به گزارش خبرگزاری مهر، محمدرضا فخر روحانی، زبان‌شناس و استاد دانشگاه قم در نشست ضرورت و نتایج دانشنامه تخصصی امام حسین علیه‌السلام به تمایزات و ویژگی‌های دانشنامه‌های جامع و میزان اثربخشی آن‌ها پرداخت.
وی در این نشست، امام حسین (ع) را منبع الهام‌بخش ادبیات دانست و گفت: امام حسین (ع) علاوه بر نقشی که در حوزه دین و قیامشان داشتند اثر بسیار ویژه‌ای در ادبیات داشتند که به گفته یکی از اساتید دانشگاه‌های عراق، ایشان را ملهم‌الشعرا، به معنای الهام‌بخش شاعران می‌دانند.
استاد دانشگاه قم، با تأکید بر ضرورت همه‌شمولی بیان و زبان دایره‌المعارفی که بناست به ابعاد گوناگون امام حسین (ع) بپردازد، اظهار کرد: علاوه بر این‌که می‌بایست مطالب این دانشنامه جامع ضمن غنا و بیان حق مطلب، سهل‌الفهم شود شاید چه‌بسا نیاز باشد این دایره‌المعارف در چندین نسخه و متناسب با شرایط مخاطبان گوناگون تعریف شود تا نیازهای حوزه‌های گوناگون را پاسخ‌گو باشد.
این پژوهشگر حوزه امام حسین (ع) اهمیت توجه به نگاه فرا ملی و توجه به جامعه جهانی در تدوین این دانشنامه را راهبردی خواند و گفت: دایره‌المعارف امام حسین (ع) برای تحقق دربرگیرندگی و اثرگذاری مطلوب و برخورداری از ویژگی‌ها و ابعاد مورد نیاز مخاطبان، می‌بایست هم در سطح ملی و هم در سطح ترجمه برای جامعه جهانی و در چند لایه مختلف ارائه شود.
وی تاکید کرد: برای این امر نباید در تدوین این دانشنامه نگاهی صرفا ایرانی ارائه شود و بایست با نگاهی جهانی به موضوع نگریست چراکه امام حسین (ع) امامی برای تمامی جامعه بشری بوده و هستند.
فخر روحانی، با بیان این‌که برای کارکردی شدن این دایره‌المعارف می‌بایست بر روی مؤسسات و مراکزی که به امام حسین (ع) می‌پردازند توجه و با آن‌ها تعامل برقرار شود، افزود: همچنین زبان این دایره‌المعارف باید یک زبان فاخر و درخور شأن این دایره‌المعارف باشد، چراکه موضوعی بسیار مهم را محوریت خود قرار داده است و مسلما نباید از یک زبان نازل بهره برده باشد تا بتواند جاذبه لازم را برای مخاطب ایجاد کند.
وی ادامه داد: البته این بدان معنا نیست که باید از زبان ثقیل بهره برد، بلکه فاخر بودن این زبان باید مخاطبی که به طور جدی به دنبال این موضوع است را جلب کند. این توجه در حوزه ترجمه به دیگر زبان‌ها نیز صدق می‌کند و باید به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد.
فخر روحانی با تاکید بر این‌که ترجمه و بازنشر مفاهیم این دانشنامه به دیگر زبان‌ها می‌بایست بر اساس نیاز مخاطبان و به گستردگی و دربرگیرندگی نسخه اصلی آن باشد، افزود: هنگامی که از یک متن ترجمه‌ای ارائه می‌شود می‌تواند برداشت‌ها و بهره‌برداری‌های گوناگون را در پی داشته باشد. کاربردی کردن مطالب مرتبط با حوزه واقعه عاشورا هم می‌توانند شادی‌آفرین و نیز تبیین‌کننده چالش‌ها باشند.
وی خاطرنشان کرد: توجه به ترجمه منشوروار پژوهشی در همین راستاست و بیان می‌کند این نگاه که از یک متن، صرفا یک نوع ترجمه وجود دارد ولاغیر، درست نیست و امروزه از یک متن و ترجمه مشخص، بر اساس نیاز هر طیف از مخاطبان می‌توان ترجمه‌های متنوعی ارائه کرد.
