خبرگزاری مهر، گروه استانها - سید امیرحسین عظیمی: این روزها همایش بین‌المللی معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری سواحل مکران با حضور شخصیت‌های برجسته خصوصی و دولتی از جمله رئیس‌جمهور در تهران در حال برگزاری است، همایشی که عمده توجه آن قلب توسعه مکران یعنی بندرچابهار است؛ اینکه چابهار محور رایزنی‌های اقتصادی و بین‌المللی ایران و بهترین و اقتصادی‌ترین بندر ایران و یکی از بنادر منحصر به فرد جهان است در آن شکی نیست.
شرایط اقتصادی جهان برای استفاده از قابلیت چابهار به‌عنوان یک «مگاپورت» فراهم‌شده و آنچه در سطح ملی و بین‌المللی برای کسانی که به دنبال ایفای نقش در آرایش جدید اقتصادی و سیاسی منطقه هستند مسلم است این است که چابهار تغییردهنده قواعد بازی در منطقه خواهد بود.
بر اساس آخرین اعلام سازمان ملل متحد، چابهار از میان ۳ شاهراه شمال - جنوب، بهترین مزیت ترانزیتی جهان را در منطقه داراستبر اساس آخرین اعلام سازمان ملل متحد، چابهار از میان ۳ شاهراه شمال- جنوب، بهترین مزیت ترانزیتی جهان را در منطقه داراست، درحالی‌که با توجه به افزایش ارتباطات تجاری بین‌المللی و افزایش وزن کشتی‌ها عملاً کانال سوئز از قابلیت‌های کمتری برخوردار خواهد بود.
از ویژگی‌های منحصربه‌فرد چابهار همین بس که این بندر یکی از ۱۰ بندر مھم جهان باقابلیت تبدیل‌شدن به مگاپورت، یکی از ۱۴ نقطه استراتژیک جهان در حمل‌ونقل و ترانزیت و بهترین، مطمئن‌ترین و امن‌ترین مسیر برای اتصال دو کانون بزرگ جمعیتی جهان با حدود ۲ میلیارد نفر جمعیت است. خلیج چابهار با بریدگی‌های طبیعی و استثنایی خود بزرگ‌ترین خلیج ایران در پیرامون سواحل دریای عمان به شمار می‌رود که در مسیر آبراه‌های بین‌المللی میان کشورهای عضو اکو و «آ. سه. آن» و دیگر کشورهای جهان مانند پُلی برای ترانزیت و صادرات کالا و انرژی منطقه عمل می‌کند و از موقعیت منحصربه‌فرد فردی برخوردار است.
واگذاری فرصت طلایی چابهار به بنادر رقیب منطقه‌ای
عدم توسعه زیرساخت‌های پس‌کرانه‌ای و صدالبته حرکت لاک‌پشتی و تعلل در اجرای این پروژه‌ها موجب شده ویژگی منحصربه‌فرد چابهار در ترانزیت، ترانشیپ، صادرات و واردات مجانی در اختیار بنادر رقیب چابهار که به گواه کارشناسان بین‌المللی در حد و قواره چابهار نیستند، قرار گیرد.
بنادر رقیب چابهار عمدتاً بنادر «صحار» عمان و «گوادر» پاکستان هستند چراکه در دهه حاضر همه نگاه‌ها به توسعه بنادر خارج از نقطه بحران (خلیج‌فارس) بسته‌شده و کشورها می‌کوشند با توسعه این بنادر به‌مراتب همه ترانزیت، ترانشیپ، صادرات و واردات خود و شرکای خود را از راه این بنادر انجام دهند.
بنادر رقیب چابهار درحالی به توسعه روزافزون خود ادامه می‌دهند که چابهار همچنان در حال درجا زدن است، برای مثال چین برای دسترسی به بازارهایش در آسیای میانه و شرق اروپا بندر «گوادر» در پاکستان را انتخاب کرده و می‌خواهد این بندر را به یک مگاپورت تبدیل کند و سپس آن را به جاده معروف ابریشم متصل کند؛ چین متعهد شده در یک بازه زمانی ۱۵ ساله ۶۲ میلیارد دلار در گوادر سرمایه‌گذاری کند و تاکنون نیز ۱۴ میلیارد دلار از تعهد سرمایه‌گذاری‌اش را در این بندر اجرا کرده است؛ توسعه روزافزون و سرمایه‌گذاری منسجم چین در گوادر در حالی است به گواه خود چینی‌ها چابهار نسبت به گوادر بسیار باصرفه‌تر است.
