خطر «استرس پس ازسانحه» برای زلزله زدگان/فضای روحی منطقه تلطیف شود

خبرگزاری مهر – گروه استان ها: هنگام وقوع بلاهای طبیعی به غیر از مشکلات سخت افزاری ناشی از خرابی ساختمان ها و اماکن شهری و روستایی که به شهروندان و روستانشینان خسارات جانی و مالی وارد می کند، مردم این جوامع شهری و روستایی به لحاظ روانی نیز دچار آسیب های شدید و گاهی جبران ناپذیری می شوند. ساختمان ماوا و سرپناه انسان است، استحکام ساختمان سبب اقتدار روانی و سستی آن موجب استیسصال روان می شود. هر گاه ساختمانی فرو می ریزد تاثیر مخربی بر روان انسان می گذارد، نه تنها صاحب ساختمان که شهروندانی که فروریختن ساختمانی را در محدوده زندگی خود مشاهده می کنند دچار آسیب روانی می شوند.

دکتر یوسف آفرینی روانشناس بالینی که اخیرا به مناطق زلزله کرمانشاه سفر کرده در خصوص وضعیت روحی و روانی مردم این مناطق به خبرنگار مهر گفت: در بازدیدی که از مناطق سرپل ذهاب، اسلام آباد، ازگله و روستاهای اطراف صورت گرفت علاوه بر بررسی تخصصی تاثیر زلزله بر ساختمان ها، تاثیر زلزله و فروریختن ساختمان بر سلامت روان انسان مورد واکاوی قرار گرفت.  بنا بر مصاحبه های بالینی و روانشناختی انجام شده متوجه شدیم مردم ازمشاهده فروریختن ساختمان ها و آسیب دیدن و مرگ عزیرانشان دچار آسیب های متعدد روانی شده اند.

وی بیان کرد: شاید اولین مشکل یا اختلالی که بعد از وقوع سوانح این چنینی مردم را درگیر خود می کند اختلال استرس پس از سانحه باشد.

این روانشناس بیان کرد: اختلال استرس پس از سانحه پیامدی طولانی از واقعه‌ای دردناک است که به وسیله ترس‌های شدید، درماندگی و یا وحشت‌هایی همانند تهدید جسمی یا جنسی، مرگ غیر منتظره نزدیکان، تصادف، جنگ یا بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله به وجود می‌آید.

آفرینی ادامه داد:  این اختلال در اثر حوادث و رویدادهایی به وجود می آید که فراتر از طاقت و  ظرفیت روانی فرد باشد. مهمترین ویژگی استرس پس از حادثه  ضطراب دائمی و گوش به زنگی بیش از حد، افسردگی و تجربه مجدد حادثه (reexperience) در خواب و بیداری است. احساس غم و ناراحتی پس از اینگونه وقایع امری طبیعی است ولی اگر این غم و اندوه و خشم با گذشت زمان رو به بهبود نرود و همراه با مرور مکرر خاطرات و کابوس های شبانه باشد، به آن اختلال استرس پس از سانحه می گویند.

وی گفت:  اضطراب یکی از علائم اختلال استرس پس از سانحه است که می تواند بسیار ناتوان کننده باشد و منجر به اختلال اضطراب فراگیر یا فوبیای زلزله یا هر اتفاق شبیه زلزله به ویژه در کودکان شود. در این سفر افراد زیادی را دیدم که دچار اضطراب و نگرانی های شدید بودند. در شهر اسلام آباد کودک هفت ساله ای را دیدیم که به گفته اطرافیانش از لحظه وقوع زلزله گریه می کند و از هر صدایی که پیرامونش شنیده می شود به شدت می ترسد.

آفرینی عنوان کرد: از دیگر علائم این اختلال وجود مشکل و اختلالاتی در خواب است. در میان زلزله زدگان شهر ازگله کودکانی بی رمق و بدون انرژی مشاهده شدند که به گفته مادرانشان، بعد از زلزله چندین شب نخوابیده بودند و اگر هم چند دقیقه ای به خواب فرو می رفتند با کابوس های وحشتناک از خواب می پریدند.

وی گفت: علائم دیگر این اختلال افسردگی شدید است. همه افراد متعاقب از دست دادن عزیزانشان، سوگواری می کنند اما در برخی افراد این سوگواری تبدیل به افسردگی های شدید می شود. پیر زنی را در شهر سرپل ذهاب به یاد دارم که بیشتر اعضای خانواده خود را از دست داده بود و دچار بهت و ناباوری شدید شده بود. اطرافیان می گفتند از آن روز حتی یک کلمه بر زبان نیاورده است. اولین خطری که در مواجهه با افسردگی های شدید وجود دارد خطر خودکشی در این افراد است.

این روانشناس ادامه داد: روند بهبود، یک روند تدریجی و ادامه‌ داراست. نشانه‌های PTSD به ندرت به طور کامل ناپدید می‌شوند، اما درمان می‌تواند آسیب دیدگان را برای مقابله‌های موثرتر در زندگی یاری نماید. درمان می‌تواند نشانه‌های استرس پس ازسانحه را ضعیف‌تر و محدودتر کند و توانایی فرد، برای مدیریت احساسات مربوط به واقعه فاجعه بار را افزایش دهد.

وی عنوان کرد: در زلزله استان کرمانشاه آسیب های زیادی به مردم رسیده اما باید با یاری رساندن به این افراد ادامه زندگی را برای آنها امکان پذیر کنیم .

وی گفت: از دست دادن محل سکونت، مشاهده فروریختن ساختمان ها و آسیب دیدن و مرگ عزیزان و کمبود امکانات زندگی در مناطق بازدیدشده، امید و میل به زندگی را در میان مردم کاهش داده است. این شرایط روانی امکان بروز ناهنجاری های رفتاری را در انسان افزایش می دهد .

آفرینی اضافه کرد: «کودک پیانیست سر پل ذهاب از مفاخر ایران در رشته موسیقی است»  که زیر فشار روانی سنگینی در چادر زندگی می کند. کم نیستند کودکان با استعدادی که در شرایط مشابه گرفتار شده اند و اگر به آن ها نرسیم دچار آسیب های متعددی خواهند شد.

دکتر آفرینی گفت : علاوه بر کمک های نقدی و رساندن کالاهای ضروری و مورد نیاز که باید با سرعت و بدون اتلاف وقت به مردم این مناطق برسد، اعزام گروه های  روانشناس برای کار درمانی و مشاوره و همچنین تشویق هنرمندان جهت اجراهای موسیقی و تئاتر برای کاهش استرس و بالا بردن میل به زندگی و تلطیف فضای سخت و پرفشار در شهرهای زلزله دیده بسیار ضروری است.