود: زیرا خداوند آن را کتابی فرا زمانی و فرا قومی قرار داد که در تمام زمان‌ها و مکان‌ها و برای هر ملتی گفتار و پیامی تر و تازه را در پی دارد. بدون تردید پایان ناپذیری معارف و آموزه‌های قرآن را باید ناشی از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد قرآن دانست که آن را از سایر کتب بشری و زمینی از هر جهت جدا می‌سازد.
نظر شما