آغاز تلاش باستان‌شناسان برای نجات مخارتپه از نابودی

به‌گزارش خبرگزاری مهر به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، حسن نامی سرپرست هیئت باستان‌شناسی با اعلام این خبر گفت: تپه‌مخار یا کول‌تپه در سمت غرب جام رود و در دو کیلومتری جنوب شرقی شهرستان تربت‌جام در استان خراسان رضوی قرار گرفته است. این محوطه با شماره ثبت ۸۲۵۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

او با اشاره به این نکته که این تپه تا سال ۱۹۷۹ بیش از ۱۰ متر از سطح زمین‌های اطراف ارتفاع داشته افزود: در سال‌های اخیر و طی فعالیت‌های کشاورزی و گسترش فعالیت‌های عمرانی، تپه به شدت تخریب شده و خاک آن برای کشاورزی و ساخت‌وساز مورد استفاده قرار گرفته تا جایی که در وضعیت فعلی تپه کاملا با زمین‌های اطراف هم سطح شده است.

او با بیان اینکه در بخش شرقی تپه بخش بزرگی از تپه به عمق بیش از هشت متر خاک‌برداری شده و به‌شکل گودال درآمده تصریح کرد: از این گودال برای خالی کردن زباله استفاده می‌شود. بخش اعظم این چاله با زباله‌های بیمارستانی از قبیل سرنگ، شیشه دارو، باندهای استفاده شده و... پر شده است.  

نامی افزود: در سطح محوطه نیز در وسعت زیاد نخاله‌های ساختمانی به شکل کپه‌های متعدد تخلیه شده است به نحوی که به ندرت سطح تمیز در این محوطه دیده می‌شود، ‌ روند این وضعیت همچنان ادامه دارد و هروزه زباله‌های شهری و نخاله ساختمانی در بخش‌های مختلف محوطه تخلیه می‌شود.

او گفت: انتقال خاک از تپه برای استفاده در کوره آجرپزی، حفاری غیرمجاز، ساخت دکل‌های برق فشارقوی و ساخت راه خاکی این تپه باستانی را در معرض نابودی کامل قرارداده است.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی افزود: با توجه به شرایط موجود و به منظور جلوگیری از تخریب کامل تپه و آثار و لایه‌های باقی‌مانده پروژه گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و حریم مخار تپه با موافقت پژوهشکده باستان‌شناسی، انجام شد تا با مشخص کردن عرصه و حریم این تپه باستانی، روند تخریب آن متوقف شود.

به گفته این باستان‌شناس، در وضعیت فعلی و با وجود تمام تخریب‌های صورت گرفته پراکندگی و تنوع سفال و مواد فرهنگی از قبیل استخوان و ابزار سنگی بسیار چشم‌گیر است.

او افزود: در نتیجه تسطیح تپه، مواد فرهنگی دوره‌های مختلف تا شعاع دور از هسته مرکزی محوطه پراکنده شده‌اند.

نامی گفت: با توجه به مواد فرهنگی به دست آمده از کاوش در گمانه‌ها و همچنین بر اساس تنوع سفالی موجود در سطح محوطه، فرهنگ‌های موجود در این تپه را می‌توان با فرهنگ‌های شمال شرق ایران همچون جیتون، ‌آنوی و نمازگاه مقایسه کرد.  

او تأکید کرد: ارائه هرگونه نظر قطعی‌تر به پایان کاوش و مقایسه داده‌های فرهنگی با دیگر محوطه‌ها موکول می‌شود.