"تهران" کانون نگاه های بین المللی / تسریع حرکت "همگرایی منطقه‌ای" با تقویت رایزنی‌های بازیگران مهم

به گزارش خبرگزاری مهر، تهران و آنکارا با توجه به ظرفیت های فراوان و روزافزون در عرصه های منطقه ای و فرامنطقه ای، پتانسیل های بالقوه و بالفعل فراوانی برای تقویت نقش خویش به عنوان دو بازیگر اصلی صحنه خاورمیانه داشته و دارند.

ترکیه به عنوان یکی ازاعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که اکثریت قاطع جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند به عنوان یکی ازکشورهای شرقی که تعاملاتی گسترده را با غرب برقرار کرده، اهمیت می یابد و نقش موثر جمهوری اسلامی ایران در تحولات خاورمیانه هم به هیچ وجه قابل انکار نیست. علاوه بر این موارد هر دو کشور ایران و ترکیه به دلایل متعددی که به شدت با منافع سرزمینی و منطقه ای شان درآمیخته، خواهان تداوم اوضاع آشفته خاورمیانه نبوده و نیستند و این موضوع را به کرات در عرصه عمل نیز نشان داده اند.

سفر رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه به کشورمان که اندکی پس از سفر رییس جمهور عراق به تهران انجام شده ، بار دیگرتهران را درکانون توجهات منطقه ای قرار داده است؛ هر چند که گمانه زنی های پیشین مبنی بر احتمال برگزاری نشست سه جانبه ایران، عراق وترکیه درتهران هنوز تحقق نیافته اما قطعا تهران، آنکارا وبه خصوص بغداد تدابیر ویژه ای را برای گسترش تلاش های منطقه ای جهت تقویت ثبات در عراق و به تبع آن امنیت در خاورمیانه به ارمغان خواهد آمد، داشته و دارند.

شکی نیست که گسترش و تعمیق مناسبات دوجانبه یا چندجانبه در چارچوب مناسبات منطقه ای، گامی موثر در راستای افزایش رایزنی های درون منطقه ای خواهد بود که نفس ترافیک در چنین اموری، خود به خود به نفی حضور و دخالت مستقیم بیگانگان در اوضاع منطقه منجر می گردد.

تهران و آنکارا علاوه بر مسایل مهم منطقه ای که بر منافع ملی و جمعی شان تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم مهمی می گذارد، در عرصه مناسبات دو جانبه نیز علقه های فراوانی برای گسترش روابط شان دارند؛ موضوع انتقال گاز ایران از مسیر ترکیه به اروپا، مساله گسترش تبادلات تجاری تا سقف 10 میلیارد دلار، امنیت مرزها و ده ها موضوع دیگر از جمله این موارد هستند.

هرچند که همواره توسعه مناسبات تهران و آنکارا مورد تاکید مقامات عالی دو کشور قرار داشته و حتی بعضا به عنوان "ائتلاف نانوشته کشورهای غیر عرب خاورمیانه" نیز برشمرده شده اما همواره تلاش هایی هم برای بر هم زدن این روابط دوستانه که هر دو کشور به شدت نیازمند آن هستند، انجام شده که با تدبیر ایران و ترکیه که برخواسته از منافع طولانی مدت آنهاست، اغلب خنثی و یا حداقل کمرنگ گشته است.

بدون شک تداوم نا امنی ها در عراق، گسترش ناآرامی ها در لبنان، تداوم جنایات رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی فلسطین، هرج و مرج در افغانستان و مباحثی از این قبیل، به سود هیچ یک از کشورهای منطقه ای که امروز به عنوان "هارتلند" در جهان مطرح است، نیست و این مساله ای است که امروز تک تک بازیگران منطقه ای به آن اذعان می کنند.

حال به نظر می رسد در شرایط کنونی که نوعی اعتقاد راسخ سیاسی در خاورمیانه با هدف "تقویت همگرایی منطقه ای" در حال شکل گیری است، باید از آن نهایت بهره برداری را نخست در جهت منافع ملی و سپس در راستای منافع جمعی کشورهای خاورمیانه انجام داد.
یک کارشناس مسایل ترکیه نیز در گفت وگو با خبرنگار مهر در این رابطه گفت : با توجه به این که رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه به احزاب "اسلام گرای" این کشور مرتبط است ،  تعدد بیش از پیش این قبیل سفرها علاوه بر فواید رسمی دو جانبه، جایگاه اردوغان و حزب متبوع وی را در معادلات داخلی ترکیه نیز تقویت خواهد کرد.

داوود صادقی افزود: از سوی دیگر و با عنایت به حساسیت هایی که ترکیه امروز در عرصه های منطقه ای و جهانی با آن مواجه است، این کشورمی تواند با توجه به جایگاه جمهوری اسلامی ایران درخاورمیانه وجهان، نیل به بخشی ازاهداف خود را ازطریق تهران، به عنوان "کانالی موثر" پیگیری کند.

صادقی با بیان این که مذاکرات نخست وزیر ترکیه در تهران سه محور اساسی داشته است، ادامه داد: سه محو اساسی مذاکرات اردوعان با مقامات ایرانی مسایل اقتصادی، مباحث منطقه ای و موضوع هسته ای ایران بوده که به نظر می رسد با توجه به شرایط کنونی منطقه، محور دوم از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.

این کارشناس مسایل ترکیه هم چنین افزود : با توجه به کمرنگ شدن نقش ترکیه در ماه های اخیر در صحنه تحولات عراق و هم چنین اهمیت تحولات این کشور(عراق) برای ترکیه به جهت برخی تحرکات گروه های کرد در نقاط مرزی با عراق، آنکارا تلاش برای جبران این موضوع را هم از طریق تهران دنبال می کند.

وی دیدار اردوغان با مقام معظم رهبری را دیداری با اهمیت توصیف کرد و با اشاره به تمرکز خاص رسانه های کشور ترکیه بر این دیدار اظهار داشت : مطبوعات ترکیه بر اهمیت ویژه این دیداربرای محافل غربی تاکید کرده اند و اشاره آنها نیز براین استدلال متکی بوده که رهبر معظم انقلاب درهفته های اخیربا هیچ یک ازرهبران کشورهایی که ارتباط مستقیم با غرب دارند، دیداری نداشته و لذا چنین دیداری با توجه به شرایط خاص خاورمیانه اهمیت بسزایی می یابد.

نهایتا به نظر می رسد با توجه به محورهای تاثیرگذار بسیاری که تهران در منطقه دارد و هم چنین ظرفیت هایی که ترکیه  به عنوان کشوری مسلمان از عضویت در پیمان ناتو بدست آورده، نزدیکی بیش از پیش تهران و آنکارا که می تواند به تقویت روند همگرایی در خاورمیانه منجر شود، اهمیت بسزایی می یابد و تمام کشورهای منطقه باید با توجه به این موضوع، ضمن مشارکت در حرکت ایجاد شده در مسیر همگرایی منطقه ای، از دخالت بیگانگان در امور منطقه خود ممانعت به عمل آورده و در راستای تقویت مناسبات خویش با کشورهای تاثیرگذار خاورمیانه هم چون جمهوری اسلامی ایران بکوشند.