مسئولان شرکت چینی توسعه‌دهنده گوادر چند وقت پیش در سفری که به چابهار داشتند در گفت‌وگو با خبرنگارمهر، چابهار را نقطه‌ای مطمئن و زودبازده در سرمایه‌گذاری اعلام و گفتند: چین در گوادر با مشکل کمبود زمین و انرژی روبه‌رو است و این در حالی است در چابهار چنین کمبودهای وجود ندارد ضمن‌اینکه مسیر اتصال چابهار به جاده ابریشم بسیار سهل‌تر و سریع‌تر از گوادر خواهد بود.
موقعیت چابهار آن‌قدر منحصر به فرد است که چینی‌ها باآنکه در حال حاضر در «گوادر» در حال سرمایه‌گذاری هستند، در سفری که به این بندر داشتند برای سرمایه‌گذاری در چابهار هم اعلام آمادگی کردندچابهار آن‌قدر منحصربه‌فرد است که چینی‌ها باآنکه در حال حاضر در گوادر در حال سرمایه‌گذاری هستند، در آن سفری که به چابهار داشتند برای سرمایه‌گذاری در چابهار هم اعلام آمادگی کردند.
علاوه‌بر چین که خودش درگیر پروژه گوادر است، هندوستان تمایل وافری برای سرمایه‌گذاری در چابهار و اتصال از طریق این بندر به بازارهایش در آسیای میانه و شرق اروپا دارد. هند به‌عنوان یک قدرت نوظهور اقتصادی و رقیب چین نمی‌خواهد بازارهای متنوع آسیای میانه و شرق اروپا را دودستی تقدیم چین کند بنابراین هم‌زمان با سرمایه‌گذاری چین در گوادر، هند می‌خواهد فوراً چابهار را گسترش دهد تا مبادا عقب بماند.
اما در عقب‌ماندگی، واقعیت چیز دیگری است هرچند هند تمایل وافری برای سرمایه‌گذاری در اینجا دارد اما در خوش‌بینانه‌ترین حالت باآنکه چین تاکنون ۴۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نمایان در گوادر دارد هند تنها در عمل ۸۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری نمایان در چابهار دارد که آن‌هم هنوز انجام‌نشده و در حال انجام است؛ البته هند یک خط اعتباری ۱۵۰ میلیون دلاری برای توسعه بندر و یک فاینانس ۹۰۰ میلیون دلاری هم می‌خواهد در راه آهن چابهار انجام دهد که هنوز این موارد محقق نشده است.
علاوه‌بر گوادر دیگر بنادر رقیب چابهار یعنی «صحار» و «دوقم» کشور عمان هم رو به‌روز در حال پیشرفت هستند؛ منطقه آزاد «صحار» در بازه زمانی ۱۰ ساله توانسته است ۲۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی را جذب کند و بندر تازه تأسیس «دوقم» عمان نیز هرروز پیشرفت بیشتری می‌کند.
خسارت جبران‌ناپذیر کشور در صورت عدم توسعه به‌موقع چابهار
رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگارمهر می‌گوید: با توجه به توسعه سریع بنادر همسایه و رقیب چابهار عدم تکمیل به‌موقع بندر چابهار و پس‌کرانه‌های ریلی و جاده‌ای آن خساراتی را به کشور وارد می‌کند که جبران آن چندین دهه زمان می‌برد.
به گفته محمد نعیم امینی فرد، باوجود تأکید مکرر رهبر معظم انقلاب مبنی بر توسعه سواحل مکران و به‌ویژه بندر چابهار اما طرح‌های توسعه‌ای در این بندر همچنان درگیر روند اداری و کمبود منابع مالی است و بیم آن می‌رود که با تعلل در اجرای پروژه‌های زیرساختی و جذب بار و مشتری در بنادر رقیب ضرر جبران‌ناپذیری به کشور وارد شود.
رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان خاطرنشان می‌کند: بنابراین چابهار نیازمند تسهیل‌گری بیشتر برای حضور سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و هم‌زمانی آن با اجرای طرح‌های زیرساختی است و این هم‌زمانی نیازمند منابع مالی روشن و مشخص برای پروژه‌هاست که این مهم اراده و عزم ملی را برای اختصاص منابع ویژه برای تعیین تکلیف و تسریع در پروژه‌های زیرساختی در چابهار می‌طلبد.
اما هرچند ساختار تحریم‌ها و ترس از بازگشت آن‌ها شاید یکی از دلایل عمده عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی و به‌ویژه هندوستان در چابهار باشد درروی دیگر سکه تعلل در اجرای پروژه‌های زیرساختی و عدم تخصیص اعتبارات لازم برای به اتمام رسیدن آن‌ها در چابهار مهم‌ترین عامل عقب‌افتادگی چابهار است. از پروژه راه‌آهن «چابهار-زاهدان» گرفته که ۷ سال است روی ریل بی‌پولی جلو می‌رود تا جاده‌های ترانزیتی تک بانده چابهار که آن‌قدر قدیمی هستند که به گواه مسئولان محلی توان کشش حتی یک‌میلیون تن بار در سال را هم ندارند چه رسد به ۸ میلیون تن ظرفیت حال حاضر بندر شهید بهشتی چابهار.
