خبرگزاری مهر-گروه استان ها-سولماز شهبازی: هشتم مردادماه به تائید مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران روزبزرگداشت سهروردی است روز ولادت شیخ شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک سهروردی ملقب به شیخ اشراق ، شیخ شهید وشیخ مقتول است.
در سال ۵۳۹ هجری در روستای سهرورد از توابع استان زنجان کودکی پا به عرصه هستی گذاشت که سالها بعد احیاگر فلسفه شد و به فلسفه جانی دوباره بخشید و آن را احیا کرد.
شیخ اشراق دلبستگی خاصی به حکمای فارس داشته‌است
شیخ شهاب الدین ابوحفص عمر بن محمد بن عبدالله بن محمد بن عمویه بکری فیلسوف بزرگوار ایرانی در سال ۵۳۹ هجری در شهر سهرورد چشم به جهان گشود.
شیخ اشراق دلبستگی خاصی به حکمای فارس از قبیل جاماسف (جاماسب)، فرشاوشتر، زردشت و بوذرجمهر داشته‌است و در رساله کلمه التصوف، خود را احیاگر اندیشه نوری حکمای فارس می‌شمارد.
سهروردی در ضمن تحصیل چنین استنباط کرد که موجودات دنیا از نور به وجود آمده و انوار به یکدیگر می‌تابد و آن تابش متقابل را اشراق خواند و به همین جهت لقب شیخ الاشراق را یافتسهروردی در ضمن تحصیل چنین استنباط کرد که موجودات دنیا از نور به وجود آمده و انوار به یکدیگر می‌تابد و آن تابش متقابل را اشراق خواند و به همین جهت لقب شیخ الاشراق را یافت.
وی مرشد شیخ سعدی شیرازی شاعر بزرگ ایرانی و برادرزاده ابوالنجیب عبدالقادر سهروردی عارف معروف قرن پنجم هجری است که نسبت تعلیم او به احمد غزالی می رسد. شهاب الدین عمر سهروردی برای فراگرفتن علوم ظاهری از زنجان به بغداد رفت و به عنایت و تربیت عموی خود ابوالنجیب عبدالقاهر بن عبدالله در مراتب کمال ظاهر و باطن از بزرگان زمان خود شد.
شیخ شهاب الدین در فقه و حدیث شاگرد عمویش ابوالنجیب و (ابی زرعه مقدسی) بود و روایت حدیث از آن دو می کرد و ابن نجار و ابوالعباس ابرقوهی و دیگر روات از او نقل حدیث می کنند.
انتساب وی در تصوف به عمویش ابوالنجیب سهروردی بوده و در صحبت شیخ عبدالقادر گیلانی نیز روزگار گذرانده است. خرقه تصوف و اجازه ارشاد از عموی خود دارد و دو سلسله معروف (سهروردیه) و (پیر جمالیه) به وی پیوند خورده و بستگی دارد.
شهاب‌الدین سهروردی که ازهمان دوران کودکی آموزشهای خود را دردوره ای قرائت وحفظ قران درروستای محل ولادتش سهرورد ( قره قوش ) آغازکرد درسالهای نوجوانی وجوانی تحصیلات ابتدایی ومقدماتی خود را که شامل حکمت، منطق واصول فقه بود را درمراغه و نزد استاد خود فخررازی گذراند.
پس ازآن سهروردی اصفهان راکه مهمترین مرکزعلمی وفکری منطقه بود برای ادامه تحصیل انتخاب کرد. شیخ شهاب الدین که چرایی وتفکر درامور اصلی ترین دغدغه اش شده بود درادامه برای کسب علم راهی شامات شد وبا قبول پیشنهاد ملک ظاهر پسرصلاح الدین ایوبی درشامات ماندگارشد
توجه سهروردی به مسائل پیرامون و بررسی ابعاد مختلف موضوعات موجب شد درهمان زمان و درشهر حلب حکمه الشراق را به پایان رساند تلاش های شبانه روزی شیخ اشراق و مباحث فلسفی و به رزبان آوردن اعتقادات باطنی بدون هیچ تغییری دشمنان سهروردی را هرروز زیادتر می کرد.
