خبرگزاری مهر - گروه استانها: بر اساس آمارهای سازمان بین‌المللی گردشگری در سال ۲۰۱۴ سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی دنیا ۹ درصد بود که این رقم در سال ۲۰۱۵ به ۱۰ درصد افزایش‌یافته است، در سال ۲۰۱۴ یک هزار و ۲۴۵ میلیارد دلار درآمد گردشگری جهان بوده که این آمار در سال ۲۰۱۵ به یک هزار و ۲۶۰ میلیارد دلار رسیده و ۶ درصد صادرات جهان سهم صادرات گردشگر بوده و به فاصله یک سال بیش از ۵۰ میلیون نفر بر گردشگران خارجی دنیا افزوده شده است، آمار و ارقامی که تنها با یک نگاه گذار به آن‌ها می‌توان رشد صنعت گردشگری را در سال‌های گذشته به وضوح مشاهده کرد.
نگرانی‌های موجود در ارتباط با آسیب پذیری محیط زیست و از طرفی کمبود اعتبارو مشکلات در بخش صنعت توسعه صنعت و گردشگری را در کشور و به ویژه در استان قم با مشکلات بسیاری همراه ساخته است.
در استان قم به دلیل شرایط اقلیمی و مشکل کم آبی کشاورزی از نمی‌تواند بیش از حد خاصی رشد داشته باشد و از طرف دیگر کمبود نقدینگی و مشکلات اقتصادی تولید کنندگان در سال‌های گذشته بسیاری از صنایع استان را به تعطیلی یا ادامه حیات با کمتری حد ظرفیت خود کشانده است و اینجاست که پای سالم‌ترین صنعت دنیا یعنی صنعت گردشگری که از آن به عنوان صنعت صلح در دنیا یاد می‌شود به میان می‌آید.
توسعه صنعت توریسم، راهکاری است که کشورهای دیگر این بار هم پیش از ما در آن گام نهادند و هر سال میلیاردها دلار سود از این طریق عاید کشورهای فعال در این عرصه می‌شود.
استان قم هم برخلاف تصور عامه مردم از جاذبه‌های گردشگری بسیاری از جمله جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی اجتماعی و ژتو توریسم بهره‌مند است که استفاده از این ظرفیت‌ها می‌تواند علاوه بر رونق اقتصادی استان به ایجاد اشتغال کمک کرده و در عین حال استان را از آسیب‌های محیط زیستی که آن را تهدید می‌کند حفظ کند.
مسئله‌ای که لازمه آن توسعه گردشگری مسئولانه است و راهنمایان گردشگری می‌توانند نقش برجسته‌ای در رواج آن ایفا کنند.
خبرنگار مهر به همین منظور گفت‌وگویی با اعضای هیئت مدیره انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان قم از جمله سید حسین موسوی اصل رئیس، نجمه سادات فقیه نایب رئیس و رضا علی اصل، خزانه‌دار این انجمن انجام داده است که در ادامه می‌آید.
کار راهنمایان گردشگری چیست؟
علی اصل: راهنمای گردشگری یا راهنمای تور فراتر از چیزی که به ذهن عموم می‌رسد که اطلاعات ابتدایی رادر سفرها در اختیار مردم می‌گذارد، راهنمای گردشگری آموزش دیده و حرفه‌ای چیزی فراتر از این است و در واقع پل ارتباطی بین فرهنگی‌های مختلف چه در داخل کشور وچه بین کشورهای مختلف و در سطح بین الملل است و از آن به عنوان پیشانی صنعت گردشگری یاد می‌شود.
رئیس جمهور در کنواسیون جهانی گردشگری، راهنمایان را سفیران صلح و پل ارتباطی بین فرهنگ‌ها خطاب کردند و از آنجایی که صنعت گردشگری صنعت صلح است، حضور و تخصص راهنمایان گردشگری بسیار اهمیت دارد.
یک راهنمای گردشگری چه خصوصیاتی دارد؟
علی اصل: همه برنامه ریزی‌هایی که انجام می‌شود تا یک توریستی از یک منطقه بازدید کند نهایتاً به یک راهنما ختم می‌شود، در تورهای فرهنگی، طبیعت گردی و حتی سلامت نقش راهنمای گردشگر در دنیا بسیار اهمیت دارد، راهنمای گردشگر باید مطالعه خود را بسیار افزایش داده و نسبت به یک منطقه، مسیرهای دسترسی، قومیت، تاریخ و فرهنگ ساکنان منطقه آشنایی داشته باشد و باید مانند یک استاد دانشگاه از همه جزئیات منطقه اطلاعات داشته باشد، چرا که توسط گردشگر مورد سؤال قرار می‌گیرد.
