خبرگزاری مهر - بهاره نوری - گروه استانها: تالاب میانکاله به همراه خلیج گرگان و جزیره آشوراده در نوار ساحلی جنوب شرقی دریای خزر به دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری در یک اکوسیستم از پراهمیت‌ترین ذخیرگاه های زیست‌کره در جهان است.
این زیست‌بوم باارزش که مدیریت یکپارچه آن بر عهده مسئولان مازندرانی قرار دارد چند سالی است که به دلیل مخاطرات انسانی و رعایت نشدن ضوابط حفاظت‌شده آن روند فرسایشی را طی می‌کند به‌گونه‌ای که ادامه حیات آن را با مخاطرات جدی روبرو کرده است.
خشک شدن ۲۰ درصد از عرصه تالاب میانکاله
به گفته مسئولان محلی به دلیل خشکسالیهای مداوم و عدم مدیریت صحیح منابع آبی از مساحت بالغ‌بر ۶۸ هزار هکتاری این زیست‌بوم ۱۵ تا ۲۰ درصد آن خشک شد و ۲۰۰ هکتار از مساحت آن نیز در آتش بی‌توجهی سوخت.
این در حالی است که همسایگی با نیروگاه سیکل ترکیبی شهید سلیمی نکا که با سوخت مازوت فعالیت می‌کند و به‌واسطه استفاده از این سوخت به عاملی برای آلودگی خاک، مزارع منطقه و به خطر انداختن سلامت بومیان بدل شده یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده منطقه حفاظت‌شده میانکاله به شمار می‌آید.
این نیروگاه که به گفته فعالان محیط‌زیست عاملی برای باران‌های اسیدی است تنها بخشی از مشکلات این زیست‌بوم است و شنیده شدن نجواهای احداث صنایع نفتی در نزدیکی این منطقه در کنار خطرات عوامل انسانی اگر با مقررات سخت گیرانه حمایت از محیط‌زیست همراه نباشد شاید تیر خلاصی بر پیکر فرتوت و خشک‌شده این زیست‌بوم باارزش باشد.
چالش‌های فراروی میانکاله بسیار است
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر با پراهمیت دانستن حفاظت از ذخیره‌گاه زیست‌بوم میانکاله چالش‌های فرا روی این ذخیره‌گاه را فراوان دانست و برخی از فعالیت‌ها را در تعارض با ضوابط این مناطق توصیف کرد.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی به خشک شدن خلیج گرگان اشاره کرد و علت آن را عدم مدیریت صحیح در منابع آبی خواند و خشک شدن تدریجی این تالاب را زنگ خطری برای زیست‌کره عنوان کرد و بیان داشت: به دلیل بروز خشکسالیهای مداوم و کاهش نزولات جوی میزان ورودی آب شیرین به تالاب کاهش محسوسی داشته است به‌طوری‌که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد عرصه تالاب خشک‌شده است.
وی باوجوداینکه نامی از صنایع آلاینده در منطقه نبرد اما از آلودگی لحظه‌ای کیفیت هوا در مازندران و خارج شدن آن از حد استاندارد خبر دادو یادآور شد: برای اولین بار در مازندران کیفیت هوا در برخی شهرها به‌صورت لحظه‌ای از حالت استاندارد خارج می‌شود.
ابراهیمی کارنامی آلایندگی برخی صنایع و میزان بالای مصرف سوخت را عامل این آلودگی دانست و کانون این آلودگی‌ها را حاشیه خلیج گرگان خواند و ادامه داد: به دلیل وزش چرخشی باد این آلودگی به شهرهای مجاور نیز سرایت خواهد کرد و منطقه راتحت تأثیر قرار خواهد داد.
ابراهیمی کارنامی با اشاره به اینکه در برنامه ۵ ساله احیای مجموعه ذخیره‌گاه و زیست‌بوم میانکاله منابعی تخصیص داده شد، تصریح کرد: یک میلیارد تومان اعتبار از محل منابع استانی برای انجام طرح‌های کارشناسی و احیای این تالاب در نظر گرفته‌شده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران یادآور شد: تعریف طرح گردشگری، تجهیز خودروها برای مهار آتش، لایروبی کانال‌های منتهی به تالاب و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و تعاونی‌ها از برنامه‌های این سازمان در منطقه میانکاله است.
وی گردشگری مدیریت نشده و غیراصولی، تغییرات اقلیمی، آتش‌سوزی، برداشت غیرمجاز از چاه‌ها، حفر چاههای غیرمجاز، استقرار صنایع آلاینده و شهرک‌های صنعتی در نزدیکی این منطقه را ازجمله عوامل تهدید زا برای ذخیره‌گاه میانکاله دانست و برنامه‌ریزی برای احیای میانکاله را راهکار مناسبی برای جلوگیری از مخاطرات این منطقه خواند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران مهم‌ترین راهکار نجات میانکاله را مدیریت صحیح در حوزه آبخیز دانست و خاطرنشان کرد: توقف سدسازی در مناطق بالادست، رعایت حقابه میانکاله، همکاری کشاورزان و مردم برای مدیریت منابع آبی از عوامل تعیین‌کننده ادامه حیات و احیای این تالاب خواهد بود.
