خبرگزاری مهر - گروه استانها: استان سمنان به عنوان چهار راه مواصلاتی شرق-غرب و شمال-جنوب می تواند نقش مهمی را در احیای فرهنگ گردشگری کشور ایفا کند و بر همین اساس برای نوروز ۹۶ هدف گذاری گردشگری بر مقصد به جای معبر برنامه ریزی شد این استان از ظرفیت های ویژه ای از جمله جنگل ابر، جنگل رودبارک، کاروان سرا، جاده ابریشم، حیات وحش غنی، غار، نخلستان، رمل های شنی، کویر و فرودگاه، ناوگان ریلی و جاده ای مطلوب برخوردار است.
برنامه ریزان حوزه گردشگری می توانند برای هر کدام از ظرفیت های موجود در استان تمرکز داشته باشند سامانه‌های اطلاع‌رسانی گردشگری، گردشگری الکترونیک(مجازی)، وب سایت و اپلیکیشین گردشگری، تورهای گردشگری و طبیعت‌گردی، حمل‌ونقل گردشگری، جاذبه‌های گردشگری، تبدیل جاذبه های گردشگری، بومگردی، استفاده از فرصتهای گردشگری، سوغات و صنایع دستی (سامانه ها و...)، گردشگری مذهبی- زیارتی - عرفانی، رویدادها و سایر خدمات گردشگری از جمله مواردی است که ایده پردازان می توانند با بیان نقطه نظرات خودشان به گردشگری تحول نو بخشند
گردشگری در دنیا به عنوان صنعت پاک شناخته شده است بر همین اساس در سنوات اخیر توجه به بومگردی، احیاء بافت های روستایی و گردشگری مسئولانه مورد توجه مسئولان استان سمنان قرار گرفت و همچنین برخی اقدامات نظیر برپایی نمایشگاه های نوروزی در سنوات اخیر توانست آیین ها، سوغات و صنایع دستی استان و شاهرود را به حد مطلوب برای مسافران به نمایش بگذارد که تجربه خوب این قبیل برنامه ها میراث فرهنگی سمنان را برآن داشت تا امسال نیز برنامه های خود را با دریافت نقاط ضعف و قوت این قبیل اقدامات سامان دهی کنند
برای دانستن وضعیت گردشگری در استان و شاهرود با مهدی قاسمی معاون میراث فرهنگی و گردشگری شاهرود به گفتگو نشسته ایم.
*گردشگری امروز را چه طور ارزیابی کنید؟
آن چیزی که امروز از گردشگری می‌بینیم فراری است که آستانه و تحمل محیط در نظر گرفته می شود که چه اتفاقات زیست محیطی رخ می‌دهد لذت سفر کجاست؟ خاطرات خوش آن در کجا قرارگرفته است و نهایت با کوله باری از رنج سفر به خانه خود باز می‌گردیم.
*از نظر گردشگری ایران چه وضعیتی دارد؟
در سال ۹۲ از جمعیت ۷۵ میلیون و ۱۵۰ نفری کشور ۶.۹ میلیون نفر معادل ۹.۲ درصد کل جمعیت کشور به عنوان گردشگر خروجی از دیگر مقاصد جهان بازدید کردند و در سال ۹۵ تعداد ۹.۲ میلیون نفر یعنی معادل ۱۲ درصد جمعیت کشور از کشور خارج شدند بر این اساس تراز گردشگری ما بالغ‌بر چهار میلیون نفر منفی است در حال حاضر عراق، عربستان، ارمنستان، آذربایجان و ایران برای کشورهای همسایه از جمله امارات ترکیه بیشتر از اینکه یک مقصد گردشگری باشند یک بازار هدف محسوب می‌شوند.
یک‌میلیون نفر از آمار گردشگران را افرادی که به دیدار آشنایان خود می‌روند شامل می‌شود که گردشگر به شمار نمی‌روند مناسب نبودن آمار نشان می دهد که برنامه‌ریزی چندان قوی در این حوزه نداشتیم باید ایده پردازی‌ها بر این اساس باشد که چه اتفاقی باید رخ دهد تا گردشگری در ایران تسهیل و ارزان شود قطعا ورود بخش خصوصی تاثیر گذار خواهد بود.
با توجه به اینکه گردشگری یک سند کاملا انسان محور تلقی می‌شود با دید ملی و منطقه‌ای درگیری و تنش در کشورهای همسایه به عنوان یک فرصت برای ما وجود داشت تا گردشگران خارجی را به سمت خود گسیل کنیم اما این امر اتفاق نیفتاد چراکه برنامه‌ای برای آن نداشتیم با افزایش سطح رفاه مردم، حجم زیادی از آن‌ها در شرایطی که ایران را هنوز ندیدند به سایر کشورها سفر می‌کنند.