متهم کردن سهروردی به الحاد منجر به این شد که بالاخره شیخ جوان اسیرتوطئه ها شده وتوسط صلاح الدین ایوبی وپسرش ملک ظاهر که دربین مسلمانان بسیار قابل اعتماد بودند زندانی شود حبسی که در نهایت ازادی دربرنداشت و منجربه مرگ سهروردی درسن ۳۸ سالگی شد. بسیاری ازفیلسوفان شیخ اشراق را رهبر افلاطونی دنیای اسلام می دانند.
مقدمهٔ اشراق سهروردی حکمت مشائی است حکمتی که سهروردی با گردآوری آثار مشائین بویژه ابن سینا توانست اینگونه آرا مشاء را در حکمت اشراق استفاده کند وفلسفه نویی به نام اشراق راعرضه کند.
شیخ شهاب الدین سهروردی، فلیسوف برجسته در جهان حکمت و فلسفه که به گواه علمای برجسته فلسفه جزو سه ستون فلسفه اسلامی است و از جمله تاثیرگذارترین فلسفه جهان محسوب می شودشیخ شهاب الدین سهروردی، فلیسوف برجسته در جهان حکمت و فلسفه که به گواه علمای برجسته فلسفه جزو سه ستون فلسفه اسلامی است و از جمله تاثیرگذارترین فلسفه جهان محسوب می شود.
امروز آراء و نظرات فلسفی شیخ اشراق در دانشگاههای معتبر جهان تدریس می شود ولی این افتخار بزرگ فلسفه و حکمت ایران و جهان اسلام همانند بسیاری مفاخر ایرانی و اسلامی کمتر مورد توجه واقع شده است.
اگر نبودند دلسوزان و فعالان عرصه فرهنگ و فلسفه ایرانی و برخی فلاسفه داخلی و خارجی شاید امروز سهروردی نیز همچون بسیاری از بزرگان تاریخ استان زنجان مغفول می ماند.
حضرت امام خمینی(ره) در نامه تاریخی خویش به گورباچف در تاریخ یازدهم دی ماه سال ۶۷ می فرمایند: "می‌توانید دستور دهید که صاحبان اینگونه علوم علاوه بر کتب فلاسفه غرب در این زمینه، ...... به کتابهای سهروردی(۶) ـ رحمت‌الله علیه ـ در حکمت اشراق مراجعه نموده، و برای جنابعالی شرح کنند که جسم و هر موجود مادی دیگر به نور صرف که منزه از حس می‌باشد نیازمند است؛ و ادراک شهودی ذات انسان از حقیقت خویش مبرا از پدیده حسی است.
دقت نظر و توجه ویژه رهبر فقید انقلاب اسلامی به سهروردی در گنجاندن قسمتی از نظریه فلسفی سهروردی در نامه تاریخی شان نشان از توجه و دعوت ملت های ایران و جهان به فلسفه اشراق است که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز همواره بر لزوم این امر تاکید داشته و دارند.
بی شک مغفول ماندن و دور شدن جامعه از فرهنگ و گذشته خود همواره ضربات سهمگین وسنگینی را بر پیکره هر جامعه ای وارد می کند و برای مقابله با آن لزوم توجه به فرهنگ و فلسفه کهن ایرانی و اسلامی خود را بیش از گذشته نشان می دهد.
سهروردی منادی تفکر، خردورزی و تهذیب نفس است
استادفلسفه دانشگاه زنجان با بیان اینکه شیخ اشرق هنوزآن طورکه باید شناخته نشده است، گفت: وی نام فلسفه اش را اشراق و به معنای درخشندگی انتخاب کرد. تفکر فلسفی که آمیزشی از آرا و نظرات افلاطون ،ارسطوونوافلاطیون است.
طاهره کمالی زاده افزود: فلسفه سهروردی فلسفه‌ای ایرانی اسلامی است و سهروردی منادی تفکر، خردورزی و تهذیب نفس است.
