خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-جواد حیران نیا: همه پرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه در ۱۶ آوریل سال جاری میلادی (۲۷ فروردین) در این کشور برگزار شد و توانست حدود ۵۱% از آرای مثبت مردم را به خود اختصاص دهد.
بر این اساس، نظام ترکیه از پارلمانی به ریاستی تغییر می یابد، سمت نخست وزیری حذف می شود و اختیارات بسیاری به رئیس جمهوری ترکیه تفویض خواهد شد.
شورای عالی انتخابات ترکیه نتیجه به دست آمده از شمارش آرای همه پرسی اصلاحات قانون اساسی این کشور را تائید کرد. با این حال نزدیکی آراء مخالف و موافق نشان از شکننده بودن پیروزی «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری این کشور دارد.
در عین حال، استقبال سردی از نتیجه همه پرسی شد به ویژه آنکه حرف و حدیث هایی درباره احتمال وقوع تخلف در جریان همه پرسی نیز مطرح است.
پروفسور «محمود منشی پور» استاد روابط بین الملل دانشگاه کالیفرنیا برکلی در خصوص همه پرسی ترکیه و تأثیر آن بر سیاست خارجی آنکارا به خبرنگار مهر گفت: انتخابات اخیر ترکیه به شکل عجیبی قدرت رجب طیب اردوغان را افزایش داده و منجر به کشیده شدن مردم این کشور و سیاست های داخلی آن به سمت انتخاب، میان مدلی دمکراتیک برای بقیه جهان اسلام و یا دفاع از ملتشان به واسطه ترجیح امنیت (در مواجهه با داعش به عنوان بیشترین تهدیدی که از آن در مرزهای ترکیه سخن گفته می شود) و مخاطرات اقتصادی (که با ورود پناهجویان سوری وخیم تر شده است) به ایده آل های دمکراتیک در منطقه ای که رشد دیکتاتوری همه وجود آن را گرفته، شده است.
وی در ادامه افزود: آنچه در ترکیه در حال وقوع است، چندان هم بی تاثیر از اروپا که در حال حرکت رو به جلو به سمت راستگرایی و جهانی شدن ضد اقتصادی است، نبوده است.
منشی پوری در ادامه یادآور شد: بدون اغراق، اروپایی ها و به خصوص آلمانی ها همه پرسی ترکیه را با بیم و هراس بیشتری ملاحظه و رصد کرده اند.
استاد دانشگاه پنسیلوانیا در ادامه تصریح کرد: از آنجاکه تعهد ترکیه به دمکراسی به شکل فزاینده ای نه در سطح منطقه ای بلکه در سطح جهانی زیر سوال رفته، چند سوال مطرح می شود. آیا این به معنای ظهور صحنه جدیدی از اقتدارگرایی در ترکیه است؟ این مساله چگونه منجر به اتحاد میان مذهبیون و ملی گرایان در کشوری خواهد شد که دچار تفرقه رو به انفجار است؟ آیا این آغازی بر حل مشکل دمکراسی ترکیه به سبک دوران پسا بهار عربی است؟
وی افزود: هیچ کس پاسخ به این سوالات را نمی داند و پاسخ به اینها بسیار مشکل و شاید غیر ممکن بوده و پاسخ صریح به آنها بدون داشتن هیچ گونه اطلاعات تجربی و سنجش افکار عمومی درست نخواهد بود.
استاد دانشگاه برکلی در ادامه افزود: اما آنچه مسلم است، اردوغان و دولت وی، ترکیه را به سمت و سویی می برند که بخش عمده ای از مردم عامی این کشور آن را می پسندند. طی چهار سال گذشته، اقتدارگرایی فزاینده و عقب نشینی فعالانه از بهبود وضع دمکراسی، مانند ماجرای سرکوب معترضین «پارک گزی» استانبول، در اذهان مردم این کشور نقش بسته است.
وی یادآور شد: اما شاید بزرگترین زنگ خطر در این زمینه به کودتای جولای ۲۰۱۶ و خطر گروه های کردی رادیکال در داخل که اقدامات نگران کننده آنها، کشور را با چالش های امنیتی بزرگی مواجه کرده باشد بازگردد.
منشی پوری تأکید کرد: مشخصا برای بسیاری از رای دهندگان و سیاستمداران، تنها راه حل این مشکلات، حرکت به سمت استقرار یک سیستم ریاست جمهوری قوی و محکم در ترکیه است.
وی افزود: برای دیگران، اغلب اقشار شهرنشین و تحصیلکرده در شهرهای بزرگ، معتقدند که حرکت به سمت اقتدارگرایی نشان از آینده ای پرمخاطره و مملو از بلاتکلیفی خواهد بود. برای اطمینان، پیروزی نخ نمای ۵۱ درصدی نشان از لزوم توافق عامه برای حصول یک دمکراسی پایدار است.
استاد مطالعات خاورمیانه دانشگاه کالیفرنیا – برکلی در ادامه تأکید کرد: حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاکم در ترکیه، در غیاب یک نظام کنترل و توازن، خطر ایجاد انحراف در بخش وسیعی از جامعه ترکیه که مخالف تغییر نظام پارلمانی به سیستم ریاست جمهوری بودند، شده است.
وی در ادامه به طرح چند پرسش پرداخت و گفت: آیا اردوغان نظر ۴۹ درصد از مردم ترکیه را که نسبت به آینده این کشور زودباور نیستند، عوض کند؟ چه مساله ای می تواند بر سر راه ترکیه هم به منزله تهدید و هم به منزله فرصت باشد؟ این می تواند به منزله فصلی جدید در جعل رضایت هیات حاکمه در کشوری باشد که به لحاظ سیاسی دچار شکستگی شده، به لحاظ اقتصادی تقسیم شده و از نظر اجتماعی قطبی شده است.
وی افزود: با توجه به این نگرانی های داخلی، چندان محتمل نیست که پافشاری اردوغان بر مذهب بتواند نتیجه این رای گیری را اساسا تغییر دهد. آیا می توان این همه پرسی را به معنای تغییری بزرگ در سیاست خارجی ترکیه در خصوص سوریه و اتحادیه اروپا تعبیر کرد؟ قدر مسلم اینکه صاحبان رای می توانند در زمان ایجاد خطر پیش قراولان ملتی باشد که از طرفی افتخار ملی و هویت خود را به دوش می کشد و از سوی دیگر مجذوب رهبری مردمی، عوام فریبی و ملی گرایی کوته فکرانه شده است.
نظر شما