بيان هندي نئورئاليسم در "دنياي آپو" ساتيا جيت‌راي

به گزارش خبرنگار مهر، اين فيلم محصول سال 1959 سينماي هندوستان است و بر اساس رماني از بانديو پادهيان به نگارش درآمده است. اين فيلم مضموني اجتماعي دارد و جزو آثار شاخص جيت راي و از ساخته هاي قابل اعتناي سينماي هند در اواخر دهه 50 ميلادي محسوب مي شود كه سال ها به عنوان انعكاس دهنده شرايط اجتماعي و زندگي واقعي مردم هند مورد توجه منتقدان و صاحبنظران قرار داشته است.

جيت راي جزو سينماگراني است كه در هند اسير ساخت فيلم هاي تجاري نشد و با برخورداري از انديشه برتر در پي ساخت آثاري برآمد كه انعكاس دهنده زندگي واقعي مردمي فقير و دردمند باشد كه در شرايط نامناسبي زندگي مي كنند و آرزوي بزرگ شان به دست آوردن خوشبختي و ايجاد شرايط مناسب اقتصادي براي به دست آوردن زندگي بهتر است.

"دنياي آپو" در شرايطي ساخته مي شود كه جامعه هند بيش از پيش دچار مشكلات معيشتي است و با نوعي گذار به خاطر تغيير شيوه زندگي و طرز تلقي نسل جوان مواجه است و در اروپا سينماي نئورئاليسم به عنوان ژانر مورد توجه و قابل ستايش فيلمسازان غربي مورد توجه قرار دارد. اين فيلم با استفاده از مولفه هاي اصلي اين نوع سينما نقبي به فرهنگ و شيوه زندگي مردم هند دارد كه به خاطر بي مسئوليتي و بي توجهي نسبت به وظايف انساني و اجتماعي كه دارند، شرايط نامناسبي را براي خود و اطرافيانشان به وجود مي آورند.

داستان اين فيلم درباره يك دانشجوي جوان و بي خيال به نام آپو است كه زندگي اش را در محله اي فقير و با انجام كارهاي فصلي و كوتاه مدت مي گذراند. وي همراه يكي از دوستان خود براي شركت در مراسم عروسي دختر عموي دوستش به يك روستا مي روند، اما درست هنگام برگزاري مراسم عقد با معلوم شدن ديوانگي داماد، ناگهان مجلس به هم مي ريزد و دختر را به اين داماد نمي دهند.

بر اساس نظر اهالي روستا دختر بايد در روز مشخصي ازدواج كند وگرنه طالعش نحس مي شود. نزديكان عروس از آپو مي خواهند كه اين كار را انجام دهد. آپو با دختر ازدواج مي كند و با وي به شهر مي رود. اين زن پس از مدتي باردار مي شود، اما هنگام زايمان فوت مي كند. آپو دچار آشفتگي روحي مي شود و نزد پسرش نمي رود. اما پس از مدتي با شناخت موقعيتش پسرش را نزد خود مي برد.

"آپو" در اصل نماينده نسلي است كه چندان به تعهدات و مسائل اخلاقي در جامعه توجه ندارد. نسلي كه به تقدير و جبر اعتقاد چنداني ندارد و به جاي صبر بر مشكلات و تلاش براي رفع آنها به نوعي صورت مسئله را پاك مي كنند و با از خود بيگانگي و فراموشي مي كوشند وضعيت رواني خود را تثبيت كنند.

شخصيت اصلي داستان از سر اجبار و به خاطر احساس مسئوليت انساني تن به ازدواج مي دهد، اما به خاطر رضايت از همسرش پس از مدتي از اين تقدير احساس خشنودي مي كند. اما وقتي همسرش هنگام زايمان فوت مي كند و فرزندش زنده مي ماند، حاضر به پذيرش اين سرنوشت نيست و پنج سال متوالي با سر نزدن به پسرش سعي مي كند موضوع را به فراموشي بسپارد.

فيلم به مسئله وجود فقر فرهنگي در كنار فقر اقتصادي اشاره مي كند. يعني كارگردان به اين نكته اعتقاد دارد كه فقر اقتصادي تنها عاملي نيست كه باعث ايجاد مشكلات مختلف در جامعه هند مي شود. بلكه فقر اقتصادي به نوعي ناآگاهي و جهل را هم گسترش مي دهد و همين مسئله در روابط انساني و اجتماعي مشكلاتي را در سطح وسيع به وجود مي آورد.

آدم هاي قصه اين فيلم نيز بيش از آنكه مشكل اقتصادي داشته باشند، فقر فرهنگي و جهل دارند. به همين خاطر خانواده همسر آپو با آنكه از وضع مالي خوبي برخوردارند، توانايي تربيت مناسب نوه خود را ندارند و اين پسر تبديل به كودكي شيطان و نامهربان مي شود كه رفتار بدي نسبت به حيوانات و همسايه ها انجام مي دهد.

"آپو" به عنوان شخصيت محوري داستان نيز نماد غفلت و ازخودبيگانگي است. وي با آنكه براي فرزندش پول مي فرستد و در دانشگاه تحصيل كرده، با سرنوشت و واقعيت هاي زندگي آنگونه كه بايد رو به رو نمي شود و ضعف شخصيتي و ناآگاهي از اتفاقاتي كه بر سر پسرش مي آيد، او را تبديل به انساني ضعيف و ناتوان مي كند كه از برقراري ارتباط با نزديكترين افراد خانواده اش نيز عاجز است.

سو ميترا چاترجي، شار ميلا تاگور، آلوك چاكراوارتي، سواپان موخرجي، ديهريش موجومدار، سفاليك دوي و دهيرن توش تعدادي از بازيگران اصلي اين فيلم را تشكيل مي دهند. اين اثر موفق به دريافت جايزه بهترين فيلم خارجي از مراسم مرور آثار سينمايي امريكا در سال 1960 و نامزدي مراسم سينمايي بفتا با عنوان فيلم مرجع هندي در سال 1962 شده است.

فيلم سينمايي "دنياي آپو" پنجشنبه 27 مهر در قالب مجموعه برنامه سينما از شبكه يك سينما روي آنتن پخش رفت.