*گردشگری از دید منطقه‌ای و استانی چه طور ارزیابی می‌کنید؟
هجوم بی‌رویه سفر، عدم جانمایی مناسب و نبود فرهنگ سفر باعث شد تا به سمت تخریب محیط‌زیست پیش رویم گردشگری به‌تنهایی با ۴۳ ارگان و نهاد در ارتباط است ولی در قوانین حاکمیتی و اسناد بالادستی متاسفانه برنامه‌ای برای کسانی که همسو و همگام نیستند دیده نشده است که نظیر آن را می‌توان در جنگل ابر شاهرود به وضوح مشاهده کرد که حجم انبوه گردشگران امروز بلای جان این میراث ارزشمند شده است باطبع ارگان های دیگر نیز به دنبال اجرای سیاست های خودشان هستند و این موارد ما را از اهداف گردشگری عقب انداخته است حتی در زمینه گسترش مفاهیم صلح و دوستی نیز موفق نبودیم.
در زمینه استانی می توانیم فرصت‌ها و تهدیدها را به سمت تهران، گلستان، خراسان و مازندران که سرریز گردشگر دارند، سوق دهیم اگر تبلیغات مناسبی داشته باشیم می توانیم سفرها و مسیرهای گردشگری خاص برای انها تعریف کنیم وشاید به عنوان یک ایده قطار گردشگری بتواند خیلی از این مسائل را حل کند.
گردشگری ماهیت فرا بخشی دارد تا برنامه چهارم توسعه هیچ اسمی در تدوین سند گردشگری وجود نداشت و تنها در حد دو بند به آن اشاره مختصر شده بود در برنامه پنجم توسعه گردشگری را کاملا فرهنگی بود اما اعتبارات چندانی برای آن قائل نشدند با کنار گذاشتن اقتصاد بدون گردشگری نمی‌توان نتیجه مطلوبی را از آن انتظار داشت در برنامه ششم توسعه گردشگری معدن به عنوان موتور محرک اقتصادی را درنظر گرفتند که بستر طبیعت را از بین می‌برد که نمونه آن را متاسفانه در شاهوار می‌توان مشاهده کرد و امیدواریم تصمیمات گرفته‌شده فردا گریبان گیر نسل آینده نشود.
*چه راهبردهایی برای توسعه گردشگری پیشنهاد می‌کنید؟
دایر کردن نمایشگاه‌های بین‌المللی برای جلب حداکثری گردشگران خارجی، توسعه و سامان‌دهی داخلی، تامین زیرساخت‌ها توسعه و ارتقا فناوری بهره وری انسانی، راهکار و برنامه‌های عملیاتی با در نظر گرفتن اعتبارات لازم در این حوزه، بررسی شناسایی مسیرها و مقاصد گردشگری، انجام مطالعات میدانی برای بررسی روشن شدن میزان تاثیر گذاری فرایند تبلیغات در کشورهای هدف، آینده‌پژوهی اشتغال در صنعت گردشگری از جمله موضوعاتی هستند که با برنامه‌ریزی مناسب می‌توانند در رشد گردشگری استان و کشور موثر باشند.
*ایده پردازان بر چه موضوعاتی می‌توانند نظر ارائه دهند؟
گردشگری امروز با گذشته تفاوت بسیاری کرده است در قدیم مردم برای زیارت سعی می‌کردند سالی یک‌بار به مشهد سفر کنند امروز به دنبال مکان‌های جدید هستند این مسیرهای جدید به ایجاد مقاصد گردشگری کمک می‌کند استان سمنان در موقعیت استراتژی قرار دارد که از نظر اقلیم و جغرافیا به شدت ویژه است زیباترین غارها، بهترین کویر، زیباترین جنگل، تنوع حیات وحش در پارک ملی توران و آفریقای ایران، قطب نمد کشور، بانک ژنتیک شتر، تنها نخلستان شمال شرق تنها گوشه از داشته‌های دیار ما محسوب می‌شود در ایده پردازی مسیر مقاصد مهم هستند و چه‌کاری انجام دهیم تا مسافر دسترسی آسان‌تری را به این نقاط داشته باشد
*در حوزه برنامه‌ریزی برای سفر در استان کاری انجام‌شده است؟
در شرایطی که بسیاری از کشورهای دنیا آرزوی دیدن کویر ما رادارند این ظرفیت به زیباترین شکل ممکن در گرمسار، پرور و شاهرود وجود دارد زاغ بور به عنوان تنها پرنده اندمیک ایران، یوزپلنگ و گور ایرانی را می‌توان در شاهرود دید اما در حوزه تبلیغات امروز چه‌کاری می‌توانیم انجام دهیم تا برنامه‌ریزی‌ها جواب دهد بروشور، کتاب و نقشه‌های کاغذی دیگر جواب‌گو نیست بار و کوله موردنیاز گردشگری درگوشی‌های همراه وجود دارد در تبلیغات باید خیلی دقت کرد جنگل ابر با برنامه‌ریزی مناسب می‌توانست اشتغال کل استان را جواب دهد که در این حوزه برنامه‌ریزی مناسبی نداشتیم.
