به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «شش گفتار درباره اندیشه آزادی» نوشته محمدهادی رجایی به همت انتشارات کویر چاپ وروانه بازار نشر شد. نویسنده در پیشگفتار انگیزه نوشتن این کتاب را بدین صورت تبیین کرده است: «شش گفتار درباره اندیشه آزادی»، گام کوچکی است در مسیر گسترش آشنایی مخاطبان با برخی از مفاهیم، مبادی و اشکال نوین آزادی. در این کتاب سعی شده تا با پرهیز از پیچیدگی‌های زبان فلسفی به معرفی اندیشه گروهی از اندیشمندان و فلاسفه صاحب نام زمانه پرداخته شود که نقش بی بدیلی در توسعه و تحول مفهوم امروزین آزادی داشته‌اند. به همین دلیل این کتاب پرداختی است به ایده و اندیشه آزادی در نظام فکری برخی از معروفترین اندیشمندانی که علوم انسانی در پهنه گسترده خویش در طول تاریخ و به خصوص در دوره معاصر به خود دیده است شامل جان لاک، جان استورات میل، فردریش فون‌هایک، آیزیا برلین، جان راولز و آمارتیا سن.»
کتاب مشتمل بر شش فصل و یک پیشگفتار و در نهایت یک نمایه است که در هر کدام از فصول مورد نظر به بررسی دیدگاه های اندیشمندان مذکور (جان لاک، جان استورات میل، فردریش فون‌هایک، آیزیا برلین، جان راولز و آمارتیا سن) می پردازد.
نویسنده در همین پیشگفتار در معرفی اندیشمندانی که در این کتاب بررسی شده است می نویسد: جان لاک؛ همانطور که مکفرسون به شیوایی بیان داشته است جان لاک را می‌توان نویسنده سند مالکیت دولت سرمایه‌دار لیبرال نامید. به گفته برایان مگی لاک کسی است که به عقیده عموم، شالوده فکری دموکراسی لیبرال و فلسفه تجربی را او ریخته است. یکی از وجوه تاثیرگذار اندیشه لاک، دیدگاه او راجع به آزادی است. به نظر ایشان آزادی یعنی رهایی از محدودیت و تجاوز دیگران و این رهایی در جایی که قانون نیست، نمی‌تواند وجود داشته باشد. آزادی آن نیست که هر کس هر کاری خواست انجام بدهد.
وی در معرفی جان استوارت میل می گوید: ستاره‌ای بود که در ابتدای قرن نوزدهم در آسمان اندیشه انگلستان درخشید و بعد از حیات خود جهان اندیشه بعد از خود را متأثر کرد. جهان فلسفه با پدیده‌ای مواجه شد که هر یک از آثارش در منطق، سیاست و اقتصاد، خود جریان‌ساز مسیرهای نوین تفکر شد. یکی از تأثیرگذارترین آموزه‌های جان استوارت میل آموزه آزادی اوست که شامل سه بخش می‌شود. نخست؛ شامل آزادی فکر و احساس، آزادی بیان و آزادی بیان و آزادی مطلق عقاید و عواطف نسبت به هرچیز است که باشد خواه نسبت به مطالب نظری و خواه علمی و خواه آزادی علمی و اخلاقی و دینی.
نویسنده در همین پیشگفتار فردریش فون هایک را بدین صورت معرفی می کند: همانطور که میلتون فریدمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد بیان داشته است هایک را می‌توان سرچشمه روشن‌بینی در دوران معاصر نامید. کسی که اندیشه‌های روشن او در وسعت بخشیدن به فهم ما از معنا و ضروریات جامعه آزاد یاری بخش بوده است. حمایت تمام قد و او از آزادی زبانزد خاص و عام بود به‌گونه‌ای که آمارتیاسن که خود همانند فون هایک برنده جایزه نوبل اقتصاد بود این حمایت را غلوّآمیز می‌خواند. آزادی از منظر هایک وضعیتی است که در آن هرکسی می‌تواند از دانشش برای رسیدن به اهدافش استفاده کند.
وی در ادامه به معرفی آیزایا برلین می پردازد: فیلسوف، اندیشه‌نگار و نظریه‌پرداز سیاسی بریتانیایی بود و آوازه بلندش در بیشتر عمر مرهون گفت‌وگوهای درخشان، دفاع از لیبرالیسم، حمله به تحجر، تعصب و تندرویهای سیاسی بود. معروفترین کار برلین در نظریه سیاسی فرق است که او در نوشته‌ای به نام دو مفهوم از آزادی، میان آزادی منفی و آزادی مثبت می‌گذارد. چراکه معتقد است مادامی که مسائل مهم روزگار خود را نفهمیده‌ایم مواضع و فعالیت‌هایی که داریم حتی برای خود ما نیز روشن نخواهد بود و یکی از بزرگترین این مسائل نزاعی است که به قول ایشان در باب دو مفهوم آزادی شکل گرفته است.
نویسنده آمارتیاسن را به شرح زیر تببین می کند؛ فیلسوف و اقتصاددان آمریکایی هندی‌الاصلی است که در تلاش برای پی‌ریزی علم اقتصاد بر مناسبات انسانی‌تر، رویکرد قابلیت را به‌عنوان جایگزین رویکرد مطلوبیت‌گرایی معرفی کرد. یکی از مفاهیم اساسی که در نظریه قابلیت وجود دارد، مفهوم آزادی است. آمارتیاسن چنان اهمیتی به آزادی می‌دهد. که توسعه را نیز به صورت فرآیند بسط آزادی‌های واقعی مردم تعریف می‌کند.
نویسنده در پشت جلد کتاب آورده است: اندیشه آزادی، پیشینه‌ای برابر با تاریخ اندیشه بشری دارد و همین تاریخ طولانی پر است از بحث‌ها، جدل‌ها درباره ماهیت، چیستی و انواع آزادی. عظمت مفهوم آزادی و ضرورت آشنا شدن با سیر تحولات تاریخی این مفهوم، بر هر پژوهنده‌ای واجب می‌سازد تا دست به کندوکاو در این گنجینه بزرگ بشری بزند. اما سنگینی و پیچیدگی زبان فلسفی به همراه ابعاد متعدد و تودرتوی آموزه آزادی چنان اقیانوس عمیق و وسیع آزادی را متلاطم کرده است که کمتر کسی شهامت دارد تا دل به این امواج خروشان بسپارد.
کتاب «شش گفتار درباره اندیشه آزادی» نوشته محمدهادی رجایی با شمارگان ۷۰۰ نسخه در ۱۸۴ صفحه به بهای ۱۴ هزار تومان به همت انتشارات کویر منتشر شده است.
نظر شما