نگرانی از تعلل در اجرای پروژه‌های زیرساختی در چابهار
تعلل در اجرای پروژه‌های زیرساختی، توسعه روزافزون بنادر رقیب و شاید اهمیت ندادن برخی دستگاه‌های درگیر در چابهار به پروژه‌های زیرساختی آن‌قدر اهمیت دارد که رهبر معظم انقلاب به اعضای شورای راهبردی روابط خارجی مأموریت دادند تا با سفر به چابهار دلایل این عقب‌ماندگی مفرط را پیگیر شوند.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در سفری که به‌اتفاق اعضای این شورا در اواخر آبان ماه امسال به چابهار داشت در گفت‌وگو با خبرنگارمهر، گفت: راهبرد متناسب با ظرفیت‌های بی‌بدیل بین‌المللی در چابهار به‌زودی خدمت مقام معظم رهبری برای ارائه توصیه‌های لازم به نهادهای مربوط تقدیم می‌شود.
کمال خرازی با اشاره به پتانسیل‌های بی‌نظیر سواحل مکران اظهار داشت: اقداماتی که تاکنون در این سواحل صورت گرفته بسیار کمتر از پتانسیل‌های بی‌نظیر آن متناسب با نگاه رهبر معظم انقلاب است.
توسعه ملی و محلی در سواحل مکران دو عامل تفکیک‌ناپذیر برای توسعه پایدار در این منطقه است و آنچه مهم است هماهنگی میان این دو متناسب با ظرفیت‌های بی‌بدیل سواحل مکران استوی افزود: توسعه ملی و محلی در سواحل مکران دو عامل تفکیک‌ناپذیر برای توسعه پایدار در این منطقه است و آنچه مهم است هماهنگی میان این دو متناسب با ظرفیت‌های بی‌بدیل سواحل مکران است.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به درخواست رهبری مبنی بر ارائه راهبرد مناسب برای توسعه چابهار تصریح کرد: هدف سفر اعضای شورای راهبردی روابط خارجی به چابهار بعد بین‌المللی مسائل توسعه‌ای در تنها بندر اقیانوسی ایران است و لازم بود اعضای شورا در جریان ناهماهنگی‌ها و چالش‌های موجود بر سر راه توسعه سواحل مکران و چابهار قرار گیرند.
وی خاطرنشان کرد: پس از سفر اعضای این شورا به چابهار در فاصله کوتاهی نتایج سفر و بازدیدهای صورت گرفته در قالب راهبری برای توسعه سواحل مکران و به‌ویژه بندر راهبری چابهار خدمت مقام معظم رهبری تقدیم می‌شود تا ایشان توصیه‌های لازم را به نهادهای مربوط در جهت تسریع در توسعه چابهار و سواحل مکران ارائه کنند.
سرعت طرح‌های توسعه‌ای سواحل مکران متناسب با حساسیت رهبری نیست
در سفر اعضای شورای راهبردی روابط خارجی به چابهار همچین سردار احمد وحیدی از دیگر اعضای شورای راهبردی در گفت‌وگو با خبرنگارمهر، گفت: سرعت طرح‌های توسعه‌ای در سواحل مکران و به‌ویژه چابهار کند است و متناسب با توصیه و حساسیت رهبر معظم انقلاب نیست.
وی افزود: چابهار می‌تواند محور تعاملات اقتصادی ملی و بین‌المللی قرار گیرد و ایران می‌تواند همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی خود را از مسیر بندر چابهار تحقق بخشد چراکه تنها بندر اقیانوسی ایران مطمئن‌ترین راه و کریدور برای دسترسی کشورهای آسیای میانه و افغانستان، هند و کشورهای حوزه اقیانوس هند به بازارهای یکدیگر است.
وجود ۳۲۰ کیلومتر مرز آبی در امتداد سواحل مکران، ۱۱ بندر ماهیگیری و جایگاه تخلیه صید، ۲ بندر منحصر به فرد باقابلیت پهلوگیری کشتی‌های غول‌پیکر از ظرفیت‌های بی‌نظیر چابهار و سواحل مکران استسردار وحیدی تصریح کرد: وجود ۳۲۰ کیلومتر مرز آبی در امتداد سواحل مکران، ۱۱ بندر ماهیگیری و جایگاه تخلیه صید، ۲ بندر منحصربه‌فرد باقابلیت پهلوگیری کشتی‌های غول‌پیکر و زمین‌های کشاورزی و شیلاتی مناسب برای پرورش میگو تنها بخشی از ظرفیت‌های بی‌نظیر چابهار و سواحل مکران است که باید متناسب با نگاه توسعه‌ای رهبر معظم انقلاب به آن‌ها پرداخته شود.
