خبرگزاری مهر، گروه استانها: در سلسله گزارش‌های معرفی جاذبه‌های گردشگری استان سمنان در نوروز، نوبت به بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان دیار قومس، یعنی شاهرود می‌رسد، شهرستانی که باید آن را نگین گردشگری دیار قومس و قاره کوچک خواند چراکه از چهار سمت به چهار اقلیم کوهستانی، دشت و بیابان، جنگلی و کویر برهوت می‌رسد آن‌هم تنها با ۳۰ دقیقه رانندگی؛ شاهرود اما وجوه تمایز فراوانی از سایر شهرهای استان سمنان دارد اینجا همه ظرفیت‌های گردشگری یکجا جمع هستند و گردشگری عرفانی، طبیعی، ورزشی، درمانی، معنوی و زیارتی، بومگردی، روستاگردی، کویر نوردی و ... را می‌توان در این شهرستان یافت.
پیشنهاد خبرگزاری مهر برای گشت‌وگذار در شاهرود اختصاص چهار شبانه‌روز است روزی برای دیدار از جنگل ابر و اقلیم جنگلی آن، روزی برای دیدار از کویر و بخش بیارجمند و روستاهای رمل و ماسه‌ای رضاآباد و زمان‌آباد، روزی برای گشت‌وگذار در مرکز شهر، بازار دیدنی، موزه و ابنیه تاریخی و درنهایت روزی برای حضور در بخش بسطام و گردشگری عرفانی و معنوی و دیدار از بقعه ابوالحسن خرقانی، بایزید بسطامی، شیخ عمادالدین، امامزاده محمد(ع) و ده‌ها بقعه دیگر.
خانه یغمایی‌ها تنها بنای دارای بادگیر شاهرود
جاذبه‌های گردشگری در شاهرود فراوان هستند و لذا اگر بخواهیم تک‌تک آن‌ها را نام ببریم در این مجال نمی‌گنجد، اما اگر بخواهیم به‌اختصار درباره آن‌ها توضیحی دهیم باید از داخل شهر آغاز کنیم آنجا که نخستین جاذبه گردشگری‌اش خانه یغمایی‌ها است. تنها خانه در شهر شاهرود که بادگیر دارد.
این خانه در سال ۱۳۰۴ خورشیدی توسط یک معمار یزدی به نام استاد مهدی حیدریان ساخته‌شده و شاید به همین خاطر باشد که در این بنا بادگیر احداث‌شده است. فرم پلان به‌صورت حیاط مرکزی بوده و ورودی خانه در قسمت جنوبی با یک راهرو یا دالان به حیاط متصل می‌شود.
بازار شاهرود
مجموعه بازار شاهرود ازجمله آثار دیدنی مربوط به دوره قاجار است که سامانه میراث فرهنگی استان سمنان درباره آن می‌نویسد: بازار شاهرود یکی از بازارهای تاریخی و بزرگ استان سمنان است که ازنظر اقتصادی از جایگاه ویژه‌ای در این شهر برخوردار است، این بازار قدیمی در سال ۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۲۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بازار تاریخی شاهرود با قدمتی ۱۵۰ ساله شامل بیش از ۲۶۰ باب مغازه است. این بنای تاریخی علاوه بر راسته اصلی، دارای چندین کاروانسرا، حمام، آب‌انبار و مدرسه است که در نوروز می‌تواند پذیرای خیل مسافران و همچنین گردشگران باشد.
مسجد جامع شاهرود
مسجد جامع در زمره بناهای دوران ایلخانی در استان سمنان است که برای معماری بسیار ویژه است، این مسجد در جوار بیدآباد و چهارسوق شاهرود نمایی ویژه به شهر بخشیده و مردم آن را در سال ۱۲۴۲ مرمت کردند این کهن بنای تاریخی شاهرودی امروز با مرمت‌های فراوان چهره‌ای جدید به خود می‌بیند اما همچنان رازهای نگفته‌ای از صدها سال قدمت این مردمان دارد. این بنا در سال ۷۶به شماره ۱۸۵۶ به ثبت تاریخی رسیده و برای دیدار از آن باید راه پارک جنگلی آبشار را در پیش گرفت.
در کتاب جامع شاهرود درباره این بنا می‌خوانیم: بنای مسجد دارای وضوخانه‌ای شبیه آب‌انبار در جلو و خارج مسجد و نیز مناره‌ای بوده است. در قسمت شرقی و قسمت شمالی مسجد، باغچه‌ای قرار دارد که باغچه ضلع شرقی آن، به هفت‌دختران معروف و به باور عوام، گره‌گشا بوده وزنان درگذشته آداب‌ورسوم ویژه‌ای ازجمله در روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان در این مسجد برگزار می‌کرده‌اند.