فخر روحانی، ضمن اشاره به اهمیت والای تدوین این دانشنامه جامع، ضرورت بازشناسی امام سوم شیعیان را شناخته شدن تشیع از سوی جامعه جهانی به واسطه قیام ارزشمند ایشان عنوان کرد و گفت: اثرگذاری امام حسین (ع) به قدری در سطح جهان وسیع و عمیق بوده است که از قرن هجدهم به بعد شیعه را با عاشورا می‌شناسند و این موضوع افتخار بسیار بزرگی برای شیعه است.
پژوهشگر دینی با ذکر این ضرورت که می‌بایست در حوزه مفهوم عمیق و اثرگذار تاریخ‌سازی همچون حسین‌بن‌علی (ع) دایره‌المعارفی درخور و شایسته شأن ایشان تدوین شود، تاکید کرد: برای تحقق دانشنامه‌ای درخور ارزش و اثرگذاری امام حسین (ع) باید از کارهایی که در حرمین شرفین در حال انجام است اطلاع حاصل شود و متقابلا آن‌ها نیز باید با یک تعامل دوسویه از این کارها مطلع باشند و برای تبیین فعالیت‌ها و احاطه جامعه به این حوزه، تیم‌های تحقیقاتی را به دیگر کشورها اعزام کنند که در همین راستا اخیرا گام‌هایی برای تدوین دانشنامه اربعین صورت گرفته و کارهایی انجام شده است. وی با بیان ضرورت برنامه‌ای برای طراحی دانشنامه جامع امام حسین (ع) حسب نیاز هر طیف از مخاطبان افزود: مسأله دانشنامه و اهمیت آن تا جایی است که حتی آکسفورد به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده دانشنامه‌های جهان، دایره‌المعارف مخصوص کودکان ارائه می‌کند، بنابراین دانشنامه‌ها و دایره‌المعارف‌ها گستره‌ای وسیع از مخاطبان را در بر می‌گیرند که البته این امر به این معنا نیست که بخشی از مفاهیم برای قشر خاصی از مخاطب غفلت شود اما باید متناسب با فهم و نیاز هر قشر خاص ارائه شود.
فخر روحانی با بیان این‌که مقتل‌خوانی و بیان مصائب ایشان مختص تشیع نیست، اظهار کرد: مسیحیان، زرتشتیان و چه بسا یهودیانی بودند که برای ایشان مقتل نوشته‌اند و این مقتل‌ها بارزه‌های حضور و تجلی حسین (ع) در تمامی آیین‌ها و ادیان جهان است.
وی ادامه داد: از این منابع که به وفور می‌توان مثال زد و می‌باید برای نوشتن دانشنامه‌ای جامع از این مقاتل استفاده کرد و همچنین باید به جریان امام حسین (ع) و نهضت ایشان در میان غیرمسلمانان توجهی ویژه داشت.
پژوهشگر حوزه امام حسین (ع) غنا و گستردگی ادبیات حسینی و شعائر حسینی را در اقوام و فرهنگ‌های گوناگون یادآور شد و گفت: با توجه به این‌که ادبیات امام حسین (ع) حتی پیش از نهضت ایشان ایجاد شد، بنابراین می‌بایست برای شناخت بهتر ایشان، مراثی و اشعار این حوزه را نیز به طور جدی مورد توجه قرار داد. حجم گسترده‌ای از اشعار و مرثیه‌ها ارائه شده که گردآوری تمامی آن‌ها صرفا در توان امام حسین (ع) است و برای ادای حق مطلب در حوزه ادبیات این عرصه، باید یک دایره‌المعارف مجزا و به همین گستردگی صرفا در حوزه قیام ایشان و ادبیات حول این موضوع شکل بگیرد.
فخر روحانی، با بیان این‌که زیارت‌نامه‌ها و اشعار و مراثی، اقیانوس عظیمی را ایجاد کرده‌اند که احصا و گردآوری آن‌ها عزمی جهانی را طلب می‌کند، خاطرنشان کرد: مراثی پیرامون این امام عزیز به قدری وسیع و عظیم است که نیازمند اقدامی اساسی است و به همان میزانی که گردآوری این دانشنامه ضروری و حیاتی است، گردآوری دایره‌المعارف جامعی در حوزه ادبیات جامع ایشان ضروری به نظر می‌رسد زیرا عظمت این عرصه نه صرفا بخشی از یک دایره‌المعارف که می‌تواند به وسعت آن باشد.
نظر شما