به گزارش خبرنگار مهر، رونمایی دانشنامه معاصر قرآن کریم با حضور قرآن پژوهان و اهل ادب در حوزه هنری برگزار شد. در این مراسم مومنی، رئیس حوزه هنری، سید سلمان صفوی رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن، آیت الله محقق داماد، آیت الله کوشا و استاد موسوی گرمارودی سخنرانی و سلطانی، محمود سرمدی و احمد عزتی پرور از نویسندگان دانشنامه قرآن مقاله ارائه کردند.
هدف این دانشنامه «تألیف قلوب» با توجه به جنبه هدایتی است
احمد عزتی پرور در سخنانی در این مراسم گفت: مردمان در طول تاریخ کتاب‌های ارجمند و دگرگون کننده زندگی، بسیار دیده‌اند؛ اما هیچ کدام به پای کتاب‌های مقدس نمی‌رسند. در میان این کتاب‌ها «قرآن» جایگاهی بی‌بدیل دارد. این اثرِ آسمانی، گذشته از جنبه‌ها و جلوه‌های معنوی و اندیشه‌ساز و گاه اندیشه‌سوز» (یَهدی به کثیرا! و یُضل بِهِ کثیرا!) زیبایی هنری و بلاغت‌های کلامی آن یکسره بی‌همتاست. شرح این تنوع‌ها و تفاوت‌ها در تفسیرهای فراوان، مجالِ بُروز و انعکاس یافته‌است، اما تاکنون دیده نشده است که آنچه خوبان همه دارند در یک دانشنامه گِرد آمده باشد.
وی افزود: «دانشنامه معاصر قرآنِ کریم» بر خود می‌بالد که چنین ویژگی منحصر به فردی دارد. تقریبا درباره همه موضوعات مطرح شده، علی رغم محدویت کمیت کلمات، اکثر پرسش‌های محتمل را پاسخی موجز و درخور، ارائه نموده است. از جنبه‌های فقهی و کلامی و فلسفی گرفته تا جلوه‌های بلاغی و هنری و اجتماعی و فرهنگی و تاریخی، همگی به اختصار بررسی شده‌اند تا خواننده به هیچ مرجع و تفسیرِ دیگری نیازمند نباشد.
این محقق و نویسنده کشورمان اذعان کرد: برای نخستین بار، مباحثِ مربوط به زندگی سیاسی و اجتماعی درجهانِ صنعت آمیز و سنّت پرهیز، درآن طرح و مدبّرانه تمهید و تدبیری برای آنها اندیشیده شده است. مقالات و مقوله های آن موجز اما مستوفا هستند. کوشش به عمل آمده تا مفاهیم همیشگی و همه مکانی قرآن، به زبانی امروزین بازنموده و برجسته گردد. احکامِ مقطعی و توصیف های مربوط به بُرهه ای خاص (صدراسلام و حیات پیامبر) ملاکِ ارزیابی و داوری های دانشورانه نبوده است بلکه روح قرآن کریم و پیام های جهانی و همیشگی و گزاره های تصدیقی و ایجابیِ مربوط به زندگی اجتماعی، روابط بین المللی، پیوندهای انسانی و فراملی، حقوق بشر، کرامت آدمی و... مورد نظر قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه این دانشنامه ضمنِ برخورداری از ویژگی های دائرة المعارفی و توصیفی( هست ها) به تبیین و تجویزِ بی طرفانه و خردپذیرِ بایستگی ها(بایدها) نیز پرداخته است، گفت: هدف این دانشنامه «تألیف قلوب» با توجه به جنبه هدایتی است که از طریقِ کشف المحجوب ها ممکن می گردد.
ویژگی های دانشنامه معاصر قرآن کریم
محمود سرمدی دیگر سخنران این مراسم بود، وی گفت: خداوند بزرگ را سپاس بی‌کران می‌گویم و بر پیامبر عظیم الشأن اسلام و خاندان پاک و مطهرش درود می‌فرستم. علی رغم پیشرفت‌های بشر در زمینه‌های گوناگون علمی، حقیقت انکارناپذیر آن است که قرآن کریم همچنان قافله سالار و پرچمدار هدایت انسان‌ها است و چنانچه ایشان طالب رستگاری باشند، چاره‌ای جز کرنش به درگاه مقدسش ندارند. باری، به لحاظ آن که از بنده خواسته شده تا در این محفل- به عنوان یکی از نویسندگان مقالات دانشنامه معاصر قرآن کریم- چند کلمه‌ای سخن بگویم، بنده نیز در حد وسع خویش، بیاناتی هرچند نارسا، به عرض حضار محترم می‌رسانم.
