به گزارش خبرنگار مهر، آئین ها و مراسم های خاص ماه مبارک رمضان بسته به فرهنگ های مختلف متغییر است و هر منطقه و استانی با توجه به ویژگی هایی که دارد ویژه مراسم های را در ایام این ماه مبارک برگزار می کند.
هر چند که با گذشت زمان شمار زیادی از آئین های ویژه ایام ماه مبارک رمضان نه تنها در کردستان بلکه در سایر مناطق نیز فراموش شده اند، ولی همچنان هستند مراسم ها و برنامه هایی که علیرغم گذشت سالیان بسیار به بخشی از فرهنگ مردم تبدیل شده و همچنان مورد توجه عموم قرار می گیرند.
با مشاهده هلال ماه و رسمی شدن آغاز ماه مبارک رمضان، نوای «مرحبا رمضان» از بام مساجد استان کردستان طنین انداز می شود و مردم با شنیدن این نوای عرفانی و قرآنی خود را برای استقبال از این ماه آماده می کنند.
ندای «مرحبا مرحبا» با آهنگ و وزن خاصی در محله ها به گوش می رسد، آوازی که فرا رسیدن ماه برکت و رحمت را به مردم شهر خبر می دهد و از بلندگوی مساجد این آواز خوش به گوش می رسد و مردم خبردار می شوند که ماه مبارک رمضان آغاز شده است و آنها باید به استقبال این ماه بروند.
مرحبا مرحبا نوایی است که معمولا هر دو نوبت و قبل از اذان عشا و اذان صبح از سوی افراد خوش صدا در تمامی مساجد و تکایای استان کردستان خوانده می شود و مردم را برای حضور در طاعت و عبادت خداوند متعال فرا می خواند.
زمانی که ماه مبارک رمضان به نیمه راه رسید نوای مرحبا مرحبا جای خود را به نوای الوداع می دهد و این طنین انداز شدن این نوای عرفانی اعلام می کند که ماه مبارک به نیمه رسیده و مسلمانان باید از آن خداحافظی کنند.
پیش از اذان مغرب مساجد و تکایای استان کردستان پر از نوای زیبای دعاهای مذهبی و اشعاری می شوند که نمازگزاران در مدح رسول گرامی اسلام حضرت محمد(ص) می خوانند و این نواهای خوشی که در مدح پیامبر خدا خوانده می شود روح هر بنده ای را از گناه و معصیت پاک کرده و به سمت تعالی و صداقت سوق می دهد و به همین دلیل است که برگزاری مولودی خوانی در ایام ماه مبارک رمضان در مساجد، تکایا و حتی منازل شخصی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
نوید آغاز ماه رمضان با دهل و سرنا
خادم یکی از مساجد قدیمی سنندج در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در گذشته مردم سنندج روز آخر شعبان خود را به پشت بام خانه ها می رساندند تا هلال ماه را ببینند بعد از آن، نقاره چی ها که سه یا چهار نفر دهل زن مشهور بودند با سرنا زدن بر یکی از بلندی های وسط شهر و میدان اصلی مردم را با خبر می کردند، نوای مخصوص فرا رسیدن ماه مبارک رمضان را می زدند و مردم را به آماده شدن در این مهمانی فرا می خوانند.
محمد جعفر که سالهاست افتخار خادمی مساجد در سنندج را بر عهده دارد، گفت: بعد از آن نوبت شلیک توپ مخصوصی بود که در آن زمان بر تپه کانی کوزله سنندج قرار داشت با شلیک گلوله از این توپ، مردم شهر می فهمیدند که ماه رمضان آمده است و آنهایی هم که صدای توپ را نشنیده بودند، با دهل و سرنا از رسیدن این ماه خوب با خبر می شدند.
وی افزود: بعد از شلیک توپ، آیین های سحری (پاشیو) هر روز موقع سحر در شهر برپا می شد و چون در آن موقع هنوز وسایل ارتباط جمعی گسترش پیدا نکرده بود، مردم به پشت بام می رفتند و با گفتن (پاشیو)، وقت سحری خوردن را خبر می دادند.
این خادم مسجد با ابراز تاسف از این موضوع که امروزه تنها رسمی که از گذشته باقی مانده است در مساجد مرحبا و الوداع گفتن است، بیان کرد: امروز با ماشینی شدن و پیشرفت تکنولوژی بسیاری از آداب و رسوم، صمیمیت ها و یکدلی ها از بین رفته است.
