به گزارش خبرگزاری مهر، محمد عارف در برنامه ماه ترین ماه رادیو گفت وگو با بیان اینکه تفاوت آئین و رسوم و سنت به خوبی دسته بندی نشده است، گفت: «آئین ها جنبه هایی والا و روحانی دارد ولی رسوم زمینی، مادی و دست یافتنی است. بخشی از رسوم و سنت در فرهنگ مردم دنیا شامل سوگواری است و مردم ایران نیز قبل از روی آوردن به اسلام عزاداری نداشتند.»
وی افزود: «ایرانیان گریه بر مرده را قبل از اسلام خوب نمی دانستند؛ در حالی که بعد از اسلام مردگان عزیز تر می شوند و با مرگ یک قهرمان، آدابی اجرا می شود که فرد را متفاوت نشان می دهند و احساس می کنند روح این بزرگ مرد حضور دارد و این رسم هنوز هم در ایران وجود دارد و با ذوق مردم ایران از بین نمی رود و تا زمانی که ایرانی مسلمان وجود دارد، این آئین [پا بر جاست].»
همچنین علیرضا قبادی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی پیشینه ی رسم عزاداری را ریشه دار در بخش های مختلف انسان شناسی دانست و افزود: «در منظر تکامل گرایی و نگاه دینی و الهی در تمامی دنیا به شکل های مختلف در انسان ها وجود دارد و بر اساس یک دیدگاه نسبی گرایانه هر جامعه ای تعبیرات خاصی را دارا است.»
وی با بیان اینکه انسان همواره به صفت الهی مزین بوده است، ادامه داد: «بر اساس مطالعات انسان شناسی فلسفی، انسان بنا بر اراده الهی در جهان ظاهر شده است و دیدگاه دیگر معتقد است که انسان بر اساس تکاملات طبیعی پا به عرصه وجود نهاده است و در هر دو وجه، شاخص ها و نماد های معنی ساز دین را شاهد هستیم.»
قبادی بر اساس نظریه های انسان شناسی، دین داری را جزو خصایص ذاتی انسان ها دانست و افزود: «ادیان شامل انسان ساز و الهی هستند و در هر دو گونه انسان ها تمایلی به دین دارند که برخی آموزه های انسانی و برخی آموزه ها، انسان را در پی خود می برند که بر گرفته از ذات انسان است.»
این مردم شناس بیان داشت: «انسان ها عزاداری را بر آمده از آموزه های ذهن از خود نشان می دهند؛ بنابراین بر مبنای مصداق نظریه و عملی دین، عزاداری در پی عینیت بخشیدن به مفاهیم ذهنی است و کارکرد هایی این مفاهیم ذهنی را شکل می دهد.»
در بخشی دیگر از این برنامه فریبا نظری جامعه شناس، به آداب و رسوم زنان در برخی نقاط ایران به تاسی از حضرت زینب(س) اشاره کرد و گفت: «این رسم در گلستان یا کرمان و شهر لاهیجان که دارای ثبت ملی در حوزه برخی آداب و رسوم می باشد، گروه های مختلف مردم از پیر و جوان و بزرگسالان و سنین کمتر در این مراسم شرکت می کنند.»
این مدرس دانشگاه ادامه داد: «از تعداد مردم در این گروه ها طی زمان نه تنها کاسته نشده است، بلکه به تعداد مردم افزوه شده است. این مراسم از دوران صفویه تا کنون رواج داشته و هر فرد ۴۰ دانه خرما را در شب تاسوعا و همزمان با غروب آفتاب به مناطق قدیمی می برد.»
نظری نشانه های مختلف از جمله وجود برخی ظروف یا وسایل در این رسوم را قابل تحلیل دانست و افزود: «برخی از این رسوم از جمله به همراه داشتن برنج، با فرهنگ مسلمانان بی ارتباط است و به فرهنگ ایران زمین باز می گردد چراکه مردم گیلان به دلیل مشقت و سختی کار در شالیزار، برنج را به این مراسم اضافه کرده اند.»
همچنین رضا شریفی، دکترای جامعه شناسی با اشاره به نمونه های عزاداری ایران پیش از اسلام از جمله سوگ سیاوش گفت: «آنچه امروز در کشورمان انجام می گیرد، ریشه اصلی در دوران قبل از اسلام دارد و در قالب اسطوره های ایران رخداد هایی را شاهد هستیم که با آمدن دین مبین اسلام آمیختگی فرهنگ کهن با دین جدید را می بینیم.»
وی افزود: «امروز در مراسم عزاداری زرتشتیان لباس و روسری سفید را به عنوان نشانه هایی از عزاداری پیش از اسلام شاهد هستیم و اگر عزاداری ها کارکرد نمی داشتند، طبیعتا از بین می رفتند.»
در ادامه حسین حجت پناه، کارشناس جامعه شناسی با اشاره به چیستی عزاداری در فرهنگ عامه اظهار کرد: «در ایران قبل از اسلام مردگان را در دخمه هایی قرار می دادند تا گوشت زیر آفتاب اندک اندک تجزیه شود و معتقد بودند مردگان نا پاک هستند و نباید با آب و آتش و خاک آمیخته شوند.»
وی با اشاره به اینکه این مکان ها به زنان، مردان، کودکان و بخشی نیز متعلق به خانواده هاست، ادامه داد: «در ایران باستان نگاهی دوگانه به مرگ داشتند و معتقد بودند انسان دارای نیروی اهورایی و اهریمنی است و زمانی که جسم می ماند و روح می رود، در حقیقت روح انسان به سوی آسمان رفته و فرد شاد شده است.»
حجت پناه خاطر نشان کرد: «عاشورا در تعزیه ها و شبیه خوانی ها با فرهنگ باستانی ایران آمیخته شده است و رنگ های نیلوفر و کبود در البسه ی عزا استفاده می شد.»
ویژه برنامه «ماه ترین ماه» در ایام ماه مبارک رمضان از ساعت ۲۲ تا ۲۴ روانه آنتن رادیو گفت وگو می شود.
نظر شما