به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام محسن الویری، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) چهارشنبه ۹ اسفند دو سخنرانی در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران اصفهان و نیز مدرسه علمیه حضرت ولی عصر(عج) این شهر به ترتیب برای خواهران و برادران طلبه هر دو با عنوان تمدن‌اندیشی در حوزه‌های علمیه کرد.
خلاصه بحث ارائه شده چنین است:
تعابیری مانند تمدن‌اندیشی، بینش تمدنی، رویکرد تمدنی، فهم تمدنی، درک تمدنی و دغدغه تمدنی صرف‌نظر از تفاوتهایی که حسب تعریف تمدن و واژه مضاف آن دارند در یک ویژگی اشتراک دارند و آن کلان نگری است. زیست اجتماعی انسان لایه‌های مختلفی دارد و از سطح زندگی خانوادگی تا زیست جهانی را دربرمی‌گیرد.
هر یک از این لایه‌های زیست یک سطح از مناسبات انسانی را همراه دارد. نگاه خانوادگی یعنی این که یک موضوع تنها در مقیاس خانوادگی مورد توجه قرار گیرد و سطح نگاه شهری یعنی یک موضوع در سطح مناسبات شهری مورد توجه قرار گیرد و به همین ترتیب سطح مناسبات کشوری و منطقه‌ای و قاره‌ای دایره‌ای فراختر و گسترده‌تر از مناسبات را شامل می‌شود.
بر همین اساس نگاه جهانی داشتن به پدیده‌ها یعنی این که یک موضوع هر چند جزئی و خرد را در مقیاس جهانی مد نظر قرار داد. سطح مناسبات تمدنی از سطح مناسبات جهانی هم گسترده‌تر و فراختر است، زیرا نگاه پیشینی و پسینی را هم به نگاه ایستای جهانی می‌افزاید، لذا یکی از مهمترین ویژگیهای تمدن‌اندیشی و بینش تمدنی برخورداری از بالاترین و وسیع‌ترین سطح نگاه در رویارویی با پدیده‌های پیرامونی است.
بنابراین تمدن‌اندیشی حوزه‌های علمیه یعنی این که طلاب و دست‌اندرکاران حوزه‌های علمی به سطحی از بینش دست یابند که فعالیتهای علمی و فرهنگی و تبلیغی خود و نیز مسائل مختلف اطراف خود را در گسترده‌ترین سطح مناسبات مورد توجه قرار دهند.
گسترش فرهنگ تمدن‌اندیشی یعنی این که همه سطوح جامعه از جمله طلاب علوم دینی در حوزه‌های علمیه سطح نگاه خود را نسبت به همه مسائلی که با آن روبرو هستند تا بالاترین حد ممکن بالا ببرند و حتی کوچکترین موضوعات را هم در مقیاس گسترده‌ترین مناسبات انسانی در نظر بگیرند و برای آن چاره‌اندیشی و یا برنامه‌ریزی کنند.
آن چه در باره اهمیت برخورداری از چنین نگاهی می‌توان گفت نخست به خاستگاه دینی آن پیوند می‌یابد. شواهد و قرائن فراوانی از متون دینی و سیره معصومان علیهم السلام می‌توان در تأیید و تشویق اینگونه نگریستن به امور سراغ داد. نگاه دینی به امور مختلف بر اساس معادباوری سطح مناسبات را حتی فراتر از بالاترین سطح زیست این جهانی انسانها قرار می‌دهد و روشن است که نگاه توحیدمحور سطح مناسبات را به گستره‌ای فراتر از دنیا و آخرت می‌کشاند.
پیامها و رویکرد جهانی دین نشانه دیگر این کلان‌نگری در اندیشه اسلامی است. کوشش پیامبر صلی الله علیه و آله در غزوه خندق برای بالا بردن سطح نگاه اصحاب خود یکی از دهها نمونه تشویق به کلان‌نگری در سیره به شمار می‌رود؛ در این غزوه پیامبر اصحاب خود را که درگیر محاصره دشمن و نقض عهد یهود بنی‌قریظه و گرسنگی بودند به فتح یمن و روم و ایران متوجه ساختند.
پاره‌ای بررسیها نشان می‌دهد بزرگترین مسأله معطوف به تمدن نوین اسلامی در حال حاضر همین ضعف بینش تمدنی است. ضرورت برخورداری از بینش تمدنی ویژه مسئولان و نخبگان جامعه نیست و برخوردار بودن یا نبودن آحاد مردم هم از چنین بینشی تأثیر مستقیم مثبت یا منفی در میزان و سرعت دست یافتن به تمدن نوین اسلامی دارد.
در این دو نشست پرسشهایی از سوی مخاطبان مطرح شد که توسط حجت الاسلام الویری پاسخ داده شد که مهمترین آنها عبارتند از: تنوع فرقه‌ها و وحدت تمدنی، تناسب بینش تمدنی و توجه به آخرت، منابع سودمند دینی و غیردینی برای آشنایی با کلان‌نگری و تمدن‌اندیشی، مهمترین موضوعات تمدن‌اندیشی، مفهوم و چگونگی اثرگذاری کلان‌نگری تمدنی بر زندگی و فعالیتهای طلاب، گونه‌های مخالفان تمدن‌اندیشی، رابطه تمدن نوین اسلامی با جامعه نبوی در عهد مدنی، رابطه خانواده‌پژوهشی با تمدن‌اندیشی، رابطه تمدن‌اندیشی و ایده‌آل‌نگری و پیامدهای روانشناختی آن، رابطه تمدن نوین اسلامی وجامعه موعود مهدوی، تناسب مسیر حرکت کنونی جامعه ما با تمدن نوین اسلامی. نقش حوزه‌های علمیه در گسترش و نهادینه‌سازی تمدن‌اندیشی، ضرورت ارائه نمونه‌های خرد پیشرفته پیش از مطرح ساختن ادعای تمدنی، عدم تناسب وضعیت کنونی جامعه با حرکت تمدنی، شتابزده بودن یا نبودن شعارهای تمدنی پیش از فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای آن.
نظر شما