وی با بیان اینکه اگر عقل بدون تهذیب نفس باشد مانند تیغ در دست زنگی مست است و خطر عقل ظاهری بدون تهذیب باطنی بیشتر از سودمندی آن است، ادامه داد: نه تنها سهروردی بلکه همه فیلسوفان و حکمای اسلامی ارزشهایی را که تمدن چند هزار ساله ما را ساخته اند، پیش زمینه و سابقه تفکر ایرانی می دانند.
کمالی زاده افزود: فلسفه سهروردی یک فلسفه ایرانی اسلامی است که نمونه‌ای از آن در غرب دیده نمی شود.
همچنین دانشیار دانشگاه زنجان درخصوص جایگاه آراء و فلسفه شیخ اشراق، گفت: فلسفه یعنی یافتن حقایق هستی آنچنان که هستند، نه آنچنان که تو می‌خواهی.
دکتر سحر کاوندی افزود: فلسفه ابن‌سینا مشائی است و تا حد زیادی در مباحث وجودشناسی وام‌دار ارسطو بوده و از آموزه‌های اسلامی بهره برده است.
نوع نگاه سهروردی نوعا افلاطونی است. نوع نگاه متفاوت به وجودشناسی و جهان‌شناسی فلسفه، او را از ابن‌سینا جدا می‌کندوی با بیان اینکه ابن‌سینا بنیانگذار فلسفه اسلامی است، چون مفاهیم و آموزه‌های اسلامی مانند معاد و نبوت را در فلسفه گنجاند، گفت: نوع نگاه سهروردی نوعا افلاطونی است. نوع نگاه متفاوت به وجودشناسی و جهان‌شناسی فلسفه، او را از ابن‌سینا جدا می‌کند.
کاوندی با تاکید بر اینکه تکیه‌ای که ابن‌سینا به عقل دارد سهروردی به درون، شهود و تصفیه باطن دارد و منشاء فلسفه را جوشش و درک و کشف درونی می‌داند، افزود: در کتاب حکمت‌الاشراق، سهروردی به نوعی طالب فلسفه را اگر که تصفیه باطن و صفای درون نکرده باشد، شایسته ورود به فلسفه نمی‌داند.
این استاد فلسفه دانشگاه زنجان با بیان اینکه شیخ اشراق کسانی را فقط به‌دنبال استدلال عقلی هستند،تختئه می‌کند، افزود: شیخ اشراق در فلسفه بنیانگذار مکتب جدیدی بوده و فلسفه را براساس نور و ظلمت بنا گذاشته است. تمام پایه و اساس فلسفه شیخ اشراق نور و ظلمت است.
کاوندی با اشاره به اینکه ملاصدرا بزرگ است و نبوغ خاص خود را داراست، افزود: ملاصدرا به دوش دو ابرمرد فلسفه اسلامی یعنی ابن‌سینا و شیخ اشراق سهروردی ایستاده و مایه‌دار بودن فلسفه خود را مدیون این دو رکن فلسفه اسلامی یعنی ابن‌سینا و سهروردی است.
وی با بیان اینکه آراء سهروردی در فلسفه صدرایی وجود دارد، افزود: ملاصدرا در بحث‌های شهودی و عرفانی به سهروردی و ابن‌عربی استناد می‌کند و آراء سهروردی تاثیر خود را در فلسفه ملاصدرا گذاشته است.
کاوندی ادامه داد: اگر فلسفه و عرفان سهروردی فهم و ترویج شده و پایه‌های این نوع نگاه در جوانان محکم شود و نیازی به بحث‌هایی مانند عرفان‌های نوظهور نخواهد ماند؛ چراکه فلسفه سهروردی با این حال که شهودی است قابلیت استدلال عقلی دارد.
