علی‌رضا محمّدی هنرمند عرصه سینمای مستند و تئاتر که قرار است در سال جاری نمایش «خیزاب» را روی صحنه ببرد درباره اینکه چرا بین تجربه قبلی (سال ۸۹ نمایش «سنگ و سبو») و اثر جدید خود در عرصه کارگردانی تئاتر فاصله زمانی ۷ ساله ای وجود داشته است به خبرنگار مهر گفت: به نظر من فاصله بیش از این میزان بین ۲ اثر هم به شرط تأثیرگذار بودن آن، هیچ اشکالی ندارد. متأسفانه مشاهده می شود که برخی از دوستان هر سال و در هر شرایطی باید در تئاتر حاضری بزنند، در حالی که شاید حضور و اثری که به صحنه می برند تأثیر و عمق لازم را نداشته باشد. یک اثر در موعد خود شکل می گیرد و برخورد آماری یا تاریخ حضور مجدد در سال یا سال های بعد، نوعی ساده بینی به پدیده تأثیرگذار نمایش است. البته این صحبت من به این مفهوم نیست که خدایی ناکرده نمایش های ما کم ارزش هستند.
این مدرس هنر و مستندساز ادامه داد: بنده به دلیل تغییر موقعیت علمی و آموزشی خودم در این مقطع، برای عبور از مراحل پیچیده عناوین معلمی، در قالب مقاله های مختلف، حضور در کلاس های به عنوان معلم و راهنمای پایان نامه های مختلف، به شدت درگیر بودم و کمتر فرصتی پیدا کردم که به تئاتر البته با عمق و در شأن تئاتر فکر کنم. ضمن اینکه در این مدت آثار مستند زیادی تولید کردم و تنها غیبتم در عرصه تئاتر بوده نه فیلمسازی مستند. از این رو این چنین شد که بعد از ۷ سال فرصت حضوری کوتاه در تئاتر پیدا کردم و صد البته اصرار برخی دوستان هم به این حرکت جدید کمک شایانی کرد.
محمّدی با بیان اینکه تئاتر همواره یک قالب جذاب و آرمانی برایش بوده و هست وهیچ وقت صحنه و تأثیرات شگرف آن را فراموش نکرده و نخواهد کرد، یادآور شد: همیشه این پدیده تأثیرگذار، چه از نظر مدیوم و چه از نظر فرهیختگی مخاطب خاص آن بخشی از زندگی من را تصاحب کرده است. به هر حال با افتخار و کلی حرف، قالب جدید نمایشی را برای اجرای جدید آماده کردم. با توکل به خداوند و مدد گرفتن از موضوع نمایش امید دارم وزن آن، غیبت نسبتاً طولانی ام را موجّه کند.
این فعال عرصه فرهنگ و هنر درباره نمایش «خیزاب» که قرار است زمستان سال جاری در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه برود، توضیح داد: کار جدیدم که «خیزاب» نام دارد، ظرفی است برای مظروف عزیز و گرامی جانبازان اعصاب و روان جنگ تحمیلی یا به عبارت عامه جانبازان موجی. البته «خیزاب» هم به همین معنای موج است منتها با رویکرد و برداشت ادبی و دراماتیک این عنوان.
وی با تأکید بر اینکه مظلوم ترین گروه جانبازان عزیز ما، جانبازان اعصاب و روان هستند که بسیار کمتر مورد توجه هنرمندان عزیز در حوزه های مختلف قرار گرفته و کمتر دیده شده اند، یادآور شد: این نمایش و البته حدود ۱۵ سال پیش فیلم مستند «خیزاب» و موضوع جانبازان اعصاب و روان، یکی از قصه های تراژیک ذهنی من بوده و هست و البته ده ها ساعت در طول سال های متمادی با این شخصیت های دوست داشتنی در آسایشگاه زندگی کردم تا تأثیر لازم ذهنی برای چنین حرکت نمایشی را بگیرم.
محمّدی ادامه داد: این دسته از جانبازان زمانی قرار است در نمایش مطرح شوند که تمام عرصه های هنری شاید تمام ابعاد و اضلاع دیگر مدل های جانبازی را بارها و بارها طرح کرده اند و این کار ما را بسیار سخت کرده است. البته بنده معتقدم تمام تلاش های هنرمندانه گذشته گانِ این حوزه ما را به سمت عمق به جای سطح راهنمایی می کند.
