زینب(س)؛ پناهگاه اهل عالم در بحران های زندگی

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه-علی کریمی: گرچه تا کنون از شخصیت بی نظیر حضرت زینب سخن ها بسیار شنیده ایم ، اما این شخصیت چون دریای بی کرانی است که هرچه غوص کنیم باز هم غرائبی دارد .

اکنون در این مقال و مجال درصدد آن هستیم که به برخی از زوایا و ابعاد شخصیتی حضرت زینب بپردازیم که شاید کمتر بدانها اشاره شده است :

۱-مأوایی برای همگان :

اینکه حضرت زینب برای تمام اهل عالم هچون پناهگاهی در بحران های زندگی است ، شکی نیست ، تا آنجا که شبلنجی از علمای اهل سنت از قول شیخ عبد الرحمن آجهوری چنین می نویسد:

قال الشیخ عبد الرحمن الآجهوری المقری فی کتابه مشارق الانوار: قد حصل لی فی سنة سبعین ومائة بعد الألف کرب شدید من کروب الزمان فتوجهت الی مقام السیدة زینب المذکورة وانشدتها هذه القصیدة فانجلی عنی الکرب ببرکتها و هی:

آل طه لکم علینا الولاء ... الخ.

(شبلنجی، نور الابصار، ص ۱۱۵، مطبعةمصطفی محمد – مصر، بدون تا.)

در کتاب شیخ عبدالرحمن آجهوری که نامش مشارق الانوار است خواندم که [نوشته بود]: در سال هزار و صد و هفتاد برایم گرفتاری شدیدی از گرفتاری های زمانه حاصل شده بود. به مقام سیده زینب که مذکور است توجه کردم و این قصیده را سرودم، به برکت آن قصیده سختی از من برداشته شد و آن قصیده این است: آل طه، ولایت شما بر ماست تا آخر شعر.

۲-ذکاوتی بی بدیل:

هوش و ذکاوت بی نظیر زینب کبری ، دخت گرامی امیرمومنان زبانزد اهل علم و ادب بوده و هست ، حتی علمای عامه (اهل سنت) نیز بدان معترف اند :

برای مثال ابن حجر عسقلانی پیرامون ذکاوت و عقل آن حضرت چنین می نویسد:

زینب بنت علی بن أبی طالب بن عبد المطلب الهاشمیة سبطة رسول الله صلی الله علیه وسلم أمها فاطمة الزهراء قال بن الأثیر إنها ولدت فی حیاة النبی صلی الله علیه وسلم وکانت عاقلة لبیبة جزلة زوجها أبوها بن أخیه عبد الله بن جعفر فولدت له أولادا وکانت مع أخیها لما قتل فحملت إلی دمشق وحضرت عند یزید بن ( ( معاویة وکلامها لیزید بن معاویة حین طلب الشامی أختها فاطمة مشهور یدل علی عقل وقوة جنان.

العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر ابوالفضل (متوفای۸۵۲هـ)، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج ۷ ص ۶۸۴ ، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل - بیروت، الطبعة: الأولی، ۱۴۱۲هـ - ۱۹۹۲م. )

زینب دختر علی بن أبی طالب بن عبد المطلب، زنی از بنی هاشم و نوه رسول خدا صلی الله علیه و آله و مادرش فاطمه زهراء [سلام الله علیها] بود. ابن اثیر چنین گفته است: او در زمان حیات رسول خدا صلی الله علیه و آله به دنیا آمد و و زنی عاقل، خردمند و فصیح بود. همسرش پسر برادر پدرش، عبدالله بن جعفر بود که از او صاحب چندین فرزند بود و هنگامی که برادرش به شهادت رسید، به دمشق برده شد و صحبت او با یزید هنگامی که یک فرد شامی خواهرش فاطمه را طلبید، دلالت بر عقل و شدت شجاعت او دارد.