عملکرد راهنمایان گردشگری در قم به چه صورت است؟
موسوی: انجمن صنفی راهنمایان گردشگری زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و وزارت کار فعالیت خود را از ۴ سال پیش و از سال ۹۲ آغاز کرده است و تا به امروز از ۲۸ عضو فعال برخوردار است، افرادی که امروز عضو انجمن راهنمایان گردشگری هستند دوره‌های خاص توسط میراث را گذارنده و بعد از یک پروسه یک سال کارت راهنمای گردشگری دریافت می‌کنند.
قم برخلاف تصور عموم مردم در زمینه جاذبه‌های گردشگری طبیعت گردی از استان‌های درجه یک کشور محسوب می‌شود
در حال حاضر سه نوع کارت فرهنگی تاریخی، طبیعت گردی و ژئوتوریسم طراحی شده است که بیشتر فعالان راهنمای گردشگری استان قم هم در بخش طبیعت گردی و بعد از آن فرهنگی تاریخی مشغول به فعالیت هستند.
استان قم جزء معدود استان‌هایی است که از راهنمایان تخصصی طبیعت‌گردی بسیاری برخوردار است و برخلاف تصور عموم مردم، استان قم در زمینه جاذبه‌های گردشگری طبیعت گردی از استان‌های درجه یک در کشور محسوب می‌شود و راهنمایان گردشگری طبیعت گردی استان به حدی از تخصص رسیده‌اند که در اتاق‌های فکر در سطح کشور از ظرفیت‌های آن‌ها استفاده می‌شود.
انجمن راهنمایان گردشگری در استان قم تا به امروز چه اقداماتی انجام داده است؟
علی اصل: مهم‌ترین کاری که این انجمن انجام می‌دهد این است که هویت راهنمایان گردشگری که تا به امروز تقریباً ناشناخته مانده بود به مسئولان دولتی، به آژانس‌ها و فعالان عرصه گردشگری و هم به مردم به عنوان فردی که می‌تواند به توسعه گردشگری کمک کرده وتجارت گردشگری را پرسود تر کند در سطح جامعه معرفی می‌کنند و این اتفاق به خوبی در استان قم در حال انجام است.
انجمن صنفی شکل گرفته، آموزش‌های تخصصی به متقاضیان راهنمای گردشگری داده می‌شود و برنامه‌های مختلف تلویزیونی برای توسعه فرهنگ گردشگری تهیه شده است و در واقع انجمن صنفی راهنمایان گردشگری بیش از هر چیزی به دنبال توسعه مفهوم گردشگری مسئولانه است.
توسعه گردشگری در حال حاضر در قم چقدر اهمیت دارد و آیا زیرساخت‌ها برای رسیدن به این توسعه کافی است؟
علی اصل: باتوجه به تغییر اقلیم و مدیریت غلط منابع آبی ما امروز با مشکل خشکسالی در استان قم مواجه هستیم، دشت‌های ممنوعه در استان قم روز به روز در حال رشد است و امکان حفر چاه بعضاً وجود ندارد و به سویی می‌رویم که کشاورزی باید متوقف شود چون آبی نمانده است و کشاورزان امکان کشاورزی ندارند و از سوی دیگر صنعت ما با مشکل مواجه شده است و بسیاری از واحدهای صنعتی در شکوهیه به تعطیلی کشیده شده است.
از طرف دیگر در استان قم ظرفیت‌های بسیار بالای گردشگری وجود دارد که در سطح بین المللی می‌تواند گردشگر جذب کند، همه این‌ها باعث شده است که نگاه مسئولان و فعلان اقتصادی به سمت توسعه گردشگری برود.
اگر گردشگری و به خصوص گردشگر خارجی توسعه پیدا کند می‌توانیم درآمدهای چند صد میلیارد دلاری در سطح استان داشته باشیم
در زمینه زمین گردشگری گنبد نمکی و دریاچه حوض سلطان در سطح دنیا مطرح هستند که اگر گردشگری و به خصوص گردشگر خارجی توسعه پیدا کند می‌توانیم درآمدهای چند صد میلیارد دلاری در سطح استان داشته باشیم؛ آمارهای خیره کننده‌ای در دنیا در این زمینه وجود دارد.
