کشف راه های همزیستی انسان و جانور یک اجبار است

خبرگزاری مهر، محمدصادق فرهادی‌نیا*- ما محیط زیستی‌ها دو عادت غالب داریم: 

الف) همواره به گذشته نگاه می کنیم و حسرت می خوریم، از روزهایی که قوچ ها از ورجین می‌توانستند به ورامین آزادانه مهاجرت کنند، از زمانی که یوزپلنگ ایرانی در حوزه همین میدان خراسان فعلی تهران، زندگی می کرد ولی حالا تا ۲۰۰ کیلومتر آن طرف تر هم احتمالا نیست و غیره. 

ب) ما معمولا راه حل مشکلات محیط زیست را به صورت خلاصه در یک جمله می دانیم: حذف انسان... ما با نگاه حسرت بار به گذشته، آینده ای با انسان های کمتر آرزو می کنیم. 

آیا کسی در دنیا هست که حتی ذره ای امیدوار باشد چنین آینده ای خواهد آمد؟ آیا کسی هست که فکر کند یک روزی بین لواسان و ورامین دیگر هیچ جاده و روستا و پادگانی نخواهد بود تا قوچ و میش ها آزادانه مهاجرت کنند؟ یا شاید کسی خیال می کند اگر کل بودجه ایران صرف حفظ یوز شود، یوزها دوباره به تهران بازخواهند گشت؟ اساسا کدام از ما حاضر است تأثیر زیست محیطی خودش را کاهش دهد، مثلا چند درصد ما محیط زیستی ها استفاده از وسایل نقلیه عمومی را به وسیله شخصی ترجیح می دهیم؟ یا اگر تعطیلاتی باشد، سریع خودمان را به جاده ها نمی رسانیم؟ ما محیط زیستی ها شاید از اصنافی باشیم که بالاترین مصرف بنزین را داریم.

تمرکز ما بر گذشته باعث شده که تصور کنیم چون «انسان و توسعه» در گذشته کمتر بوده و محیط زیست شرایط بهتری داشته است، پس برای بازگشت به شرایط بهتر محیط زیست، چاره کار حذف انسان و توسعه آنست. این هدف، بدون شک درست، ولی متأسفانه به شدت دست نیافتنی است. جمعیت بشر تا سال ۲۰۵۰، به نزدیک ۱۰ میلیارد نفر خواهد رسید و فشار بر منابع طبیعی افزایش خواهد یافت. 

ما محیط زیستی ها، باید به جای تمرکز بر گذشته، آه حسرت کشیدن و جنگیدن برای اهداف دست نیافتنی و درنهایت ناامیدی، دیدگاهمان را تغییر دهیم. ما باید بیاموزیم که کشف راه های همزیستی انسان و جانوران، امروز نه یک گزینه بلکه یک اجبار است. ما باید یادبگیریم چطور جانوری مانند یوز که فقط چند تا از آن باقی مانده را برگردانیم. ما باید بیاموزیم علت های مهاجرت قوچ و میش میان لواسان و ورامین چه بوده و با کمک دانش، نیاز جانور را تأمین کنیم تا بدون مهاجرت بتواند بقا یابد، ما هیچگاه نخواهیم توانست جاده تهران مشهد یا سایر جاده های کشور را ببندیم، پس بهتر است سازوکارهایی بیابیم که چطور امکان جابجایی جانوران را از زیر یا روی جاده ها برقرار کنیم. 

ما باید تلاشمان را برای کنترل و کاهش اثر انسان و توسعه بر محیط زیست به حداکثر برسانیم ولی درکنار آن، به جای غصه خوردن برای گذشته هایی که هیچگاه بازنخواهند گشت، باید برای آینده‌ای درحال تغییر، مسلح شویم، مسلح به دانش!

*دکترای جانورشناسی و عضو گروه تخصصی گربه‌سانان اتحادیه جهانی حفاظت IUCN