وی خاطرنشان کرد: سرعت طرح‌های توسعه‌ای در سواحل مکران و به‌ویژه چابهار کند است و متناسب با توصیه و حساسیت رهبر معظم انقلاب نیست که امیدواریم با طرح‌ها و برنامه‌های جهشی، عقب‌افتادگی‌ها جبران شود و چابهار نقش بین‌المللی خود را در تعاملات اقتصادی به‌خوبی ایفا کند.
متعاقب سفر اعضای شورای راهبردی روابط خارجی، رئیس دیوان محاسبات، یکی از مهم‌ترین نهادی‌های نظارتی کشور و بازوی نظارتی مجلس شورای اسلامی از خانه ملت مأموریت یافت تا با سفر به چابهار در جریان دلیل تعلل دستگاه‌ها در اجرای پروژه‌های زیرساختی در این بندر قرار گیرد.
عادل آذر در حاشیه سفر خود به چابهار در گفت‌وگو با خبرنگارمهر بابیان اینکه متوسط تخصیص بودجه به طرح‌های راهبردی سواحل مکران کمتر از متوسط کشوری است، گفت: گزارش حسابرسی بودجه‌ای طرح‌های سواحل مکران به سران قوا ارسال می‌شود.
وی بابیان اینکه سواحل مکران یکی از محورهای استراتژیک اقتصاد مقاومتی در حوزه تولید و اشتغال و مقاوم‌سازی اقتصاد کشور است، اظهار داشت: برای دیوان محاسبات که به‌عنوان بازوی نظارتی مجلس شورای اسلامی وظیفه صیانت از بیت‌المال را دنبال می‌کند بسیار مهم بود تا در بازدیدی میدانی پیشرفت و کارآمدی پروژه‌ها در حوزه سواحل مکران را بررسی کنیم.
رئیس دیوان محاسبات تصریح کرد: بازدید از پروژه‌های عمرانی سواحل مکران دید بسیار وسیعی را به ما که درچاچوب عملکرد حسابرسی فعالیت می‌کنیم داد؛ و متوجه شدیم هرچند توسعه سواحل مکران مورد تأکید نظام و شخص رهبری است و تاکنون اعتبارات بسیار خوبی برای آن در نظر گرفته‌شده و در قالب بودجه کشوری هم آمده اما عدد بسیار ناچیزی به آن تخصیص‌یافته است.
متوسط تخصیص بودجه به طرح‌های راهبردی سواحل مکران علی رغم اهمیت بسیار بالای این سواحل از متوسط تخصیص کشوری کمتر استوی گفت: متوسط تخصیص بودجه به طرح‌های راهبردی سواحل مکران علی رغم اهمیت بسیار بالای این سواحل از متوسط تخصیص کشوری کمتر است و دیوان محاسبات به‌صورت جدی به این موضوع وارد می‌شود.
آذر بابیان اینکه نظام تخصیص کشور عمدتاً بر پایه چانه‌زنی است، گفت: آسیب چانه‌زنی در نظام تخصیص موجب شده هرچه دسترسی مسئولان محلی بیشتر باشد و بیشتر چانه‌زنی کنند اعتبارات بیشتری را جذب می‌کنند که این موضوع در این منطقه اتفاق نیفتاده است.
رئیس دیوان محاسبات اضافه کرد: هرچند شاید قدرت چانه‌زنی کارگزاران محلی پایین است اما مشخص است سواحل راهبردی مکران علی رغم اهمیت استراتژیک برای کشور در اولویت دستگاه‌های متولی در توسعه آن نبوده است.
به گفته آذر گزارش حسابرسی بودجه‌ای و مشکلات تخصیصی طرح‌های سواحل مکران به‌زودی پس از جمع‌بندی بازدیدهای میدانی دیوان محاسبات به سران قوا و کمیسیون‌های اقتصاد، کشاورزی، برنامه‌وبودجه و عمران مجلس شورای اسلامی ارسال می‌شود.
هرچه که باشد چابهار آن‌قدر مهم و راهبردی است که رهبر معظم انقلاب هم با حساسیت طرح‌های زیرساختی و توسعه‌ای آن را دنبال می‌کنند و برای به اتمام نرسیدن به موقع آن‌ها نگرانند؛ حال باید دید آیا دستگاه‌های درگیر در پروژه چابهار آیا متناسب با اهمیت فراملی چابهار به این بندر راهبردی نگاه خواهند کرد یا خیر؟
نظر شما