درآمد گردشگری سلامت چند میلیون دلار بوده است که ظرفیت‌های آن در استان قم وجود دارد، یا درآمد برخی از کشورها از تنها پرنده نگری برابر درآمد نفتی کشور است و تنها با استفاده اصولی و پایدار از این ظرفیت‌ها طیف زیادی از جوانان می توانند در این عرصه مشغول شوند.
روستائیان که امروز به سختی کشاورزی می‌کنند با اقامت دادن به یک گردشگر در خانه روستایی و پختن غذای محلی می‌توانند درآمدی بسیار بیشتر از قبل داشته باشند و برای رسیدن به این سطح راهنمایان گردشگری بسیار می‌توانند کمک کنند.
چقدر توسعه گردشگری می‌تواند به ایجاد اشتغال به ویژه در استان قم کمک کند؟
فقیه: مناطق کویری و جاذبه‌های گردشگری زمین شناختی استان قم می‌تواند برای بسیاری از گردشگران خارجی جذاب باشد، وقتی که تعامل با جامعه محلی ایجاد شده و امکان جذب گردشگر توسط خود اهالی بومی یک منطقه ایجاد شود، از مهاجرت‌های بی‌رویه جلوگیری می‌شود و دیگر روستائیان مجبور نیستند برای امرار معاش خود به شهرها مهاجرت کنند و بعضاً حتی به مشاغل کاذب روی بیاورند، بلکه با فروش سوغات، صنایع دستی و محصولات خوراکی خود کسب درآمد می‌کنند.
اما لازمه این مطلب این است که گردشگری به صورت پایدار باشد و اینجا باز هم نقش راهنمای گردشگر مطرح می‌شود که گردشگری همراه با تخریب و رواج فرهنگ بیگانه نباشد و به همین دلیل نقش راهنمای گردشگری در این منطقه بسیار با اهمیت است.
علی اصل: روستای مشک آباد یکی از روستاهای محروم قم است که در دشت مسئله واقع شده است، این دشت به دلیل کم ابی کانون بحران ریزگرد شده است و همه چیز به شکل ناپایدار در این روستا پیش می‌رود و به زور انتقال آب و راه‌های دیگر روستاییان تا به امروز در این منطقه حفظ شده‌اند، اما اگر گردشگری مسئولانه و پایدار به این منطقه وارد شود معیشت اهالی بومی منطقه می‌تواند متحول شود.
مردم محلی با ورود گردشگر برای اینکه بتوانند اقامت این گردشگران را فراهم کنند ناخودآگاه تعداد زیادی از شغل‌ها ایجاد می‌شود و کسی سراغ کشاورزی با همه آسیب‌هایی که دارد نمی‌رود و علاوه بر ایجاد اشتغال اقلیم هم حفظ می‌شود.
جامعه هدف انجمن راهنمایان گردشگری در چه سطحی است و تا به امروز چه اقداماتی توسط این انجمن صورت گرفته است؟
در سه بخش استانی، ملی و فراملی تلاش می‌کنیم که گردشگر جذب کنیم، اما اصلی‌ترین فعالیت ما در سطح بین المللی است، اخیراً نمایندگانی از ۴۵ کشور دنیا در کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری به ایران آمده بودند که ترسیم چهره ایران و معرفی جاذبه‌های گردشگری در این کنوانسیون خود می‌تواند به جذب توریست خارجی کمک کند، بیشترین درآمدزایی هم از طریق همین جذب توریست‌های خارجی ایجاد می‌شد که در تلاش هستیم که برای جذب هر چه بیشتر آن تلاش کنیم.
کنوانسیون راهنمایان بزرگ‌ترین رویداد گردشگری کل دنیاست که هر دو سال یک بار در یک کشور برگزار می‌شود ایران برای اولین بار در دوره قبلی که هفدهمین دوره برگزاری کنوانسیون بود شرکت کرد و توانست با اولین حضور خود میزبانی دوره بعد را به دست آورد که هیچ کشوری به جز کانادا تا به حال نتوانسته بود به این مهم دست پیدا کند.
در استان قم چقدر ظرفیت جذب گردشگر وجود دارد و نقاط با اهمیت برای جذب گردشگری در قم چیست؟
فقیه: اخیراً اعضای انجمن‌های راهنمای گردشگری سراسر کشور را به قم دعوت کردیم و جاذبه‌های قم را به آن‌ها معرفی کردیم، اطلاع رسانی مناسب و جذابیت‌هایی که باید ایجاد می‌شد تا به امروز ایجاد نشده است تا جایی که امروز بسیاری قم را تنها با حرم و جمکران می‌شناسند، در حالی که قم از جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی تاریخی و زمین شناختی بسیار ارزشمندی برخوردار است.