*عملکرد سازمان های مردم‌نهاد را در حوزه گردشگری استان چه طور می‌بینید؟
سازمان های مردم‌نهاد در زمینه گردشگری می‌توانند عملکرد خوبی را به نمایش بگذراند متاسفانه در زمینه محیط‌زیست استان انجیو ها قوی ولی در زمینه گردشگری بسیار ضعیف هستند و بسیاری از آن‌ها حاضر به ارائه گزارش عملکرد خود نیستند مردم به صورت غیر انتفاعی می‌توانند حوزه گردشگری را نجات دهند با وصل کردن حلقه سلامت و ورزش به گردشگری می‌توانیم اقتصاد را شکوفا کنیم.
گردشگری شهری را در استان سمنان چه طور می‌بینید؟
در استان سمنان از نظر توسعه گردشگری و بناهای فرهنگی چیزی کم نداریم اما گردشگری شهری تاکنون در این خطه تعریف‌نشده است در همه دنیا شهرداران شهر را بر اساسی طراحی می‌کنند که بتوانند علاوه بر بحث گردشگری مردم را نیز به ارتقای بهتری برساند اساس گردشگری شهری در شهرهای استان این گونه که بود که مسافران انبوه با چادر زدن در پارک ها و معابر و بلوارها تنها با ریختن زباله و غیره به محیط آسیب می‌زدند و ما نیز در حوزه خدمات کار خاصی برای این دسته از مسافران انجام ندادیم.
میلیون‌ها مسافر کشور استان سمنان را برای عبور انتخاب می‌کنند وجود هتل‌های زنجیره‌ای که بتواند این چرخه را به جاذبه‌های استان متصل کند می تواند باعث خارج شدن استان را از حالت رکود شود برای مسافری که قصد ماندن در شهر را ندارد می‌توانیم بسته‌های فرهنگی یا نیازهای اساسی مسافر را ارائه کنیم و با این اقدام ناخواسته او را در گردونه سفر قراردادیم.
می‌توانیم گردشگری شهری را از مسئولان تقاضا کنیم و شهر هوشمند بر پایه گردشگری داشته باشیم و از گردشگری در توسعه مزرعه کشاورزی بهره ببریم و باید توجه داشت آیتم اصلی استان سمنان اکتوریسم و توریسم است و باید برای آن برنامه‌ریزی‌های مناسبی را انجام دهیم.
*عدم موفقیت واحدهای اقامتی استان را در چه می‌بینید؟
به جرات می توان گفت ۹۹ درصد مردم هتل را به معنای واقعی نمی‌شناسند یکی از دلایل عدم موفقیت واحدهای اقامتی از جمله هتل‌ها عدم گونه شناسی است که در شهرستان‌های تابع چه بسازیم که مناسب باشد در اکوتوریسم توسعه پایدار حفظ اصالت فرهنگ باعث دوستی اقوام شده و حفظ میراث نیاکان را به دنبال دارد.
در استان سمنان آداب، سنن، فرهنگ، پوشش و گویش را به صورت بکر وجود دارد و برخی از آن‌ها رو به فراموشی است و باید آن‌ها را احیاء و نوستالژی خودمان را حفظ کنیم چرا نباید از ظرفیت‌های خوب نظیر ۲۰ کاروان‌سرا، جاده ابریشم، حیات وحش و پارک های ملی برای گردشگری استفاده کنیم.
راه نجات ما ایده‌ها است دوران تولید و مجبور کردن دیگران به استفاده صرف از آن به پایان رسیده و باید به این سمت حرکت کنیم که گردشگری انبوه تمام و مرزها برداشته‌شده است.
*استان سمنان را از نظر آمایش سرزمین در چه مسیری قرار دارد؟
خوشبختانه اتفاقات خوبی از این نظر در حال رقم خوردن است چراکه حتی مسئولان نیز به این فکر افتادند که راه نجات اقتصاد ما گردشگری است درگذشته توجه به آمایش سرزمین تقریبا صفر بود و منطقی نیز برای آن نداشت خوشبختانه با نگاه کارشناسی در حوزه‌های مختلف ۱۸۰ درجه در این زمینه تغییر کردیم شاید توقعات را برآورده نشده باشد اما از جمله استان هایی هستیم که در زمینه مطالعات آمایش سرزمین بیدار شده و می‌خواهیم آینده را بسازیم.
