آل سعود به هیچ وجه مشروعیت ندارد/ ریاض به دنبال کودتا در قطر است

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- جواد حیران نیا، وحید پورتجریشی: کشورهای عربستان سعودی، امارات، مصر و بحرین در حالی صبح روز دوشنبه رابطه دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند که تنها حدود ۲ هفته از برگزاری نشست ریاض که قرار بود نمایش وحدت شیخ نشین های عرب در برابر ایران باشد می گذرد حال آنکه شوک حاصل از این تصمیم جو طوفانی خاورمیانه را بیش از پیش بحرانی کرد و گمانه زنی ها را تا امکان کودتا و براندازی دولت قطر پیش برد.

اگرچه اصلی ترین دلیل قطع رابطه دیپلماتیک ۴ کشور عربی و به تبع آن دولت مستعفی یمن و لیبی با قطر، حمایت دوحه از گروه های اسلامی حماس و اخوان المسلمین عنوان می شود، بی شک این اقدام ناگهانی از دلایلی کهنه تر ریشه می گیرد.

در همین راستا خبرنگار مهر گفتگویی با «حسین عسکری»،‌ اقتصاددان مقیم آمریکا و مشاور ویژه و پیشین در وزارت دارایی عربستان سعودی و همچنین مشاور «ملک عبدالله»، پادشاه پیشین عربستان داشته که متن کامل آن در ادامه آمده است.

حسین عسکری مشاور وزیر دارایی(۱۹۷۸ میلادی) و پادشاه عربستان(ملک عبدالله) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. بنا بر اعلام «بانک نیویورک»، عسکری اولین شخصی در جهان بود که کاهش قیمت نفت به ۴۰ دلار را پیش بینی کرده است.

عسکری استاد تجارت بین‌الملل و امور بین‌المللی دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا است. وی رئیس مؤسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین‌الملل دانشگاه جرج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث‌های او در دانشگاه جرج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ‌ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

از سوابق اجرایی وی می توان به دو و نیم سال فعالیت در هیئت اجرایی صندوق بین‌المللی پول اشاره کرد. او در زمینه‌ سیاست‌ توسعه اقتصادی، سیاست‌های نفتی و اقتصاد و تجارت بین‌الملل مشاور وزیران دارایی، رؤسای بانک‌های مرکزی، وزیران نفت و دیگر مقامات در خلیج فارس بوده است. در گذشته مشاور نهادها و شرکت‌هایی نظیر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، بانک جهانی، صندوق سرمایه‌داری کشورهای در حال توسعه  (IFU) ، سازمان ملل متحد و... بوده است.

حسین عسکری ۲۰ کتاب، شش رساله، بیش از ۱۰۰ مقاله‌ و... درباره‌ تحولات اقتصادی در خاورمیانه، اقتصاد اسلامی، تجارت و اقتصاد بین‌الملل، اقتصاد کشاورزی، اقتصاد نفت و تحریم‌های اقتصادی  منتشر کرده است. وی سابقه تدریس در دانشگاه‌های تگزاس در آستین، دانشگاه تافتس آمریکا، دانشگاه MIT، دانشگاه جانز هاپکینز و دانشگاه کلارک را دارد. «جهانی شدن و مالیه اسلامی»(انتشارات جان ویلی اند سانز)، «ثبات مالیه اسلامی» (انتشارات جان ویلی اند سانز)، «اسلام و راه بشر و توسعه اقتصادی» (انتشارت پلگریو مک میلان) از جمله آثار او به شمار می‌روند.

*دلایل واقعی پشت پرده قطع روابط عربستان و کشورهای عربی با قطر چه بودند؟

لطفا متوجه این نکته باشید که این تصمیم جهان عرب نبود، بلکه تصمیم سعودی آن هم به تنهایی بود. کشورهای عربی و دیگر کشورهای اسلامی که از تصمیم سعودی پیروی کردند، کشورهایی هستند که از طرفی به عربستان سعودی تکیه دارند و از طرف دیگر دریافت پول و یا حمایت سیاسی از آنها دلیل دیگر این حمایت آنها از عربستان بود. عربستان سعودی مدت طولانی است که از قطر خشمگین است. آنها برای سالها درگیر اختلافات مرزی و درگیری های مسلحانه با یکدیگر بوده اند. عصبانیت عربستان سعودی از الجزیره به این خاطر است که آزادانه حکام منطقه خلیج فارس را به نقد می کشد. همانطور که می دانید، آزادی مطبوعاتی در عربستان سعودی صفر است و آل سعود در چنین وضعیتی نسبت به الجزیره معترض هستند. آنها به قطر به چشم کشور کوچکی می نگرند که زیاده سخن می گوید و پایش را از گلیم خود درازتر می کند. در یک کلام، آنها از قطر می خواهند تا مانند یک طفل کوچک از سعودی پیروی کند.

اما در خصوص دیگران، بحرین به بخشی از عربستان سعودی تبدیل شده است. آنها استقلال خود را از دست داده اند و برای کسب منفعت نفتی و دیگر حمایت های مالی هر آنچه عربستان سعودی بگوید گوش می دهند. مصر و السیسی نیز نهایتا به لحاظ مالی به عربستان سعودی وابسته اند. امارات طی سالهای اخیر به دلیل کسب حمایت از سوی عربستان از این کشور پیروی می کند و حاکم بی اعتبار یمن، هم در جیب آل سعود جای دارد. اما آنچه اهمیت دارد این است که کویت و عمان در این ماجرا از عربستان پیروی نکرده اند. من بعید می دانم که عمان به کمپین سعودی ها بپیوندد. کویت اما در زمان دشواری به سر می برد و سعی می کند عربستان را به آرامش دعوت کند. به خاطر داشته باشید که حمایت سعودی ها نقش بسیار مهمی در آزادسازی کویت داشت.