وی افزود: در ابتدا لازم می‌دانم از بنیانگذار، سرپرست علمی و ایده‌پرداز این دانشنامۀ گرانسنگ، جناب آقای دکتر سید سلمان صفوی (دام عزه) تقدیر و تشکر نمایم؛ نیز از مدیر اجرایی و ناظر محترم جناب آقای حسن فتحی- که حقاً تلاشی چشمگیر در جهت شکل‌گیری این دانشنامه به خرج داده‌اند و همچنین از کلیه دست‌اندرکاران چاپ و انتشار آن صمیمانه تشکر و قدردانی می‌کنم. شایان ذکر است که در محدودۀ زبان فارسی، این دانشنامه - بعد از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی جناب استاد خرمشاهی و دائرةالمعارف قرآن مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی- سومین اثر در نوع خود به شمار می‌رود و ویژگی مهم آن تک‌جلدی و سهل‌الوصول بودن آن است.
وی تصریح کرد: این دانشنامه علاوه بر زیبایی‌های شکلی و ظاهری و کیفیت بالای چاپ – آن هم در چهار رنگ چشم‌نواز که امری بی‌سابقه است- و صفحه‌آرایی زیبا و صحافی و قطع قابل قبول؛ از لحاظ کیفی و محتوایی، اثری دیده‌گشا است، زیرا اطلاعات بسیار خوب و مفیدی را از قرآن کریم و در کوتاه‌ترین زمان در اختیار خواننده قرار می‌دهد؛ و این اطلاعات یا درون‌قرآنی است، مانند مداخل آیه‌های نامدار، از قبیل آیه وصیت، آیۀ امتحان، آیۀ دین و...، یا برون‌قرآنی است، مانند مدخل‌هایی چون حافظ و قرآن، قرآن رسانۀ پویای جهان اسلام، شعر فارسی و قرآن و... .
سرمدی افزود: ویژگی دیگر این دانشنامه، جمع و جور بودن و نیز قرار گرفتن شمار قابل‌توجهی مقاله در قالب یک جلد است که بی سابقه می‌نماید و این ویژگی می‌تواند تأثیر خوبی بر فضای قرآن‌پژوهی کشورمان داشته باشد. از دیگر امتیازات این دانشنامه گزیده نویسی و زبده‌نگاری اغلب مداخل آن و پرهیز از گسترده نویسی مخلّ و مملّ، و درنتیجه، برکنار ماندن از حجیمی و فربهی ظاهری است، چراکه این کار، هدف اصلی دانشنامه‌نویسی را که اغتنام فرصت است نقض می‌کند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: یکی از تفاوت‌های اساسی میان این دانشنامه و همتای دوجلدی اش در بیست سال گذشته(یعنی دانشنامۀ قرآن و قرآن پژوهی جناب استاد بهاءالدین خرمشاهی- سلّمه‌الله- که بنده نیز افتخار نگارش بیش از صد مقاله در آنجا را داشتم) فقدان صدها زندگی نامۀ خودنوشت و دیگرنوشت برخی قرآن پژوهان و غالباً قرآن دوستان، در این دانشنامه است که خود، امتیازی به شمار می‌آید، زیرا بدیهی است که دانشنامۀ قرآن - هرچند ده جلد هم که باشد- محل درج زندگی نامه‌ها نیست، بلکه این گونه مطالب باید در دانشنامۀ قرآن پژوهان درج و تدوین گردد.
وی افزود: حال ممکن است برخی سؤال کنند که: آیا برای نگارش تزهای دانشگاهی یا تألیف کتب درسی و جز آن می‌توان به مقالات دانشنامه‌ها و دانشنامۀ مورد بحث استناد کرد؟ پاسخ بنده مثبت است؛ به دلیل آنکه مقالات این دانشنامه و نیز دانشنامۀ قرآن جناب استاد خرمشاهی، مستند به منابعی قوی و علی‌الاغلب دست اول می‌باشد، زیرا تا جایی که بنده اطلاع دارم در امر تدوین مقالات آنها وسواس خاصی به کار رفته است.