محمد جعفر ادامه داد: احیاء فرهنگ ها و سنت های قدیمی در بین آحاد جامعه به ویژه جوانان می تواند بسیاری از مشکلات جامعه را حل کند ولی متاسفانه کسی به این سنت های قدیمی توجهی نمی کند و هر چه زمان می گذرد آدم ها نیز عوض می شوند و امروز جامعه با این همه مشکل مواجه شده است.
آذین سفره افطار با آش دوغ، ترخینه یا آش کردی
حاجیه آمنه یکی از زنان خوش ذوق محله آغا زمان نیز درباره آیین سحری و رنگ و بوی سفره افطار و سحری در کردستان گفت: سر سفره افطار کردها همیشه پنیر ممتاز کوهستان‌های کردستان، شیر، عسل، گردوی تازه و انجیر به وفور یافت می شد.
وی ادامه داد: بعد از افطاری و خواندن نماز همگی منتظر خوردن آش دوغ، ترخینه یا آش کردی می شدیم ولی متاسفانه دیگر این روزها غذاهای صنعتی مجالی برای عرض اندام غذاهای محلی در مناطق مختلف کردنشین به ویژه کردستان فراهم نمی کند.
حاجیه آمنه با اشاره به اینکه کردهای کردستان، سفره های ساده و دوست داشتنی شان را با پختن نان های محلی رنگین می کردند، افزود: نان هایی مثل نان برساق و نان تاوه ای حاصل کدبانوگری زنان کرد بود که عطر و بوی خاصی به سفره می داد.
پخت «کولیره» برای شب ۲۷ رمضان
وی افزود: زنان کرد طبق آیین دیرینه شان نوعی نان ویژه و محلی برای شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان می پزند که به آن کولیره می گویند و بعد از پخت، آن را بین همسایگان و اهالی محل تقسیم می کنند که البته هنوز این آئین در بخشی از مناطق استان وجود دارد.
زنان کردستان، برای پخت کولیره آرد، مغز گردو و مقداری روغن را با هم مخلوط کرده و در تنور می گذاشتند در حقیقت کولیره پزی از روز ۲۶ ماه مبارک رمضان و بعد از نماز ظهر شروع می شود و خمیرهای آماده شده، در روز ۲۷ رمضان به تنور می رفتند.
بیشتر خانواده های طبقه متوسط و بالای کردستان این نان را در تعداد زیاد پخت می کردند و میان مردم محل یا افراد نیازمند توزیع می کردند به طوری که در روز ۲۶ و ۲۷ ماه رمضان، تقریبا تمام خانواده های استان کردستان افطاریشان کولیره و ماست بود.
ملا رحمان امام جمعه مسن و خوش اخلاق محله قدیمی آقا زمان نیز از خاطرات ماه رمضان حرف زد و گفت: بعد از افطاری و خواندن نماز عشاء، خانواده هایی که وسعشان می رسید، کولیره های زیادی را به مسجد می آوردند و همراه با ماست در میان نمازگزاران توزیع می کردند.
وی ادامه داد: مردم کردستان بر اساس یک رسم دیرینه، کولیره های کوچکی می پختند و ۵ یا ۶ عدد از این کولیره ها را به نخ می کشیدند و در انبار آرد یا برنجشان قرار می دادند به این امید که خیر و برکت ماه رمضان به دارایی آنها برسد به این ترتیب، هر رشته کولیره یک سال در انبار کردها می ماند و سال بعد، با کولیره های جدید جایگزین می شود.
شاید یکی از مهمترین مراسم ها و آئین های خاص ماه مبارک رمضان که البته همانند آن در سایر نقاط کشور نیز دیده می شود، پهن کردن سفرهای افطاری باشد جایی که معمولا افراد توانمند با پهن کردن سفره های افطاری به یاری نیازمندان و افراد مستمند می شتابند و به آنها کمک می کنند.
البته بسته به هر شهر و حتی روستا در استان کردستان هم مراسم ها و آئین های ویژه ای در ماه مبارک رمضان برگزار می شود و هر چند که گذشت زمان شماری از این آئین ها را به فراموشی سپرده است ولی همچنان مردم با پیش بینی های خاصی از ماه مبارک رمضان استقبال می کنند.
نظر شما