استفاده از سوخت مازوت عاملی برای تذکر به وزیر نفت
نماینده مردم شرق مازندران در مجلس شورای اسلامی که منتقد وضع موجود نگهداری ذخیرگاه میانکاله است برخی از تهدیدهای پیش روی میانکاله را باران‌های اسیدی و آلایندگی نیروگاه نکا، نداشتن امکانات به‌روز در حوزه حفاظتی منطقه، عوامل انسانی تهدیدکننده حیات زیست‌بوم، عدم آگاهی کافی مردم نسبت به حفاظت از این مناطق برشمرد و عملکرد سازمان حفاظت محیط‌زیست را دراین‌باره قابل‌قبول ندانست.
علی‌محمد شاعری که درگذشته به مدت چهار سال قائم‌مقام معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور بود و اطلاعات جامعی در این حوزه دارد از نیروگاه نکا به‌عنوان یکی از آلاینده‌ترین صنایع مستقر در شمال کشور نام بردو افزود: استفاده از سوخت مازوت برای این نیروگاه باوجود در دسترس بودن گاز طبیعی در منطقه توجیه قابل‌قبولی ندارد و این موضوع را بارها در قالب تذکرهای متعدد با وزیر نفت در میان گذاشتم و به ایشان هشدار داده‌ام.
شاعری به میزان بالای گوگرد در سوخت مازوت اشاره کرد و آن را موجب به مخاطره انداختن سلامت ساکنان منطقه نام بردو یادآور شد: مواد مضر بعد از احتراق سوخت مازوت در هوا منتشر می‌شود و به دلیل رطوبت بالای شمال به‌صورت باران‌های اسیدی بر منطقه می‌بارد و خسارت‌هایی را به محیط‌زیست و حیات‌وحش وارد می‌کند.
وی یادآور شد: دراین‌باره با مدیرعامل شرکت گاز وزیر نیرو صحبت کرده‌ام اما گوششان بدهکار نیست.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس بابیان اینکه همه‌ساله جریمه خسارت صنایع آلاینده از نیروگاه نکا دریافت می‌شود، ادامه داد: متأسفانه مبالغی که به‌عنوان جریمه زیست‌محیطی از نیروگاه دریافت و به خزانه واریز می‌شود برای جبران خسارت‌های واردشده به مردم منطقه و محیط‌زیست نیز استفاده نمی‌شود.
شاعری به وجود خط انتقال گاز دامغان به نکا اشاره کرد و این خط لوله را برای تأمین سوخت گازی نیروگاه کافی دانست و خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد علت اصلی این کار غیرقانونی و غیرانسانی ذخیره زیاد مازوت است که نمی‌دانند با آنچه کنند به همین خاطر از آن برای سوخت نیروگاه بهره می‌برند که تاوان سنگین اقدامات غلط مسئولین ذی‌ربط را مردم می‌پردازند.
باران‌های اسیدی درراه میانکاله
علی ابوطالبی از ساکنان بومی منطقه میانکاله که تحقیقات زیادی را در خصوص این منطقه حفاظت‌شده انجام داده است و دو کتاب نیز در این خصوص به رشته تحریر درآورده اغلب تهدیدهای میانکاله و تأثیر آن بر زندگی مردم و منطقه را به‌خوبی لمس کرده است.
وی منشاء تهدیدهای پیش روی میانکاله را ناشی از عوامل انسانی خواند ودراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: شیرابه و پساب‌های صنعتی و خانگی، بقایای سوخت‌های فسیلی و کودهای شیمیایی از طریق باران وارد آب‌های سطحی شده و بعد از سرازیر شدن به گود افتاده‌ترین مکان شرق مازندران یعنی خلیج میانکاله وارد می‌شوند.
ابوطالبی به آلودگی ناشی از احتراق سوخت مازوت در نیروگاه نکا اشاره کرد و گفت: از زمانی که این نیروگاه به بخش خصوصی واگذار شد به دلیل ارزان و مقرون‌به‌صرفه بودن مازوت از این سوخت برای فعالیت استفاده می‌شود.
وی احتراق این سوخت را در نزدیکی مزارع و منازل ساکنان بومی عاملی برای تشدید بیماری‌هایی همچون سرطان و دیگر بیماری‌ها دانست و ادامه داد: دود ناشی از احتراق مازوت شامل مواد آلاینده سمی، ذرات معلق و انواع فلزات سنگین به همراه ترکیباتی از گوگرد، مونوکسید و دی‌اکسید کربن است که در زمان بارش به باران اسیدی تبدیل خواهد شد.
این فعال محیط‌زیست بابیان اینکه مازوت تا ۵۰ کیلومتر به زمین می‌نشیند از خطرات آن بر عرصه تالاب میانکاله گفت و افزود: باران‌های اسیدی سمی هستند و در زمان بارش بر روی مساحت تالاب و زمین‌های زراعی و محصولات می‌بارند.
وی در خاتمه گفتگو با مهر استفاده از گاز را به‌عنوان سوخت برای نیروگاه، اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ و آگاهی بخشی به مردم در خصوص رعایت موازین مناطق حفاظت‌شده را راهکاری برای کاهش روند مرگ تدریجی میانکاله دانست.
هرچند نام‌گذاری روزی برای میانکاله از سوی مقامات محلی دوباره اهمیت این زیست‌بوم منحصربه‌فرد را همراه با تهدیدهای پیش روی آن روی زبان‌ها انداخت اما آنچه باید بیش از این‌ها بدان توجه نشان داد این است که ذخیرگاه میانکاله همچون دیگر مناطق حفاظت‌شده ظرفیت محدودی دارد و در صورت بی‌توجهی به آن عواقبی غیرقابل‌بازگشت خواهد داشت.
نظر شما