ابن اثیر نیز پیرامون آن حضرت چنین می نویسد:

زَیْنبُ بنتُ عَلیّ بن أبی طالب ... وکانت زینبُ امرأةً عاقلة لبیبة جَزْلَةً زوَّجَها أبوها علی رضی الله عنهما من عبد الله بن أخیه جعفر ... وکانت مع أخیها الحسین رضی الله عنه لما قتل ، وحُمِلت إلی دمشق ، وحَضَرت عند یزید بن معاویة ، وکلامهما لیزید حین طلب الشامی أُختها فاطمة بنت علی من یزید ، مشهور مذکور فی التواریخ ، وهو یدل علی عقل وقوة جَنَان.

( ابن أثیر الجزری، عز الدین بن الأثیر أبی الحسن علی بن محمد (متوفای۶۳۰هـ)، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج ۷ ص ۱۴۶ ، تحقیق: عادل أحمد الرفاعی، ناشر: دار إحیاء التراث العربی - بیروت / لبنان، الطبعة: الأولی، ۱۴۱۷ هـ - ۱۹۹۶ م. )

زینب دختر علی بن أبی طالب ... او زنی عاقل، خردمند و فصیح بود. پدرش او را به ازدواج فرزند برادرش عبدالله در آورد ... او با برادرش بود و هنگامی که برادرش به شهادت رسید، به دمشق برده شد و صحبت او با یزید هنگامی که یک فرد شامی خواهرش فاطمه را طلبید، مساله ای مشهور و در تاریخ ذکر شده و دلالت بر عقل و شدت شجاعت او دارد.

۳-راویه ای تأثیرگذار:

با بررسی کتب متعدده که به شخصیت حضرت زینب پرداخته اند به این خصیصه و ویژگی از آن حضرت برخورد می کنیم که شاید کمتر شنیده و دیده ایم و بدان توجه شده است و آن عبارت است از اینکه حضرت زینب کبری یک راویه ی موثر و مهم در دوران صدر اسلام به شمار می رود تا آنجا که از قول مرحوم طبرسی رحمه الله چنین نقل شده است:

إنّ زینب علیها السّلام روت أخبارا کثیرة عن امّها الزهراء علیها السّلام‏.

( الحائری الشیخ محمد مهدی، شجرة طوبی، ج ۲ ص ۳۹۲ ، دار النشر: منشورات المکتبة الحیدریة ومطبعتها - النجف الأشرف، الطبعة الخامسة، محرم الحرام ۱۳۸۵هـ.)

به تحقیق که حضرت زینب سلام الله علیها روایات زیادی را از مادرش حضرت زهرا سلام الله علیها نقل کرده است.

با دقت در برخی از متون، این مساله نیز به خوبی مشهود است برای مثال در کتاب دلائل الامامه سندی آمده است که یکی از روات آن، حضرت زینب کبری سلام الله علیها می باشد:

حدثنا أبو الجارود ، قال : حدثنا أبو الحجاف،عن زینب ابنه علیّ ، عن فاطمة بنت رسول الله ( علیهم السلام )، قالت : قال رسول الله (صلی الله علیه وآله) لعلی (علیه السلام) : أما إنک - یا بن أبی طالب - وشیعتک فی الجنة.

 (الطبری، ابی جعفر محمد بن جریر بن رستم (متوفای قرن پنجم)،‌ دلائل الامامة، ص ۶۸، تحقیق: قسم الدراسات الإسلامیة - مؤسسة البعثة، ناشر: مرکز الطباعة والنشر فی مؤسسة البعثة، قم، چاپ: الأولی۱۴۱۳.)

و در علل الشرایع نیز چنین آمده است:

عن أحمد بن محمد بن جابر عن زینب بنت علی قالت : قالت فاطمة علیها السلام فی خطبتها: لله فیکم عهد قدمه إلیکم.

( الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفای ۳۸۱هـ)، علل الشرائع، ج ۱ ص ۲۴۸، تحقیق وتقدیم : السید محمد صادق بحر العلوم، ناشر : منشورات المکتبة الحیدریة ومطبعتها – النجف.)

امید که این مرقومه مرضی امام باسط (ع) بوده و مورد استفاده اهل علم و ادب و تحقیق و پژوهش قرار گیرد.