مسجد شیخ علی‌اکبر شاهرود
مسجد شیخ علی‌اکبر شاهرود متعلق به دوره قاجاریه است و به همت مرحوم شیخ علی‌اکبر مجتهد از روحانیان عالی‌رتبه شهر بناشده و با قدمت ۱۷۰ ساله از زیباترین و کامل‌ترین مساجد منطقه محسوب می‌شود که مساحت آن حدود ۷۵۰ مترمربع و زیربنایش ۵۰۰ مترمربع است، این مسجد همچنین گنبد خانه، شبستان، طلبه خانه و آب‌انبار نیز دارد.
قسمت طلبه خانه مسجد شیخ علی‌اکبر شاهرود که در ضلع غربی آن واقع‌شده دارای پوشش سقف و آجرکاری‌های بسیار زیبایی است. آب‌انبار این بنا که به لحاظ حجم دومین آب‌انبار شاهرود است با دو راه‌پله (راه شیر) ازیک‌طرف به خیابان و از سمت دیگر به صحن حیاط مرتبط است. این مسجد دارای دو ورودی یکی به سمت خیابان و دیگری به سمت کوچه است. پوشش سقف ورودی سمت کوچه (شرقی) از نوع قوس کلیل است که بافرم حصیری اجرا شده است.
آرامگاه شیخ عمادالدین
این بنا در بخش انتهایی شهرک کوثر و محدوده مسکن مهر شاهرود قرارگرفته و از بناهای دوران پیش از صفویان محسوب می‌شود که متأسفانه مورد بی‌مهری مسئولان استان سمنان قرار دارد اما همچنان در زمره بهترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان است.
این بنا آن‌قدر مورد بی‌مهری است که درباره آن نام بقعهٔ مخروبه را به کار می‌برند. بقعهٔ شیخ عمادالدین به شکل متساوی‌الاضلاع وجود دارد که دارای هشت تاق مشتمل بر چهار تاق از خشت خام و چهار تاق دیگر از آجر است. در حوالی بقعه، آثار عبارتی دیده می‌شود که متعلق به بقعه بوده همچنین در شرق آن نیز آثار دو گنبد کوچک‌تر دیده می‌شود که بخشی از بدنه‌ها و تاق‌های آن باقی ولی از خود گنبدها چیزی نمانده است از سوی دیگر این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۹۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بایزید بسطامی
قرار گرفتن مقبره بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی در زمره افتخارات مردم شهرستان شاهرود است که هرکدامشان برای جذب ده‌ها هزار نفر گردشگر و توسعه توریسم در یک شهر و حتی استان کافی است اما با عنایت الهی هردوی آن‌ها در شاهرود وجود دارد که مایه مباهات مردم این دیار محسوب می‌شوند.
آرامگاه بازید بسطامی فاقد هرگونه تزئین است، درگذشته داری یک پنجره مسقف آهنی بود که آن را نیز برداشتند، همچنین روی مقبره یک سنگ مرمر قرار داشت که کلماتی از مناجات مشهور حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) بر آن حک‌شده که متأسفانه در سالهای اخیر به بهانه ساخت المانی جدید همه آنچه درگذشته از بایزید بسطامی وجود داشت از بین رفته است اما هنوز نامش بر تارک گردشگری عرفانی ایران اسلامی نقش بسته و سالانه میزبان ده‌ها هزار گردشگر است.
ابوالحسن خرقانی
مقبره این عارف نامدار قرن چهار و پنج هجری قمری در ۲۵کیلومتری شاهرود و در روستای قلعه‌نو خرقان قرارگرفته است در ابتدا بنایی ساده میزبان پیکر ابوالحسن بود تا اینکه در سال۵۲ و به همت میراث فرهنگی وقت، بنایی فاخر بر روی مقبره اصلی ساخته شد که گنبدی مخروطی دارد.
این بنا دارای کتابخانه، سالن اصلی ورودی، محوطه درختکاری شده، باغ، خانقاه، زائرسرا و چند بخش دیگر است که از زیبایی در زمره برترین نقاط گردشگری استان سمنان محسوب می‌شود، همچنین متصل به مقبره شیخ ابوالحسن، مسجدی بوده که مطابق نوشته برخی از مؤلفین دارای گنبدی مخروطی شکل و مزین به کاشی‌های زیبا بوده است. در حال حاضر از مسجد و گنبد مذکور فقط محراب آن باقی‌مانده که برخلاف مساجد دیگر این نواحی رو به مغرب است. محراب مذکور دارای گچ‌بری‌های زیبا و استادانه‌ای است. در حاشیه محراب عبارت زیر با خط بسیار زیبا گچ‌بری شده است.