*برای گردشگری مجن چه برنامه‌ای در نظر دارید؟
برای مجن طرح سامان‌دهی گردشگری در نظر گرفته‌شده است مسیر شاهرود-مجن-بسطام-ابر یکی از محورهای مهم گردشگری به شمار می‌رود که کار مطالعاتی آن به انجام رسید و البته نواقصی نیز وجود دارد که امیدواریم برطرف شود مجن به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری شاهرود در طرح تفصیلی دیده‌شده است.
*با توجه به افتتاح هتل در بسطام امسال ظرفیت تخت‌های شاهرود چه طور است؟
ظرفیت هتل‌ها و مهمان‌سراهای شاهرود ۶۲۱ تخت است اما ظرفیتی که سال گذشته رسما در شاهرود وجود داشت ثبت ۷۲۱ هزار اقامت در شهرستان بود که عمده آن‌ها در زائرسراها، مساجد، مدارس و پارک ها سکنی گزیدند با برنامه‌ریزی ملی و استانی، شاید بتوان تعداد اقامت را از این مقدار بیشتر کرد و ظرفیت پایین اشغال تخت‌ها را افزایش دهیم در کشور گونه شناسی هتل وجود ندارد و اگر درست و منطقی با آن برخورد کنیم بیش از این مقدار ظرفیت برای اقامت مسافران در شاهرود وجود دارد.
*چه تعداد گردشگر از شاهرود بازدید می‌کنند؟
سال گذشته بالغ‌بر ۴۰۰ هزار گردشگر از جاذبه‌های گردشگری بازدید کردند که عمده آن‌ها را مسافران عبوری شامل می‌شوند رشد قابل توجهی را در این زمینه شاهد بودیم که البته بر گردشگری با بازدیدهای بالا تمرکز نداریم هدف تعداد کمتر با کیفیت بیشتر به صورت استاندارد بین‌المللی است.
گردشگری که از آن بانام فرار یاد می‌کنیم مخرب محیط‌زیست است درگذشته مردم برای معیشت خود از طبیعت استفاده می‌کردن و خود طبیعت نیز در قبال آن زایش داشت اما امروز بانام تجاری‌سازی علیرغم آگاه شدن مردم اما تخریب از ما جلوتر است و ضمن آنکه طبیعت نیز زایش خود را از دست داده است باید ملاحظه کنیم تا گردشگر پایدار به معنای خاص خود را شاهد باشیم دنبال کردن مقاصد صرفا اقتصادی به دور از توسعه پایدار قطعا خاصیتی جز تخریب و آسیب ندارد.
*میزان بازدید از اماکن گردشگری امسال را چه طور ارزیابی می کنید؟
سال گذشته ۱۲۷ هزار نفر در استان سمنان اقامت کردند که شاهرود در این بین دارای بیشترین اقامت بود که به طور متوسط حدود ۷۰۰ هزار نفر طی سال در شاهرود اقامت کردند در بین بازدیدها جنگل ابر با ۱۵۰ هزار بازدید کننده در صدر جاذبه های گردشگری از نگاه گردشگران قرار داشت.
*برنامه امسال گردشگری شاهرود برای نوروز ۹۷ چیست؟
امسال قرار است متفاوت تراز سال گذشته ظاهر شویم گردشگری با ۴۳ ارگان و نهاد به صورت مستقیم در ارتباط است و اگر این نهادها همسو با گردشگری نباشند اتفاق مثبتی نخواهد افتاد برگزاری نمایشگاه منسجم صنایع دستی با ۵۰ غرفه، تور رایگان شهری با اتوبوس گردشگری، استقبال از مسافران با شاخه گل در روز اول عید و اجرای آیین‌های نوروزی از جمله اقدامات در نظر گرفته‌شده برای نوروز امسال محسوب می‌شود.
پنج هتل، سه مهمانپذیر، ۲۰ اقامتگاه بومگردی، ۲۰ خانه مسافر در شاهرود وجود دارد که ظرفیت پذیرای دو هزار و ۱۰۰ نفر را دارا است که علاوه بر این تعداد هفت هزار نفر در مدارس و هفت نفر نیز در زائر سراها آماده اسکان گردشگران هستند و امکان پذیرایی ۱۵ هزار نفر در شهرستان فراهم است.
در نوروز ۹۷ مردم ناظر بر دستگاه‌های حوزه گردشگری خواهند بود بنابراین سامانه‌ای برای درج انتقادات و پیشنهادات پیش‌بینی‌شده است تا مردم با اعلام نظرات خود، ما را در رسیدگی و ارائه خدمات بهتر یاری کنند امیدوتریم با کمک همه بخش‌های جامعه بتوانیم اتفاقات خوب را برای شاهرود رقم بزنیم.
نظر شما