عضو هیئت تحریریه دانشنامه معاصر قرآن کریم بیان کرد: ممکن است در این میان گروهی نیز بخواهند نقدی بر این گونه آثار نگاشته- که قطعاً می‌نگارند- و پس از تعریفی در چند سطر، صفحاتی را نیز به ایراد اشکال و ذکر نواقص اختصاص دهند و گاهی نیز سر بی صاحب بتراشند؛ مسلماً گریزی از این پیش‌آمد نیست، اما باید این واقعیت را نیز در نظر داشته باشند که نقد نویسی، با آنکه در عرصۀ فرهنگی امری مبارک و شایان توجه است، هرگز نباید در صدد کم‌مقدار جلوه دادن زحمات شبانه‌روزی نویسندگان مقالات و تولید کنندگان این گونه دانشنامه‌ها باشد، چراکه نقد نویسان بر بالای گود به قضاوت نشسته‌اند و نویسندگان در درون گود، به تحقیق و کتابت ایستاده‌اند.
سخنی در ضرورت نگارش دانشنامه قرآنی
محمدعلی کوشا از نویسندگان این دانشنامه در این مراسم اظهارکرد: دانشنامه معاصر قرآن کریم، توسط ۲۰ نویسنده، ۴ویراستار، ۵مشاور علمی و ۲نمونه خوان، زیر نظر جناب آقای دکتر سید سلمان صفوی، با مدیریت توانمند اجرایی جناب آقای حسن فتحی، با استفاده از ۷۱۲ منبع و مآخذ، در۱۲۲۰ صفحه قطع رحلی دوستونه، با کاغذ پنجاه گرمی، در ۷۱۷ مدخل، و ۹۴۴۵۸۴کلمه (نزدیک به یک میلیون کلمه)، به مدت هفت سال به رشته تحریر در آمده، وبا کیفیت عالی از سوی آکادمی مطالعات ایرانی لندن و انتشارات سلمان آزاده، در تیراژ ٢٥٠٠ نسخه، در سال ۱۳۹۶ در قم منتشر گردیده است..
وی افزود: بی گمان، معرفی و درست شناسی محتوا ومفاهیم قرآن کریم، بنیادی ترین کاری است که باید توسط قرآن شناسان انجام گیرد، و از آنجا که قرآن کریم ، پایان بخش همه کتاب های آسمانی، و آورنده آن، خاتم همه پیامبران، وهدایتگری آن برای تمامی افراد جامعه بشری با همه نژادها، قومیت ها و ملیتها با سلایق گوناگون سطوح دانش افراد است ، طبعاً باید ارائه محتوا ومفاهیم آن نیز در خور فهم و درک طبقات مختلف جامعه بشری باشد.
این محقق بیان کرد: در دانشنامه معاصر قرآن کریم، حجم مدخل ها فشرده ودر عین حال گویا و وافی به مقصود وبه دور از حشو و زواید است. درمقام مقایسه با آثارمشابه آن، علاوه بر جامعیت، واقعاً قلیل اللفظ و کثیرالمعنی وبه دور از اطناب و ایجاز مُخلّ است. تبحر و تسلط نویسندگان این اثر در مداخل مورد بحث و دقت ویراستاران و مدیریت اجرایی آن در تهذیب و ترتیب وتنظیم مطالب، شکل مطبوع ودلپذیری به همه نوشتار این اثر بخشیده است، به گونه ای که با این کیفیت، از جهت اتقان واستواری و تفهیم موضوع، کم نظیر وگاه بی نظیر می نماید.
وی تأکید کرد: این دانشنامه یک جلدی شایستگی آن را دارد که به زبانهای گوناگون ترجمه و انتشار یابد تا در دسترس عموم مردم به ویژه دانشجویان رشته های علوم انسانی و پژوهشگران معارف قرآنی قرار گیرد، البته ترجمه آن فعلاً به چهارزبان: انگلیسی، عربی، روسی و احتمالاً فرانسوی در دستور کار است.
کوشا در پایان سخنانش گفت: با همه محسّناتی که این دانشنامه دارد درعین حال نباید از نظر دور داشت که هر کتابی پس از چاپ نخست، طبعاً مورد مداقه و نقد و بررسی اهل نظر قرار می گیرد و به طور طبیعی زمینه سیر تکاملی آن در چاپ های بعدی اش فراهم می گردد. نکته لازم به یادآوری اینکه سرپرست و مدیریت اجرایی و هر یک از پدید آورندگان این دانشنامه، از نقد ونظر صاحب نظران، صمیمانه استقبال خواهند کرد و پذیرای تذکرات مشفقانه ناقدان، جهت اصلاحات لازم در چاپهای بعدی خواهند بود.
نظر شما