جنگل ابر
همان‌طور که بیان شد شاهرود نگین انگشتری گردشگری استان سمنان است و خانم آن نگین را باید جنگل ابر دانست کهن‌سال‌ترین موجود زنده دنیا با سه میلیون سال سن و در زمره جنگل‌های هیرکانی که هنوز از دوران پارینه‌سنگی بجای مانده‌اند هرچند این جنگل در سالهای اخیر بارها و بارها تعرض دشمنان محیط‌زیست را به خود دیده اما همچنان استوار بر آسمان گردشگری استان سمنان و حتی شمال شرق ایران می‌درخشد.
این جنگل با ۳۵ هزار هکتار وسعت در ادامه جنگل‌های سرسبز شمال کشور است و ازآنجاکه فضای این جنگل را پوششی از ابر فراگرفته به همین دلیل این جنگل را جنگل ابر می‌نامند اینجا تجربه قدم زدن بر فراز ابرها می‌تواند گردشگران را محصور کند همچنین این جنگل زیستگاه گونه‌های نادر جانوری و گیاهی است.
جنگل اولنگ شاهرود
شاید برای کسانی که با شاهرود آشنایی نداشته باشند در نگاه نخست این شهر یک شوره‌زار کویری به نظر آید اما دو جنگل در این شهرستان واقع است که نخستین آن‌ها ابر و دیگری اولنگ هستند، اولنگ در مسیر خوش ییلاق دورترین جنگل به مرکز شهر است و برای رسیدن به آن باید ۶۵ کیلومتر به سمت شمال رانندگی کرد اما ارزش این‌همه سختی را دارد.
این جنگل از شمال به جنگل‌های استان گلستان، از شرق، غرب و جنوب به ارتفاعات حوضه آبریز شاهرود محدود می‌شود و به علت تنوع اقلیمی، پوشش گیاهی منطقه به دو بخش مرتعی و جنگلی قابل‌تفکیک است.
در بخش پوشش مرتعی که در دامنه جنوبی منطقه اولنگ گسترش دارند، اغلب گونه‌ها شامل گراس‌های چندساله ازجمله استیپا، فستوکا، برموس و اگروپایرون به همراه درمنه، چوبک، کلاه میرحسن وسالویا و... قابل‌مشاهده است اما در بخش شمالی منطقه اولنگ که شامل جنگل‌های خزری است و از مهم‌ترین گونه‌های جنگلی منطقه می‌توان در دو بخش درختان و درختچه‌ها به مواردی چون بلوط، ممرز، افرا، شیردار، ولیک، ازگیل، کرکو و ... اشاره کرد. مهم‌ترین گونه‌های جانوری قابل‌مشاهده در منطقه شامل انواع پستانداران، پرندگان، خزندگان هستند. شرایط جنگلی و امکان پناه گرفتن حیوانات شانس مشاهده بسیاری از حیوانات را برای گردشگران از میان برده است افراد علاقه‌مند با تمهیدات خاص می‌توانند گونه‌های جانوری آن را مشاهده کنند.
کویر رضاآباد
از جنگل تا کویر برهوت در شاهرود راهی نیست این باره اما رضاآباد در میان رمل‌های ماسه‌ای که جان می‌دهد برای فیلم‌برداری سریال‌های تاریخی؛ اما این روستا کجاست؟
رضاآباد شاهرود، روستایی است در شمال منطقه پارک وحش خار توران و از توابع بخش بیارجمند شهرستان شاهرود، در ۲۵۰ کیلومتری جنوب غربی شاهرود و ۱۲۳ کیلومتری جنوب بیارجمند واقع‌شده و مهم‌ترین جاذبه گردشگری این منطقه تپه‌های ماسه‌ای به اشکال مختلف است که طلوع و غروبی هفت‌رنگ را به شکلی چشم‌نواز برای مخاطبان به ارمغان می‌آورد.
مهم‌ترین جاذبه گردشگری رضاآباد اما پابرهنه راه رفتن در میان ماسه‌ها است رمل‌های اطراف روستا، چشم‌انداز زیبا داشته و هر گردشگری را به سمت خود جلب می‌کند و چه کسی است که نمی‌خواهد لذت راه رفتن در میان شن‌ها را تجربه کند البته باید گفت راه دسترسی این روستا دشوار است اما به‌واقع به‌سختی آن می‌ارزد.