ازسهروردی هم اکنون حدود ۵۰ کتاب ورساله برجای مانده که شرح رساله آواز پر جبرئیل ، التلویحات، حکت الاشراق، بستان القلوب ، لوامع الانوار، رساله عشق ،رساله عقل ، رساله صفیرسیمرغ ازجمله آنها است
مقبره این فیلسوف نام آورو بزرگ جهان درشهرحلب سوریه وزادگاه وی نیزدرشهرسهرورد است. اگرچه برای ماندگاری و یاداین فیلسوف نمی توان به راحتی راهی حلب شد اما می توان درروزی که به نام وی نامیده شده یاد او را درزادگاهش گرامی داشت.
آثار و تالیفات سهروردی
تالیفات سهروردی متنوع و برخوردار از تحرک و پویایی است و اغلب از توضیح و تفسیر مبحثی صرفاً فلسفی به سراغ داستان یا روایتی عمیقاً عرفانی می‌رود. آثار وی به سبک های متفاوتی نوشته شده است، یعنی مشایی، عرفانی و اشراقی. گرچه در چند دهه اخیر بسیاری از آثار سهروردی به همت سیدحسین نصر و هانری کربن به مردم معرفی شده، شماری از آثار وی هنوز منتشر نشده و مانده است. از جمله آثار منتشر شده سهروردی می‌توان به تالیفات وی درباره علوم طبیعی، ریاضیات و منطق اشاره کرد که قسمت هایی از دو اثر مهم مطارحات و مقاومات است و نیز کتاب تلویحات به علاوه تمام متون عربی، الوح عمادی، لمحات و واردات و تقدیسات، در دسترس نیست.
سهروردی چهار رساله بزرگ نوشت که حاوی اصول عقاید اوست. تلویحات، مقاومات، مطارحات و بالاخره حکمه الاشراق سه تالیف اول به شیوه مشایی نوشته شده، هرچند که شامل انتقادهایی بر پاره‌ای از مفاهیم این مکتب فلسفی است.
تالیفات کوتاهتر که پاره‌ای از آنها از نظر مبادی اعتقادی اهمیت دارند اما باید آنها را به عنوان توضیحاتی بیشتر بر مقالات اعتقادی بزرگتر به شمار آورد .این کتابها عبارتند از: هیاکل‌النور، الواح عمادی، پرتونامه، فی اعتقاد الحکما، لمحات، یزدان شناخت و بستان القلوب، بعضی از این کتب به عربی و بعضی به فارسی است. آثار فارسی او جزو بهترین تالیفات ادبی در زبان فارسی است. ممکن است سهروردی خود برخی از این رسالات را از عربی به فارسی برگردانده باشد.
سهروردی شماری رساله رمزی به فارسی نوشت این رساله‌ها دارای زبانی بسیار نمادین است که رموز زرتشتی، هرمسی و اسلامی را تلفیق می‌کندسهروردی شماری رساله رمزی به فارسی نوشت این رساله‌ها دارای زبانی بسیار نمادین است که رموز زرتشتی، هرمسی و اسلامی را تلفیق می‌کند و این رساله‌ها شامل نوشته‌های زیرین است.
عقل سرخ، آواز پر جبرئیل، قصه الغربه الغربیه، لغت موران، رساله فی حاله الطفولیه، روزی با جماعت صوفیان، سفیر سیمرغ، رسال فی المعراج، پرتونامه، هدف از این رسالات نشان دادن سفر روح به سوی اتحاد با خدا و شوق فطری انسان برای کسب معرفت است.
سهروردی شماری رساله فلسفی و مربوط به تشرف به فرقه تصوف نیز نوشت که عبارتند از: ترجمه وی از رساله الطیر ابن‌سینا و شرح فارسی او بر اشارات و تنبیهات ابن‌سینا. رساله‌ای نیز دارد به نام رساله فی‌حقیقه العشق که مبتنی بر رساله فی‌العشق ابن‌سیناست و شروحی بر آیاتی از قرآن و پاره‌ای از احادیث.
همچنین دسته‌ای هم مصنفات ادعیه، اوراد و اذکار است، که سهروردی آنها را واردات و تقدیسات می‌نامد.
گفتنی است روزهشتم مردادماه که روزولادت سهروردی است به دلیل شناخته شدن زنجان با نام این فیلسوف بزرگ روززنجان هم نامگذاری شده است .
نظر شما