اما به نظر من آنچه که اکنون رخ داده، چیزی است که باید به آن دقت کنیم. ترامپ اعتماد به نفس سعودی ها را بالا برده است. آنها معتقدند ترامپ را خریده اند. از این نظر آنها باهوش به نظر می رسند. آنها موفق شدند حمایت (ترامپ) را بخرند و خوب می دانند که چگونه از آن استفاده کنند. ترامپ به منزله ثروت و کاخ های پر زرق و برق و سبک زندگی سعودی ها به حساب می آید و به دنبال توسعه تجارت خانوادگی خود در عربستان سعودی و امارات است. من اطمینان دارم که پسران ترامپ و داماد وی معتقدند که می توانند تجارت خود را در منطقه توسعه ببخشند. ترس من از این است که سعودی ها دست به مهندسی یک کودتا در قطر بزنند. اگر آنها بتوانند بر قطر فائق بیایند از شر یک کشور مزاحم خلاص شده و تمامی مشکلات مالی خود را هم حل خواهند کرد، این یعنی همان چیزی که صدام حسین از حمله به کویت در سر داشت. این آن چیزی است که موجب ترس من شده است. ترامپ هم کاری نخواهد کرد و توازن در منطقه خلیج فارس از بین خواهد رفت. ایران باید مواظب این مسائل باشد.

*تنش به وجود آمده تا کجا پیش خواهد رفت و آیا ما باید منتظر باشیم تا قطر به اخوان المسلمین و حماس پشت کند؟

همانطور که می دانید آل سعود به هیچ وجه مشروعیت ندارد. آنها همواره برای توجیه مشروعیت خود متوسل به مکه، مدینه و اسلام می شوند. همزمان، آنها مذهب را به عنوان خطرناکترین عنصر علیه قدرت مطلقه خود می بینند. اگر آنها دچار چالش مذهبی شوند، کاملا بی آبرو خواهند شد. لذا آنها نیازمند خاموش شدن اخوان المسلمین ( و هر جنبش مذهبی دیگری) هستند، چرا که معتقدند آنها می توانند چالش و خطری جدی علیه حکومت سعودی ها باشند.

از سوی دیگر، حکام قطری، خطری از جانب اخوان المسلمین احساس نمی کنند. آنها معتقدند که باید آزادی سیاسی بیشتر و تغییر در سطح منطقه رخ دهد.

من گمان نمی کنم قطر به حماس و اخوان المسلمین پشت کند. آنها در برابر عربستان سعودی به خاطر انجام عملیات نظامی علیه قطر کوتاه نخواهند آمد. اما حتی اگر قطر پشت به آنها کند هم، سوال اینجا است که آیا عربستان سعودی دست از سر قطر بر خواهد داشت و یا همچنان سایه خود را بر سر قطر افکنده و متوقع چاپلوسی قطری ها برای حکام آل سعود خواهند بود؟ من معتقدم تا زمانی که ترامپ در کاخ سفید است، سعودی ها این موقعیت را بهترین زمان برای براندازی «آل ثانی» در قطر و چنگ اندازی به منابع گاز طبیعی این کشور خواهند دانست. آنها دروغ ها و حرف های مفتی می زنند که ترامپ دوست دارد بشنود - یعنی همه این کارها در راستای مبارزه با تروریسم بوده و قطر نیز حامی تروریسم است. همه اینها در شرایطی است که آن کشوری که از تروریست ها حمایت می کند عربستان سعودی است. در گزارش دولت انگلیس که دو سال پیش در خصوص منابع مالی حمایت از تروریست ها منتشر شد و در اختیار عموم هم قرار گرفت، به این نکته اشاره شده است. آنها به این دلیل نمی خواهند این گزارش ها منتشر شود که آنگاه بر آنچه اکثر مردم معتقدند در مورد سعودی ها معتقدند صحه خواهد گذاشت و آن این است که عربستان سعودی حامی مالی داعش است. خطر تسخیر قطر توسط سعودی جدی است. من نمی توانم به اندازه کافی بر این موضوع تاکید کنم.

*آیا در صورت تن ندادن قطر به تصمیمات و خواسته های ریاض، می توانیم شاهد روی دادن یک کودتا در قطر باشیم؟

بله، کاملا. من معتقدم آنها بالاخره اقدام به کودتا در قطر خواهند کرد و دسته کوچکی از قطری ها را برای این کار جلو انداخته و خود را عقب می کشد و می گوید ما هیچ دخالتی در این موضوع نداشته ایم. این یک حرکت ابتدایی است اما احتمال دارد اتفاق بیفتد.

*ایران باید چه رویکردی در قبال این مساله اتخاذ کند تا منافع ملی خود را حفظ کند؟

ایران باید سفت و سخت باشد. ایران باید راه خود را پیش برود و (رهبر و رئیس جمهوری ایران) باید با صدای بلند اعلام کنند که از هیچ گونه تجاوزی علیه قطر حمایت نخواهند کرد. هر حمله و یا هر حرکتی در قطر به منزله جنگ تلقی شده و ایران با تمام توان خود در کنار قطر خواهد ایستاد. ایران به توافق همکاری نظامی خود افتخار کرده و نمی تواند زمانی که عربستان با حمایت آمریکا به کشور دیگری در منطقه تجاوز می کند، ساکت بنشیند. اگر ایران در این خصوص سفت و سخت برخورد نکند، آینده خود را به مخاطره خواهد انداخت.