قلعه بالای بیارجمند
باید در بیارجمند ماند اینجا هنوز جاذبه‌های گردشگری دارد البته باید گفت زیست‌کره توران به دلیل وجود گونه‌های جانوری مکانی برای گردشگری عمومی نیست اما اگر فرصتی برای دیدار این منطقه دست دهد قطعاً باید شاهد گله گورهای آسیایی، آهو، جبیر، کل و بز، قوچ و میش، انواع پرندگان و حتی درندگانی مانند پلنگ و یوزپلنگ بود.
قلعه بالا اما در بیارجمند دلبری می‌کند کوهپایه‌ای بودن این روستا سبب شده تا ساخت‌وساز مناطق مسکونی و زمین‌های زراعی و باغات به‌صورت پلکانی درآید و این امر در کنار کاربرد مصالح سنتی و بومی در ساخت خانه‌ها با اقلیم کوهپایه‌ای بر فراز پهنه‌ای از کویر منظره زیبایی را به وجود آورده و نظر هر تازه‌واردی را به خود جلب می‌کند.
در سالهای اخیر بومگردی در این روستا باعث شده تا اسکان مسافران از بهمن‌ماه رزرو شود و مسافران برای رسیدن به آن اصطلاحاً سر و دست بشکنند. قلعه بالا همچنین نماد خواستن توانستن است چراکه مردم آن با دست‌خالی روستا را آن‌قدر زیبا کردند که میراث فرهنگی مجاب شد تا آن را روستای هدف گردشگری عنوان کند. امروز قلعه بالا در بهترین فصل خود میزبان مسافران نوروزی است.
مجن و آبشار تنگه دستان
درباره کویر و جنگل و دشت سخن گفتیم اما این بار نوبت کوه است شاهرود را شاید با شاهوار بشناسند اما مجن در کوهپایه البرز از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری است شهری پلکانی که دارای دو موقعیت گردشگری ویژه است نخستین آن‌ها آبشار تنگه دستان است که در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال این شهر قرارگرفته و دیگری چشمه هفت‌رنگ که در سالهای اخیر، خشک‌سالی باعث شده آثار چندانی از آن باقی نماند.
آبشار تنگه دستان درواقع سه آبشار است که در سه‌طبقه به‌هم‌پیوسته و به پائین می‌ریزد آب این آبشار آن‌قدر سرد است که یکی از تفریحات جوانان بومی مسابقه توان سنجی در نگه‌داشتن دستان در آب سرد این آبشار محسوب می‌شود. مسافران نوروزی حتماً در سفر به شاهرود باید از این جاذبه طبیعی و خدادادی دیدار کنند.
شهر نمونه گردشگری بسطام
از ۱۴ شهر نمونه گردشگری کشور دو شهر در استان سمنان قرار دارند شهمیرزاد و بسطام؛ بسطام در فاصله هفت کیلومتری شمال شاهرود دارای دیدنی‌های فراوانی است این شهر آن‌قدر زیباست که به اذعان مسافران نوروزی، سکونت دائم در آن آرزوی مردم شهرهای آلوده ایران اسلامی است چنارهای درهم‌تنیده، لبنیات محلی، هوای عالی و خوب، باغات ییلاقی و ده‌ها بنای تاریخی در یک شهر کوچک باعث شده تا بسطام به مقصدی برای گردشگران بدل شود. وجود مقبره بایزید بسطامی و امامزاده محمد(ع) ازجمله ظرفیت‌های گردشگری بسطام هستند.
شاهرود و بسطام آن‌قدر جاذبه گردشگری دارند که باید برای نوشتن از آن کتابی منتشر کرد لذا در این مجال تنها به مهم‌ترین آن‌ها پرداختیم جاذبه‌هایی مانند امامزاده سراوان قطری، دکل ابر، روستای چهارباغ شاه کوه، ابرسج، کاروانسرای دهملا، بیارجمند، طرود که مهد کویر نوردی است، چاه جام و رمل های ماسه‌ای‌اش در مسیر شاهرود-اصفهان، چاه باقر، چاه جم، دهملا و پری خانی، آّبشار شاهرود، جاده سلامتی و ده‌ها منطقه دیگر که قطعاً برای دیدار از آن‌ها باید ساعت‌ها وقت صرف کرد درنهایت باید گفت بهترین زمان سفر به شاهرود عید و فروردین محسوب می‌شود و سوغاتی‌های آن برگه، قیسی، عسل، نقل و آب‌نبات، نمد، گلیم، نان کاک و شیرمال، انگور و ده ها مورد دیگر است.
نظر شما