وی درباره این موضوع که طی سال های گذشته به مقوله دفاع مقدس و رزمندگان و جانبازان هشت سال جنگ تحمیلی به صورت سطحی و شعاری پرداخته شده است، متذکر شد: زحمات برخی اسلاف هنرمند دفاع مقدس‌کار، در نمایش که به اقتضای شرایط فرهنگی جامعه مجبور به نگاه به سطح بودند، در این مرحله و مقطع فرهنگی، ما را به عمق راهنمایی می کنند. هر روزگاری در هنر شأن خود را دارد. شاید نباید از برخی آثار دفاع مقدس قبلی خُرده گرفت که چرا سطحی یا شعاری حرکت کردند. شرایط و نیازسنجی مخاطب این مسیر را ارائه می داده و امّا امروز که اصلاً نمایش و مخاطب آن به یک بلوغ خاص رسیده، اثری سطحی و پر از شعارهای تکراری را نمی خواهند.
کار جدیدم که «خیزاب» نام دارد، ظرفی است برای مظروف عزیز و گرامی جانبازان اعصاب و روان جنگ تحمیلی یا به عبارت عامه جانبازان موجیکارگردان نمایش «خیزاب» با بیان اینکه جانبازان اعصاب و روان اتفاقا ظاهری کاملا سالم دارند و شبیه سایر جانبازان عزیز نشان و علت مشخص جانبازی ندارند، افزود: پس درام شعاری در یک جسم سالم اصلا پذیرفتنی نیست. جانبازان اعصاب و روان هر یک دایره المعارف تجربه و حرف هستند و بر خلاف ذهنیت جامعه که این جماعت از تعالی ذهنی و عقلی برخوردار نیستند، اتفاقا در حوزه ای که باقی ماندند خوب و عمیق باقی ماندند. پس توقع سطحی از ایشان بزرگترین خطای راهبردی است.
محمّدی که استاد دانشگاه است درباره اینکه تا چه حد به مخاطب امروز توجه دارد تا «خیزاب» بتواند ارتباط مناسب و تأثیرگذاری با مخاطب برقرار کند، اظهار کرد: شاید اصلی ترین ویژگی معلمی دانشگاه برای یک هنرمند ویژگی مخاطب شناسی آن باشد. بنده در طول هفته با انواع حرف ها، فکرها و نیازهای فرهنگی جامعه جوان که البته این گروه وظیفه هدایت ذهنی فرهنگی اطراف خود را نظیر خانواده خود بر عهده دارند، مواجه هستم و نزدیکی یا دوری آن ها و یا اینکه نیازها و بی نیازی های آن ها را خوب ارزیابی می کنم. پس تلاش بسیار خواهم کرد تا پرسش های متعدد و در بسیاری موارد لاینحل جوانان فرهیخته جامعه نسبت به پدیده جانبازی اعصاب و روان و در نهایت دفاع مقدس را پاسخ دهم.
وی ادامه داد: خوشوقتانه بنده هم توفیق حضور در روزگار هشت سال جنگ تحمیلی را داشته ام و هم اینکه امروز با جوانان جویا و پرسشگر رابطه درسی و علمی دارم. پس شاید به لطف خداوند بتوانم این ۲ فضای کاملا مجزا را با هم پیوندی اصولی و به تعبیری بدون شعارزدگی و دل زدگی مرتبط کنم. البته بُن مایه این نمایش تنها به مبحث دفاع مقدس و جانبازی اشاره نمی کند بلکه به کیفیت رفتار انسانی در جامعه تأکید خاص خواهد داشت.
این هنرمند در پایان درباره وضعیت تولید نمایش «خیزاب» و نگارش نمایشنامه آن، گفت: کلیت کار را سال ها است که نوشته ام و با توجه به زمان باقی مانده تا اجرا در حال گفتگو با نمایشنامه نویس هستیم که البته صحبت هایی با جناب آقای ایوب آقاخانی شده که ایشان در حال بررسی بیشتر و مطالعه موضوع است.
نظر شما