تیمچه قم یکی از آثار بسیار ارزشمند فرهنگی تاریخی است که امکان ثبت بین المللی آن وجود دارد، گنبد نمکی می‌تواند ثبت طبیعی و ملی شود که مقدمات آن در حال انجام است و از کشورهای اروپایی برای دیدن این جاذبه به قم می‌آیند، کاروانسرای دیر گچین که مادرکاروانسراهای ایران است هم از دیگر جاذبه‌های گردشگری است که مورد بی مهری واقع شده است که باید همه این موارد به مردم و گردشگران معرفی شود.
بعد از بازدید راهنمایان گردشگری از قم بسیاری از آن‌ها پکیج‌های تور را بر روی قم بستند که همه این‌ها به رونق اقتصادی استان کمک می‌کند.
هر جا که در ایران گردشگری توسعه پیدا کرده است نابودی و تخریب جاذبه‌های گردشگری به همراه داشته است، چه باید کرد که این توسعه گردشگری برای کشور گران تمام نشود؟
فقیه: این مسئله نگرانی اصلی ما در انجمن راهنمایان گردشگری است، ۱۰ ماده و کد اخلاقی در گردشگری توسط انجمن صنفی گردشگری تعیین شده است، بسیاری از اماکن و جاذبه‌های گردشگری امروز در استان وجود دارند که هنوز ظرفیت پذیرش گردشگر در آن‌ها وجود ندارد.
گنبد نمکی در استان قم هنوز ظرفیت پذیرش حجم بالای گردشگر را ندارد و نمی‌شود هر گروه با هر شرایطی در این مناطق گام بگذارند و باید با استانداردهای دقیقی این اقدام صورت بگیرد، اما امروز گردشگری به سمتی پیش می‌رود که مردم این مناطق را شناسایی کرده و به آن ورود پیدا می‌کنند
در واقع نمی‌توان جلوی ورود آن‌ها را گرفت و در اینجا تنها وظیفه مردم و رسانه و راهنمایان گردشگری است که با فرهنگ سازی تلاش کنند که این گردشگری مسئولانه و پایدار صورت بگیرد و علاوه بر این احترام به جوامع محلی حتماً باید لحاظ شود و انجمن صنفی راهنمایان گردشگری در این رابطه پیشرو است.
راهکار ترویج این کدهای اخلاقی چیست؟
ما شعاری در اکوتورسیم داریم که «هیچ ردی از ما در طبیعت باقی نمی‌ماند جز رد پا و چیزی برنمی‌داریم جز عکس» یکی از کارهایی که انجمن صنفی راهنمایان گردشگری برای توسعه گردشگری پایدار انجام داده است ورود به مدارس است، اعتقاد داریم که فرهنگ نیاز به آموزش دارد و آموزش هم باید در سنین کم ایجاد شود که بتوانیم نتیجه مشهودی کسب کنیم، مانند همیار پلیس به دنبال این هستیم که در هر خانواده ای یک همیار گردشگر داشته باشیم.
تیمچه قم یکی از آثار بسیار ارزشمند فرهنگی تاریخی است که امکان ثبت بین المللی آن وجود دارد
امروز ما در سطح دنیا مدارس طبیعت داریم، اصول زندگی کردن در طبیعت و فرهنگ احترام به طبیعت و موجودات زنده آموزش داده می‌شود که این مسئله خصوصاً در شرایط زندگی فعلی که عموم مردم زندگی ماشینی دارند و از طبیعت فاصله گرفته‌اند بسیار اهمیت دارد و مدارس و رسانه‌ها هم می‌توانند اثرگذار باشند.
پک آموزشی برای طبیعت گردی طراحی شده است و آماده ورود به مدارس هستیم، آموزش پرورش هم در این زمینه ابراز همکاری کرده است و هر زمان که از سوی آموزش و پرورش اعلام شود برای آموزش مسائل گردشگری به مدارس ورود پیدا خواهیم کرد.
خوشبختانه نگاه به گردشگری برگشته است، ده سال پیش نگاه‌ها به گردشگری به ویژه در استان قم به دلیل شرایط ویژه آن خیلی قابل قبول نبود و با محدودیت‌های بسیاری مواجه بود اما در حال حاضر این نگاه عوض شده است و خوشبختانه ما امروز در دوره گذاری قرار داریم تا به شرایط ایده آل گردشگری که درآینده حاصل می‌شود نزدیک شویم.
نظر شما